Potrawy na przednówku

Potrawy na przednówku

Na przednówku wtedy w spiżarniach zaczynało brakować wszystkiego. Najtrudniej żyło się na wsi. Okres ten miał swój schyłek pod koniec kwietnia, a dokładnie 25 dnia miesiąca, kiedy przypada wspomnienie św. Marka i przysłowie z tym związane: „Na świętego Marka nie ma co włożyć do garnka”. Długość przednówka uzależniona była od majętności gospodarzy i od tego, jakie zbiory udało im się zebrać w roku poprzednim. Bogate rodziny tak bardzo nie odczuwały braku środków do życia, natomiast w niektórych biedniejszych domach jedzono jeden posiłek dziennie. Często ci najubożsi otrzymywali żywność w zamian za pracę w polu.

Jakie potrawy znajdowały się na stołach?

Posiłki, jakie sporządzały kobiety, były skromne, ale smaczne. Ich przygotowanie wiązało się z nie lada wyzwaniem. Każda gospodyni codziennie musiała zrobić potrawę, by wykarmić łaknącą ciepłego dania rodzinę. Borykano się z niedostatkiem czy brakiem świeżych owoców i warzyw.

Codziennym pokarmem na przednówku był chleb, którego nie mogło zabraknąć w żadnym domu. W tym okresie sporządzano go często inaczej niż zwykle, a powodem był brak mąki. Trzeba było stosować różne domieszki roślinne, np. ze zmielonych żołędzi czy rozdrabnianych ziół. Aby uzyskać mąkę, gospodynie mieliły też korę, którą pozyskiwały z drzewa brzozy. Podstawą każdej kuchni były także ziemniaki, które podawano w różnoraki sposób – gotowane w mundurkach czy pieczone. Kobiety często sięgały po kiszonki. Zakiszona na zimę kapusta czy ogórki były jedynym, ale doskonałym źródłem witamin. W kuchni wykorzystywano pędy, korzenie, bulwy roślin, a także korę i miazgę drzew, suszone owoce i nasiona.

Wśród przysmaków poczesne miejsce zajmowały zupy: żur, polewka, a wiosną – najczęściej pojawiała się na stołach zupa z pokrzyw. Dziś wiemy, że liście pokrzyw zawierają duże ilości cennych witamin z grupy A, B2, C, K, E oraz niezbędne mikroelementy, jak: potas, żelazo czy magnez. Dawna kuchnia zaskakiwała, ale pozwalała przetrwać najtrudniejszy okres. Dziś możemy współczuć naszym przodkom i doceniać ich zapobiegliwość. Jednocześnie ich przykład uczy, że trzeba czasem żyć skromnie i uszanować fakt, że teraz niczego nam nie brakuje, a lodówki czy spiżarnie są pełne.

Oto kilka przepisów – już uwspółcześnionych i bogatszych w składniki, dzięki którym udawało się kiedyś przetrwać czas niedostatku:

Zupa z liści pokrzywy

Składniki: 40 dag liści pokrzywy, 4 ząbki czosnku, 2 marchewki, 1 pietruszka, 3 łyżki mąki, pół kostki masła oraz przyprawy: sól, majeranek, pieprz do smaku

Sposób przygotowania: Świeżo ścięte pokrzywy umyć i na wolnym ogniu gotować przez kilka minut. Pokrzywa w tym czasie traci właściwości parzące. Posiekać ją na drobno i dodać do sporządzonego wcześniej wywaru warzywnego. Doprawić czosnkiem, majerankiem, solą i pieprzem do smaku. Gotować do miękkości, zagęścić zasmażką z masła i mąki. Podawać z ziemniakami lub jajkiem.

Kiszka ziemniaczana

Składniki: 2,5 kg ziemniaków, 4 niewielkie cebule, 30 dag boczku, 2 jajka, 2 ząbki czosnku, garść mąki, sól, pieprz do smaku

Sposób przygotowania: Ziemniaki należy zetrzeć na drobnej tarce, odsączyć wodę, a następnie dodać posiekaną i lekko podsmażoną na patelni cebulę. Jeśli mamy, to dołożyć odrobinę pokrojonego w kostkę boczku. Dodać jajka. Wszystko wymieszać z niewielką ilością mąki, doprawić solą, pieprzem oraz zmiażdżonym czosnkiem. Po starannym połączeniu składników, pozyskany farsz włożyć w jelito wieprzowe. Końce kiszki zawiązać z każdej strony. Ułożyć na brytfannie i włożyć do piekarnika. Piec 40 minut.

Babka ziemniaczana

Składniki: 10 sztuk ziemniaków, 1 kostka smalcu, pęczek koperku, 1 szklanka mleka i śmietany

Sposób przygotowania: Ziemniaki pokroić w ćwiartki o grubości 2-3 mm. Prodiż lub rondel wysmarować grubo tłuszczem. Przygotowane kawałki ziemniaków posolić, posypać pieprzem, dodać posiekany koperek i wymieszać. Następnie włożyć do rondla. Na wierzch położyć resztę tłuszczu. Skropić mlekiem. Wstawić do gorącego piekarnika i piec pod przykryciem do miękkości. Pod koniec zdjąć przykrycie, aby ziemniaki się zrumieniły. Podawać z kwaśną śmietaną.

Zupa Polewka

Składniki: 2 litry mleka kwaśnego lub maślanki, 3 łyżki mąki żytniej, 1 szklanka mleka słodkiego, ziemniaki, 0,5 litra śmietany, sól, pieprz do smaku

Sposób przygotowania: Podgrzać mleko, ponieważ zupę robi się na bazie kwaśnego mleka lub maślanki. Zagotować wodę, następnie wlać mleko i mieszać. Z mąki żytniej oraz słodkiego mleka przygotować tzw. zaklepkę i wlać do zupy. Całość doprawić solą i pieprzem. Taka polewka najlepiej smakuje z ugotowanymi osobno ziemniakami i śmietaną.

Urszula Jurek Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj