Amortyzacja środków trwałych w rolnictwie

Amortyzacja (odpisy umorzeniowe/amortyzacyjne) to odpowiednik pieniężny zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, wywołany jego zużyciem fizycznym, powstałym wskutek eksploatacji, oraz ekonomicznym (moralnym), będącym wynikiem postępu technicznego, związanego z możliwością uzyskania na rynku np. nowoczesnych maszyn, urządzeń bardziej wydajnych, tańszych w eksploatacji, pozwalających uzyskać produkty lepszej jakości. Ta utrata wartości jest przenoszona na wartość produktów wytworzonych przy wykorzystaniu amortyzowanego majątku trwałego. 
Amortyzacja to rodzaj kosztu, który nie stanowi wydatku pieniężnego. Obejmuje odpisy z tytułu systematycznego i planowanego rozłożenia wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (z wyłączeniem wartości firmy). Jest obiektywnym wyrazem ponoszonych nakładów, które są potrzebne do wytworzenia towarów i usług.

Umorzenie

Z amortyzacją łączy się pojęcie umorzenia. Jest to wyrażone wartościowo zużycie środka trwałego (wartości niematerialnej i prawnej) od początku jego używania. To inaczej zakumulowana (zsumowana) dotychczasowa amortyzacja. Przykładowo: środek trwały ma wartość początkową 6000 zł. Amortyzacja w pierwszym roku użytkowania środka trwałego wyniosła 1200 zł, w drugim również 1200 zł. Umorzenie środka trwałego po dwóch latach użytkowania wynosi 2400 zł.

Co jest środkiem trwałym?

Według ustawy o rachunkowości, środkami trwałymi są rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki (do prowadzenia działalności operacyjnej). W szczególności zalicza się do nich:

• nieruchomości, w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,
• maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,
• ulepszenia w obcych środkach trwałych,
• inwentarz żywy.

Zaliczenie lub niezaliczenie składnika majątku do środków trwałych nie jest wyznaczone przez jego wartość.

Wartości niematerialne

Oprócz środków trwałych amortyzuje się również wartości niematerialne i prawne, czyli niepieniężne, niemające postaci fizycznej, możliwe do zidentyfikowania aktywa trwałe, używane w celu wykorzystania w procesie produkcyjnym, dostawach towarów i świadczeniu usług, czyli do prowadzenia działalności operacyjnej, niebędące aktywami inwestycyjnymi, np. oprogramowanie komputerowe, koszty prac rozwojowych, licencje, patenty, wzory towarowe, wartość firmy itp.

Co podlega, a co nie?

Amortyzacji podlegają środki trwałe już posiadane przez przedsiębiorstwo, nowo nabyte w danym roku obrotowym oraz przyjęte z inwestycji zakończonych, wartości niematerialne i prawne, inwestycje w obcych środkach trwałych, np. użytkowane na podstawie leasingu lub umowy najmu: budynki, budowle na cudzym gruncie, inne składniki majątku niestanowiące własności podatnika, ale spełniające przesłanki do uważania ich za środki trwałe, o przewidywanym okresie użytkowania dłuższym niż rok, wykorzystywane na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Amortyzacja nie dotyczy: eksponatów muzealnych, dzieł sztuki i innych obiektów zaliczanych do inwestycji długoterminowych oraz gruntów niesłużących wydobyciu kopalin metodą odkrywkową (gruntów rolnych), środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, które zostały wycofane, są przeznaczone do likwidacji lub sprzedaży.

Początek i koniec

Amortyzację środków trwałych można rozpocząć najwcześniej miesiąc od wpisania ich do ewidencji i rozpoczęcia używania. Koniec amortyzacji następuje w dniu zrównania się odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową rzeczy bądź w chwili sprzedaży firmy lub jej likwidacji. Amortyzacja środków trwałych wliczana jest w koszty uzyskania przychodów w danym okresie, a w wyniku tego zmniejsza się wysokość podatku dochodowego.

Przy pomocy planu amortyzacji

Zarówno umorzenie, jak i amortyzację środków trwałych, oblicza się przy pomocy planu amortyzacji, w którym zawarte są stawki oraz kwoty rocznych odpisów umorzeniowych (amortyzacyjnych) poszczególnych środków trwałych. Zgodnie z ustawą o rachunkowości, uwzględnia się:

• liczbę zmian, na których środek trwały pracuje,
• tempo postępu ekonomiczno-technicznego,
• wydajność środka trwałego, która wyrażana jest liczbą jego godzin pracy albo liczbą wytworzonych produktów,
• prawne ograniczenia czasu użytkowania danego środka trwałego,
• przewidywaną podczas likwidacji wartość sprzedaży (netto) pozostałości środka trwałego,
• stawki, które wynikają z opracowań branżowych lub przepisów podatkowych.

Trzy metody

Jeżeli ktoś prowadzi firmę i chce zamortyzować środki trwałe, ma do wyboru kilka metod i sposobów amortyzacji. Zanim zdecyduje się na wybór konkretnej, powinien zapoznać się z nimi szczegółowo, ponieważ z reguły metoda, którą się wybierze, nie podlega zmianie. Wyróżnia się trzy zasadnicze metody amortyzacji środków trwałych: liniową, w tym liniową indywidualną i przyspieszoną, degresywną i jednorazową.

Metoda liniowa jest najpopularniejszą metodą amortyzacji środków trwałych. Polega na założeniu, że środek trwały będzie zużywał się równomiernie przez cały okres jego użytkowania. Oznacza to, że odpisy amortyzacyjne są dokonywane według stałej stawki, której ustalenie odbywa się na podstawie załącznika nr 1 ustawy od podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT). Natomiast załączniki te ustalane są na podstawie Klasyfikacji Środków Trwałych. Amortyzacja środków trwałych tą metodą pozwala na obniżenie stawki amortyzacji w czasie dokonywania odpisów.

Metoda linowa przyspieszona. Środki trwałe, które są wykorzystywane w sposób szczególny, mogą zostać zamortyzowane według odpowiednio powiększonych stawek, podanych w wykazie stawek. Powiększenie to następuje przez pomnożenie stawki amortyzacyjnej danego środka, podanej w wykazie, przez konkretny współczynnik, który wynosi odpowiednio: 1,2 dla budynków i budowli używanych w warunkach pogorszonych; 1,4 dla budynków i budowli używanych w warunkach złych; 1,4 dla maszyn, urządzeń i środków transportu; 2,0 dla maszyn i urządzeń poddanych szybkiemu postępowi technicznemu.

Metodę degresywną amortyzacji środków trwałych można zastosować, jeżeli środki te są maszynami i urządzeniami, które zaliczają się do grup 3-6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych. Metoda ta dotyczy również środków transportów, z wyłączeniem samochodów osobowych. Polega ona na przyjęciu malejącej stawki amortyzacyjnej. Oznacza to, że amortyzacja rozpoczyna się od możliwie najwyższej stawki, która maleje z biegiem używania środków. Stawkę na kolejny rok podatkowy oblicza się przez odjęcie odpisów amortyzacyjnych od kwoty netto używanego środka trwałego.

W momencie gdy wartość rocznego odpisu będzie niższa od wartości rocznego odpisu w metodzie liniowej, podatnik będzie musiał przejść z metody degresywnej na metodę liniową. Przejście to odbywa się z początkiem nowego roku podatkowego, dlatego należy obliczyć wartość rocznego odpisu w metodzie degresywnej przed końcem roku i porównać go z odpisem otrzymanym w metodzie liniowej.

Jednorazowa metoda amortyzacji środków trwałych dotyczy środków, które zaliczają się od grup 3-8 Klasyfikacji Środków Trwałych (bez samochodów osobowych). Skierowana jest głównie do tzw. małych podatników oraz przedsiębiorców rozpoczynających działalność gospodarczą. Ważne jest to, że jednorazowa amortyzacja w jednym roku nie może przekroczyć równowartości 50 tys. euro.

Jest ona nową ulgą, wprowadzoną dla przedsiębiorców i można ją stosować przy zakupie środków trwałych, które są fabrycznie nowe. Z ulgi tej wyłączono środki transportu oraz różnego rodzaju budynki. Wszystkie pozostałe elementy wyposażenia można rozliczać w ten sposób. Bardzo ważny jest tutaj zapis, że środek trwały musi być fabrycznie nowy. To oznacza, że nigdy wcześniej nie był on użytkowany ani przez danego przedsiębiorcę, ani przez nikogo innego. Tylko taki bowiem może zostać poddany wspomnianej wcześniej jednorazowej amortyzacji.

Ponadto wyróżnia się inne metody amortyzacji, takie jak:

Amortyzacja naturalna, która odzwierciedla naturalne i fizyczne zużycie danego środka trwałego. Zakłada, że zużycie obiektu jest jednakowe na każdą jednostkę pracy (np. sztukę, kilogram, godzinę itp.), a więc kwota amortyzacji jest uzależniona od ilości pracy wykonanej w danym okresie czasu.

Amortyzacja progresywna. Według tej metody kwota amortyzacji wzrasta wraz z upływem okresu eksploatacji. Wynika to z założenia, że im starszy obiekt, tym większych nakładów wymaga na remonty, naprawy itp., a więc koszty jego eksploatacji się zwiększają. Metoda ta jest korzystna dla firm, które przez kilka początkowych lat od wprowadzenia środka trwałego do ewidencji ponoszą stratę.

Amortyzacja marży przychodów, np. metoda przychodów netto.  Zgodnie z tą metodą, wartość obiektu majątku trwałego jest amortyzowana proporcjonalnie do osiąganej marży przychodów netto w poszczególnych okresach.
Amortyzacja inwentarzowa (szacunkowa) polega oszacowaniu bieżącej wartości danego obiektu. Poprzez porównanie tej wartości z wartością na początek okresu, ustala się kwotę amortyzacji przypadającą na dany okres. Wadą tej metody jest duża obiektywność oraz fakt, że wycena podlega bardzo silnie zmianom cen na rynku, co może doprowadzić do nieprawidłowych wniosków.

Amortyzacja grupowa. W tej metodzie amortyzuje się łącznie grupę aktywów o podobnym wykorzystaniu w przedsiębiorstwie, podobnej wartości początkowej i zbliżonym okresie ekonomicznej przydatności. Metoda ta dotyczy z reguły obiektów o niskiej jednostkowej wartości.

Najczęściej wykorzystuje się metody: liniową, degresywną oraz naturalną, natomiast dla obiektów o niskiej jednostkowej wartości również metodę grupową. Pozostałe metody mają zdecydowanie mniejsze znaczenie. 

Redakcja KalendarzRolnikow.pl Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj