Poplony – dodatkowa pasza

Odpowiednio dobrane poplony wpływają korzystnie na żyzność i strukturę gleby, mogą zatrzymywać w glebie składniki mineralne, a nawet wzbogacać ją w azot. 

Chociaż poplony i międzyplony przeżywają obecnie renesans, spowodowany głównie nałożonym na gospodarstwa rolne obowiązkiem zazieleniania, wielu rolników niesłusznie traktuje te uprawy jak zło konieczne, sprowadzając je do mieszanek opartych na gorczycy.

Należy pamiętać, że rośliny uprawiane jako poplony rozwijają się w gorszych warunkach niż w plonie głównym, siane są bowiem zaraz po zbiorach, bez pełnego przygotowania pola do kolejnej uprawy, często w okresie wysokich temperatur powietrza i niedoborów wody w glebie. Dlatego do poplonów należy wybierać rośliny o krótszym okresie wegetacji, mniej wymagające i wytwarzające dużą ilość biomasy na przyoranie bądź takie, które można zebrać w fazie wegetatywnej na zielonkę. 
Najpopularniejsze są obecnie poplony ścierniskowe, wysiewane najczęściej po życie, jęczmieniu ozimym lub rzepaku, czyli roślinach szybko schodzących z pola. Wprawdzie przepisy dotyczące zazieleniania określają graniczny termin siewu do 20 sierpnia, jednak warto pamiętać, że średnia długość okresu wegetacji roślin międzyplonowych wynosi 65–90 dni. Przyspieszenie terminu siewu w okolice 1 sierpnia poszerza możliwość doboru roślin o wartościowe gatunki, takie jak: bobik, łubiny żółty i wąskolistny, groch pastewny, słonecznik, wykę jarą, rzepę ścierniskową, seradelę, życicę westerwoldzką. Poplony ścierniskowe pozwalają na skarmianie zielonki jesienią (np. poprzez wypas, w przypadku obszarów proekologicznych EFA – nie wcześniej niż po 1 października). Przy doborze roślin należy kierować się przeznaczeniem poplonu, terminem zbioru rośliny poprzedzającej oraz tempem wzrostu rośliny planowanej do uprawy. Nie bez znaczenia jest również koszt zakupu nasion oraz norma wysiewu, która dla grubonasiennych roślin wysokobiałkowych (łubiny, grochy) wysiewanych w mieszankach waha się w granicach 70–180 kg/ha, dla roślin o drobniejszych nasionach (np. seradeli, wyki) 20–40 kg/ha, dla słonecznika w mieszankach 10–15 kg/ha. 
Tworząc mieszanki dwu- lub trzygatunkowe trzeba zwrócić uwagę na dobór roślin o podobnym okresie wegetacji i wymaganiach glebowych.

Nieco mniejszą popularnością cieszą się wśród rolników międzyplony ozime, choć może to ulec zmianie w związku z planowaną zmianą przepisów dotyczących zazieleniania, wydłużającą termin pozostawania międzyplonu ścierniskowego do 8 tygodni (tj. do 15 października). Poza właściwościami fitosanitarnymi niektórych roślin stosowanych w poplonach (np. owsa czy gorczycy mątwikobójczej), międzyplon ozimy może być istotnym źródłem zielonki w okresie wczesnowiosennym, gdy nie wystarcza paszy z użytków zielonych bądź gdy pierwszy pokos jest przeznaczony na siano lub kiszonkę. Dla poplonu ozimego zaliczanego jako praktyka zazieleniania określono graniczny termin wysiewu do 1 października, przy czym musi on pozostać na polu przynajmniej do 15 lutego (jednocześnie nie wolno w żaden sposób go użytkować). Warto jednak rozważyć przyspieszenie terminu siewu w miarę możliwości na początek września. Poza wymienionymi wcześniej gatunkami korzystnie wpływającymi na strukturę gleby, można rozważyć wykorzystanie w składzie mieszanki poplonowej roślin ozimych, które wprawdzie nie mogą stanowić plonu głównego na przyszły rok, ale będą cennym źródłem zielonki w okresie wiosennym. Najczęściej wykorzystuje się do tego celu żyto, rzepak i rzepik ozimy oraz mieszanki żyta lub rzepaku ozimego z wyką ozimą. Warto również pamiętać, że poplony ozime odgrywają ważną rolę w ochronie gleb i wód gruntowych poprzez zapobieganie wymywaniu pierwiastków biogennych oraz ograniczanie erozji wietrznej i wodnej.

Odpowiednie zaplanowanie upraw w gospodarstwie pozwala zapewnić zielonkę dla zwierząt od wczesnej wiosny aż do późnej jesieni. Dzięki poplonom można uzyskać dodatkową ilość pasz zielonych, co może być szczególnie przydatne w przypadku gospodarstw o dużej obsadzie zwierząt, umożliwiając podniesienie wydajności przy jednoczesnym obniżeniu kosztów produkcji. Skarmianie zielonki pozwala zaoszczędzić na konserwowanych paszach objętościowych, zmniejszając wydatki związane z wytworzeniem tych pasz oraz koszty żywienia zwierząt. 

Łukasz Piotrowski  Artykuł opracowany we współpracy z Kujawsko-Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Minikowie   Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj