KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • ODR Bratoszewice

WYSZUKIWARKA

Produkt prawdziwy czy zafałszowany?

Opublikowano 26.08.2020 r.
Fałszowanie żywności jest celową ingerencją człowieka w skład produktów, wygląd lub procedurę ich wytwarzania. W zależności czego dotyczy proceder fałszowania, obserwuje się różne jego skutki.

Fałszowanie żywności może polegać na:

  • zastąpieniu jednego składnika innym, najczęściej tańszym zamiennikiem,
  • dodatku wody (rozcieńczeniu),
  • braku deklaracji sposobu produkcji, np. żywność genetycznie modyfikowana,
  • nieprawidłowej deklaracji składu ilościowego produktu (niezgodność z etykietą),
  • nieprawdziwej deklaracji pochodzenia produktu.

Głównym powodem fałszowania żywności są względy ekonomiczne, gdyż producenci chcą jak najwięcej zarobić na produkcie. Proces wykrywania zafałszowań jest ważny ze względu na zagrożenie zdrowia i życia konsumentów. Oczekujemy również, że płacąc za dany produkt, otrzymamy wart jego ceny.

Dodatkowo fałszerze szkodzą uczciwym firmom konkurującym, które przegrywają na rynku, produkując zgodnie z wymogami i recepturami. Produkt „podrobiony” cechami zewnętrznymi przypomina produkt właściwy, jednak w istocie nim nie jest. W myśl ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, środek spożywczy uważa się za zafałszowany, jeżeli: dodano do niego substancje, które zmieniły jego skład lub obniżyły jego wartość odżywczą. Odjęto składnik lub zmniejszono zawartość jednego lub kilku składników decydujących o wartości odżywczej lub innej właściwości środka spożywczego. Dokonano zabiegów, które ukryły jego rzeczywisty skład lub nadały mu wygląd środka spożywczego o należytej jakości. Niezgodnie z prawdą podano jego nazwę, skład, datę lub miejsce produkcji, termin przydatności do spożycia lub datę  minimalnej trwałości albo w inny sposób nieprawidłowo go oznakowano. Mimo kontroli prowadzonych przez jednostki administracji państwowej: Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych i Państwową Inspekcję Handlową do procederu fałszowania żywności dochodzi coraz częściej, co można bezpośrednio powiązać ze wzrostem kosztów produkcji i szukaniem oszczędności w przedsiębiorstwach.


Najczęściej fałszowane produkty to:


Miód – zafałszowanie miodów najczęściej oznacza dodatek cukru trzcinowego, buraczanego czy kukurydzianego. Nieautentyczność miodu może być również skutkiem obecności w nim syropu z sacharozy czy syropu glukozowo-fruktozowego ze sztucznie inwertowanej sacharozy. Nieuczciwi producenci mogą stosować również praktykę mieszania różnych odmian miodów lub podawać nieprawdziwe dane o jego pochodzeniu. Z uwagi na odżywczą oraz leczniczą wartość miodu, wszelkie jego zafałszowania są przedmiotem stałej kontroli w trosce o dobro konsumentów.

Olej roślinny – fałszowanie olejów roślinnych spowodowane jest, podobnie jak w przypadku innych produktów żywnościowych, względami ekonomicznymi. Droższe oleje są mieszane z ich tańszymi odpowiednikami w celu obniżenia kosztów produkcji, co skutkuje zwiększeniem konkurencyjności cenowej. Problem ten dotyczy najczęściej oliwy z oliwek, do której dodaje się inne oleje roślinne np. sojowe, słonecznikowe. Inny rodzaj zafałszowań to mieszanie różnych gatunków oliwy czy też olejów. Nierzadko kontrole wykrywają obecność w olejach roślinnych tłuszczów zwierzęcych (najczęściej wołowych i kurzych). Świadome zmiany wartości odżywczej mogą następować już na drodze produkcji. 

Masło – jako produkt tłuszczowy uzyskiwane jest wyłącznie z mleka lub ze składników mleka. Według polskiego prawa, aby produkt mógł nazywać się masłem musi posiadać w swoim składzie co najmniej 82– –83% tłuszczu mlecznego (ani grama tłuszczu roślinnego), 0,8–1,3% suchej masy beztłuszczowej (w tym białka 0,4–0,7%) i 15–16% wody. Dodatkowo masło może zawierać do 1,5% soli. Najczęstsze zafałszowania wskazywane przez Inspekcje Handlową dotyczą: obecności roślinnych steroli w niektórych pseudo masłach, która może sięgać od 6–68%. Producenci chcąc  zaoszczędzić, dodają do swoich wyrobów tłuszcz palmowy, znacznie tańszy od tłuszczu mlecznego. W produktach może znajdować się sól niedeklarowana w oznakowaniu. Prawdziwe masło powinno być prawie białe, a nie intensywnie żółte (wtedy jest sztucznie barwione), posiadać mleczny zapach, podczas gdy mix tłuszczowy może pachnieć margaryną. Prawdziwe masło, gdy je roztapiamy wytwarza białą pianę. Nie dajmy się nabrać na określenie „osełka” – niektórzy błędnie uważają, że oznacza ono masło lepszej jakości. Słowo „osełka” odnosi się tylko i wyłącznie do kształtu. Może być zwykłym mixem tłuszczowym. Prawdziwym masłem nie jest także produkt, który producent nazwał „masełkiem”.

Mięso i wędliny – najczęstszą    nieprawidłowością w wyrobach wędliniarskich jest zaniżona zawartość białka i zawyżony dodatek wody oraz  wprowadzenie innego składnika, np. do mięsa mielonego wołowego tańszej wieprzowiny. Parówki cielęce zamiast cielęciny mogą zawierać drób albo w swoim składzie tylko 3% cielęciny. Inne zafałszowania to zastosowanie nazw, które nie były adekwatne do informacji zamieszczonych w wykazach składników, np. w schabie w majeranku producent deklarował mięso z kurczaka. 

Chleb razowy – nie zawsze pochodzi z mąki razowej czy pełnoziarnistej. Wśród składników wymieniony jest karmel. Niektórzy producenci dodają go do chleba po to, żeby zabarwić swój wypiek. Dodawana jest również do wypieku pieczywa sproszkowana cykoria oraz słód.

Kawa – kawie nie równa, o czym nie jeden raz mogliśmy się przekonać. Kupując kawę mieloną musimy liczyć się z tym, iż opakowanie być może nie zawiera 100% kawy. Zdarza się, że do kawy dodawane są tzw. wypełniacze, które nie są dla nas szkodliwe, ale obniżają jakość poprzez zmianę aromatu i smaku kawowego naparu. Wypełniaczami tymi są dodawane do mielonej kawy tańsze składniki, np.: kukurydza, soja, cukier, nasiona acai. Badania przeprowadzone przez Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych wykazały również, że kawa mielona jest fałszowana produktami zbożowymi. Dość powszechną metodą fałszowania żywności jest zamiana częściowa lub całkowita kawy Arabica (najbardziej szlachetny gatunek kawy) na kawę Robusta. Aby uniknąć takich sytuacji wybierajmy kawę w ziarnach do samodzielnego mielenia.

Zioła i przyprawy – ulegają często podrabianiu przede wszystkim na etapie sporządzania mieszanek. Mieszanki ziół i przypraw powinny być produkowane z odpowiedniego rodzaju surowca i z zachowaniem odpowiednich proporcji składników,  wpływających na walory zdrowotne i kształtowanie właściwych cech sensorycznych. Nieuczciwe praktyki polegają na zastąpieniu właściwego surowca inną, gorszą pod względem zawartości bioaktywnych składników, jego botaniczną odmianą lub  tworzenie mieszanek zawierających mniejsze ilości szczególnie cennych pod względem ilościowym i jakościowym składników. Zdarza się, że do przypraw dodaje się nadmierną ilość soli, by wzmocnić ich walory sensoryczne. Inną bardzo złą praktyką jest dodatek niedozwolonych substancji barwiących.

Podsumowując, fałszowanie żywności jest nielegalnym procederem, grożącym nie tylko zdrowiu i życiu konsumentów, ale także uczciwym producentom. Należy zwiększać wiedzę na ten temat i uświadamiać konsumentów, że takie złe praktyki mają miejsce na polskim rynku i starać się je wyeliminować.

kontakt1.jpg
Małgorzata Grabczyńska 
Artykuł opracowany we współpracy z Kujawsko-Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Minikowie
 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO