Zadrzewienia – sprzymierzeńcem rolników, krajobrazu i zwierząt

W odniesieniu do tej definicji zrezygnowano z funkcji ochronnej, produkcyjnej i społeczno-kulturowej. Zadrzewienia dzielimy na pasmowe i obszarowe (kępowe), a interesujące nas pasmowe określane są jako:
- śródpolne – przebiegające przez pola uprawne lub wzdłuż  dróg polnych i miedz,
- łąkowe – odgraniczające łąki i pastwiska,
- nadbrzeżne – przebiegające wzdłuż cieków wodnych (rzek, kanałów, większych rowów melioracyjnych),
- przydrożne – od jednego rzędu drzew do szerokich pasów biegnących po obu stronach drogi jest najwięcej, bo niemal wzdłuż każdej drogi biegnie zadrzewienie, najczęściej jednorzędowe.

Do zadrzewień obszarowych zaliczamy:
- kępy (remizy) śródpolne lub śródłąkowe – stanowiące pozostałości dawnych, większych kompleksów leśnych lub zakładane specjalnie jako miejsca ostoi zwierzyny. Są to również tzw. nieużytki, zarastające spontanicznie w procesach sukcesji, a także miejsca gromadzenia kamieni i gałęzi zbieranych z pól. Znajdują tu schronienie, dogodne miejsce do rozrodu i zimowania gatunki począwszy od bezkręgowców, a skończywszy na ssakach. Remizy tworzone głównie jako ostoje zwierzyny, są otoczone kolczastymi krzewami. Sadzi się w nich wiele gatunków drzew, z udziałem owocowych i miododajnych.
- parki dworskie – podobnie jak wszystkie zadrzewienia, spełniają ważną funkcję środowiskowotwórczą i biocenotyczną. Są to często jedyne miejsca umożliwiające bytowanie gatunków o specyficznych wymaganiach (wysokie drzewa, często dziuplaste i próchniejące).

Najważniejszą funkcją wszystkich zadrzewień jest funkcja ekologiczna  (biocenotyczna), jako podstawowa wszelkich elementów trwałych w krajobrazie rolniczym. Pełnią ją zarówno zadrzewienia, jak i drobne zbiorniki wodne, bagna i torfowiska, środowiska trawiaste, miedze i przydroża. 

Obfitość i różnorodność flory i fauny jest szczególnie widoczna w zadrzewieniach pasmowych, o dobrze rozwiniętej linii ekotonowej, czyli strefie styku z polami uprawnymi. W strefie tej zwiększa się dynamika procesów ekologicznych i regulacji biocenotycznej (np. drapieżca – ofiara), co powoduje obniżenie poziomu liczebności wielu szkodników roślin uprawnych na polach przyległych do zadrzewień. Konsekwencją tego zjawiska są mniejsze nakłady na chemiczną ochronę roślin, mniejsze zanieczyszczenie środowiska i zdrowsza żywność. Do wymiernych korzyści  należy również wzrost liczby roślin miododajnych i koncentracja owadów zapylaczy. 

Zadrzewienia bardzo efektywnie przechwytują biogeny i inne zanieczyszczenia chemiczne (pozostałości środków ochrony roślin, metali ciężkich itp.) trafiające do wód gruntowych z pól uprawnych wraz z przesączem glebowym. W ostatnich latach w związku z występującą suszą zadrzewienia chronią zasoby wodne. Spowalniają powierzchniowy spływ wody oraz ograniczają parowanie wody z przylegającego obszaru. Drzewa zatrzymują czasowo w koronach – na korze i liściach – wodę opadową. Znaczenie zadrzewień zwiększa się w obliczu zmiany klimatu, których skutkiem jest nasilający się deficyt wody. Jako bariery przeciwwietrzne najbardziej wydajne są pasmowe zadrzewienia śródpolne. Modyfikują one istotnie większość ważnych składników mikroklimatu przyległych pól uprawnych. 

Podsumowując, drzewa są sojusznikami rolnika, gdyż dobre rolnictwo nie może obejść się bez drzew. Szczególne znaczenie mają one w przestrzeni bezleśnej, słabo zadrzewionej o nieprawidłowo rozmieszczonych  lasach, a także w rejonach o glebach lekkich, niedostatecznej ilości opadów atmosferycznych i ograniczonych zasobach wody gruntowej i glebowej. Zadrzewienia są niezbędnym elementem krajobrazu, stabilizującym warunki produkcji rolniczej gdyż: chronią i wzbogacają glebę, łagodzą susze, są siedliskiem roślin, grzybów i zwierząt, przyjazne ptakom, dają schronienie ssakom i innym zwierzętom.

Należy również wspomnieć, że w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, rolnicy wnioskujący o płatności obszarowe, mieli obowiązek wykazać powierzchnię obowiązkowego zazieleniania (EFA). Występujące w gospodarstwach zadrzewienia, zakrzewienia są tego przykładem.

Źródło: Rola zadrzewień na obszarach wiejskich, B. Błaszczyńska 2013 r.