KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie

WYSZUKIWARKA

Chrzan i jego właściwości - do smaku i na zdrowie

Opublikowano 14.05.2020 r.
Chrzan pospolity – zaliczany do grupy roślin wieloletnich uprawiany jest na terenach Europy i Azji. Na Listę Produktów Tradycyjnych trafił w 2007 roku. Został wpisany do kategorii Warzywa i owoce pod nazwą Chrzan znad Środkowej Warty. Jedne z największych jego plantacji znajdują się w południowej części województwa łódzkiego w gminach: Siemkowice, Kiełczygłów, Osjaków i Rusiec. Dzięki swoim niesamowitym właściwościom służy nie tylko jako przyprawa do wielu dań, ale również jako bogate źródło witamin.

W swoim składzie ma wielokrotnie więcej witaminy C niż cytryna, a także witaminy z grupy B, prowitaminy A, K i E oraz wiele soli mineralnych zawierających: potas, wapń, fosfor, sód, magnez, cynk i żelazo. Zawiera również olejki eteryczne, flawonoidy, błonnik oraz żywice.

Zastosowanie chrzanu pospolitego

Właściwie chrzan wykorzystujemy w całości – zarówno korzeń, jak i liście. Jednak należy pamiętać, że tylko świeżo spożywana roślina dostarcza do organizmu niezbędne składniki, wysuszony i sproszkowany korzeń chrzanu, dodawany do mikstur ziołowych, praktycznie pozbawiony jest wszelkich właściwości leczniczych.

W kuchni tarty korzeń chrzanu służy do przyprawiania mięs, ryb, burków ćwikłowych, białego sera oraz do przygotowania niektórych rodzajów sosów, musztard i kremów.

Liście oraz korzeń są nieodłącznym składnikiem podczas kiszenia warzyw sezonowych. Najpopularniejsze kiszonki robione są z ogórków, choć równie smaczne są kiszone buraki, pomidory, cukinia, marchew, kalafior czy rzodkiewki. Liście w procesie kiszenia przetworów nadają im nie tylko aromat, ale również zapobiegają przed gniciem.

Dzięki zawartym w nich substancjom grzybobójczym i bakteriobójczym zawinięte w nie, szczelnie mięso, wędliny, ser, masło czy ryby dłużej zachowują świeżość.

Ma szerokie zastosowanie w medycynie naturalnej, ale poniższe wskazania prosimy traktować jako informacje, a nie porady medyczne. Jest ceniony za zapobieganie nowotworom płuc i przełyku dzięki glikozydowi sinigryna. Oprócz tego zawiera także fitoncydy, które pomagają zwalczać przeziębienie, zapalenie zatok czy też długotrwały kaszel i katar. Wykazuje ogólne działanie przeciwwirusowe, grzybobójcze i bakteriobójcze.

Korzeń chrzanu jest też niezastąpiony przy niestrawnościach, bowiem pobudza wydzielanie soków trawiennych. Przeciwdziała nadmiernemu zakwaszeniu organizmu oraz sprzyja usuwaniu niepożądanych produktów przemiany materii, głównie z jelit. Żelazo wspomaga leczenie anemii, natomiast cynk budowę hormonu trzustki – insuliny.

Chrzan pospolity można używać również zewnętrznie w leczeniu chorób reumatycznych oraz różnego rodzaju nerwobóli, np. rwy kulszowej.

Znalazł on także zastosowanie w branży kosmetycznej. Drobno startym chrzanem można przemywać twarz rano i wieczorem, by usunąć piegi, przebarwienia oraz wybielić skórę i uczynić ją delikatniejszą.

Uprawa chrzanu

Zakładanie plantacji możliwe jest, gdy temperatura gleby osiągnie minimum 8 st. C. Korzenie wysadza się na zagony w rozstawie rzędów 70-75 cm i odległości około 5 cm między sadzonkami. Do obsady 1 hektara potrzeba ok. 700 kg sadzonek. Roślina ta preferuje gleby lekkie oraz miejsca słoneczne i wilgotne, ale jest w stanie szybko dostosować się do panujących okresowo warunków pogodowych, m.in., jest odporna na mróz. Najintensywniejszy okres wzrostu przypada na miesiące letnie i początek jesieni. Zbiór z uwagi na to, że jest to roślina wieloletnia, może odbywać się w okresie jesiennym (wrzesień, październik, listopad) lub po przezimowaniu w polu wiosną (marzec, kwiecień, maj).

Co w chrzanie piecze i wyciska łzy?

Odpowiedzialna za taką reakcję jest synigryna, czyli olejek eteryczny, który po połączeniu z uwalnianym podczas przetwarzania chrzanu enzymem mironazą rozkłada się do olejku gorczycznego. To on wyciska łzy i odpowiada za chrzanowy smak.

Chrzan na giełdzie warzywnej

Mimo iż konkurencją dla rodzimego stał się chrzan importowany, nadal polski cieszy się popularnością konsumentów od wczesnej wiosny (świąt Wielkanocy) po jesień jako dodatek do przetworów przyrządzanych z sezonowych warzyw. Sprowadzenie produktu spoza granic Polski dla dużych przedsiębiorców jest korzystniejsze z uwagi na konkurencyjną cenę. Jednak jeżeli komuś zależy na wyśmienitych walorach smakowych potraw, wybór powinien padać na produkt regionalny.
Uprawa chrzanu jest w Polsce przedsięwzięciem w pełni opłacanym, ponieważ cena za kg korzenia na giełdzie warzywnej waha się w granicach 8-12 zł. Powstaje też produkt uboczny, zwany potocznie brechą, sprzedawany bezpośrednio do przetwórni warzywnych w cenie ok. 2 zł/kg. Z kolei w okresie kiszenia ogórków jest duże zapotrzebowanie na liście tej rośliny.
Z jednego hektara można uzyskać ok. 4-8 ton korzeni chrzanu gotowego do sprzedaży i od 1,5 do 3 ton produktu ubocznego brechy.

 

Paulina Mirowska

Artykuł opracowany we współpracy z ŁODR w Bratoszewicach

Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

POWIĄZANE TEMATY:chrzanchrzan właściwości
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO