Dogrzewanie prosiąt - jak zapewnić optymalną temperaturę?

Dogrzewanie prosiąt wpływa na ich przeżywalność. Prosięta przychodzą na świat ze środowiska o temperaturze około 40 stopni Celsjusza, bo taka temperatura panuje w ciele lochy w trakcie porodu. Nie są pokryte ani sierścią, ani żadnym wytworem naskórka, który mógłby je chronić przed wychłodzeniem. Dodatkowo są pokryte mazią z wód płodowych, co przyspiesza tempo wychładzania. 

Już tylko mleko

Dla świńskiego noworodka, spadek temperatury nawet do 35 oC może być śmiertelny. Wychłodzone prosięta są osowiałe, niechętnie podchodzą do ssania, a osłabione są bardziej narażone na przygniecenie przez lochę. 

Po porodzie każde prosię powinno wypić około 500 ml siary, która zachowuje swoje właściwości zdrowotne jedynie przez 6 godzin. Potem możliwość jej przyswajania i ilość przeciwciał spada. W czasie 12 godzin po porodzie staje się już tylko mlekiem. Prosięta słabe i osowiałe nie są w stanie wypić optymalnej ilości siary (wypijają około 100 ml). Ilość ta jest niewystarczająca, aby mogły pobrać optymalną liczbę przeciwciał matczynych. 

Słabsze, mniejsze, podatne na choroby

Takie prosięta już zawsze będą słabsze, mniejsze i bardziej podatne na choroby. W porodówce należy zapewnić zarówno lochom i prosiętom optimum termiczne. Ogrzewanie strefy dla prosiąt, w pierwszej kolejności powinno więc być precyzyjne, tak, aby niepotrzebnie nie dogrzewać lochy. 

Przy temperaturze powyżej 18-20 °C,lochy zjadają znacznie mniej paszy i pogarsza się ich wydajność mleczna. Ciepło daje komfort termiczny prosiętom, natomiast światło uspokaja i wyznacza prawidłowy rytm życia zwierząt hodowlanych. W praktyce stosuje się dwa główne sposoby dogrzewania strefy dla prosiąt ‒ promienniki podczerwieni i maty grzewcze. 

Promienniki podczerwieni 

Oprócz światła widzialnego emitują one również promieniowanie podczerwone, które pobudza krążenie, stymuluje metabolizm i układ odpornościowy. Przekłada się to na lepszą kondycję i szybszy wzrost prosiąt. 

Rubinowe i białe

Promienniki podczerwieni mogą być rubinowe (czerwone) oraz białe (przezroczyste). Dla hodowców trzody chlewnej zalecane są te drugie. W świetle białym można dostrzec np. zmiany skórne, które mogą świadczyć o nieprawidłowym rozwoju lub chorobach. Poza tym działa ono uspokajająco. Jedno prosię produkuje około 5-10 W energii cieplnej, 20-kilogramowy warchlak ‒ około 50 W, a 100-kilogramowy tucznik ponad 250 W.  Energię należy efektywnie wykorzystać, organizując w kojcach miejsca do leżenia otoczone pełnymi przegrodami wykonanymi z drewna i z zadaszeniem. Jest to tak zwana nisza ekologiczna, która działa na zasadzie inkubatora. 

Dwie strefy 

Umożliwia to utworzenie w kojcu dwóch stref termicznych ‒ cieplejszej do leżenia oraz zimniejszej ‒ do aktywności ruchowej i spożywania pokarmów. Zalecane temperatury efektywne środowiska, powinny być zapewnione jedynie tam, gdzie zwierzęta leżą. Ssanie jest dla prosiąt ciężką pracą, w czasie której produkują duże ilości ciepła. 

Potrzeby cieplne lochy to około 15--18 °C, znacznie się różnią od wymagań prosiąt – w pierwszych ośmiu dniach życia potrzebujących nawet do 30 °C. Trzeba więc pomieszczenie obniżyć i umieścić promiennik na wysokości 50-60 cm nad gniazdem. Moc promiennika może być różna ‒ 120V, 150V lub 175V, ale niektóre oprawy ograniczają promieniowanie o 50%, więc temperaturę można regulować. Obniżenie temperatury o 1 stopień Celsjusza, powoduje spadek dziennych przyrostów nawet o 20 gramów. Przy masowej produkcji oznacza to znaczne straty.

Ciepło pod daszkiem

Dobrym dodatkiem jest stosowanie daszków do odchowu prosiąt w gnieździe. Ciepło wytworzone przez matę czy promiennik jest kumulowane pod daszkiem i nie ucieka do góry.

Wydzielenie strefy cieplnej dla prosiąt, obudowanej ściankami i przykrytej daszkiem, chroni je przed niepożądanymi przeciągami. Wydzielenie zadaszonych stref ciepła dla prosiąt pozwala na obniżenie temperatury w całej porodówce, a to sprzyja utrzymaniu wysokiej laktacji u loch. Obniżenie temperatury w porodówce pobudza lochy do wyjadania większych porcji paszy i większej produkcji mleka.

Prosięta w pierwszych dniach życia nie potrafią wyjadać suchej paszy. Nawet jeśli spróbujemy jej podawania, nie zaspokoją głodu, bo będą w stanie wyjadać stosunkowo niewielkie ilości suchej paszy (głód energetyczny spowodowany wychłodzeniem organizmu prosiąt).

Zarządzanie prosiętami

Wydzielenie w kojcu porodowym ogrzewanej strefy dla prosiąt zmniejsza ryzyko przyduszenia ich przez lochę. Mając wydzieloną strefę ogrzewania w kojcu porodowym, prosięta nie są zmuszone do szukania ciepła pod ciałem lochy.
Większa możliwość wyrównywania prosiąt w miotach, zwłaszcza zarządzanie prosiętami o niskiej masie ciała (kompletowanie wyrównanych miotów w pierwszych dniach po oproszeniu). Możliwość przebywania prosiąt w strefie z optymalną temperaturą sprawia, że nie muszą pobierać dodatkowych ilości mleka.

Niestety, zadaszenie wydzielonej strefy z podwyższoną temperaturą dla prosiąt stwarza też pewne kłopoty. Utrudnia bowiem obsługę prosiąt chowających się pod zadaszeniem (ograniczona obserwacja prosiąt i ich zachowania przez personel nadzorujący porodówkę, a przez to czasami spóźniona reakcja na problemy, zwłaszcza zdrowotne).

Aby ułatwić skuteczną obserwację prosiąt w ogrzewanej strefie, niekiedy hodowcy instalują proste podciągi linowe, służące do unoszenia i opuszczania daszków podczas przeglądu stada. 

Zainstalowane zadaszenia wymagają dodatkowej pracy związanej z ich naprawą i konserwacją. Konieczne jest także poświęcenie dodatkowego czasu na mycie i dezynfekcję zadaszeń po wyprowadzeniu lochy i prosiąt z kojca porodowego.

Prawidłowa temperatura 

Prawidłowo ustawiona temperatura pod zadaszeniem powoduje, że prosięta chętnie odpoczywają bezpośrednio pod promiennikiem. Jeśli temperatura jest nieodpowiednia, prosięta przebywają poza strefą ogrzewania, czasami nawet na zewnątrz zadaszenia.

Ważne jest zadbanie o to, aby podłoga kojca pod zadaszeniem była zawsze wyścielona suchym i czystym materiałem. Zabrudzoną ściółkę należy natychmiast usuwać. Do ścielenia można używać drobno pociętej słomy, ścinków papieru lub drobnych wiórów drzewnych.

Schronienie przed przeciągiem

Instalacja dodatkowych ścianek osłaniających zadaszoną strefę ogrzewaną, pozwala ograniczyć ubytki ciepła (oszczędność kosztów ogrzewania), a także chroni prosięta przed przeciągami.
Aby ułatwić regulowanie temperatury w zależności od zachowania się prosiąt i prawidłowego ustawienia termostatu, końcówka czujnika temperatury pod zadaszeniem powinna być zainstalowana dokładnie na poziomie, na którym przebywają zwierzęta.

Porządek w każdym kącie

Temperatura dla prosiąt podana w tabeli, jest tylko wartością zalecaną (w granicach od-do). Ustawienie poziomu temperatury zależy od zachowania zwierząt. Szczególnej troski wymagają zadaszenia wykonane z drewna, które łatwo ulegają uszkodzeniom i wymagają bieżącej naprawy. Szczegółowego przeglądu należy dokonać za każdym razem po odsadzeniu prosiąt i wyprowadzeniu lochy z kojca porodowego. W czasie mycia kojców porodowych należy szczególnie dokładnie oczyścić i umyć zadaszenia dla prosiąt. Zwróćmy uwagę na szczeliny i narożniki, w których gromadzi się najwięcej brudu (źródła drobnoustrojów chorobotwórczych). Miejsce pod zadaszeniem powinno zostać przed porodem wyścielone świeżą i suchą ściółką oraz nagrzane do temperatury optymalnej dla nowonarodzonych prosiąt.

W celu zmniejszenia kosztów ogrzewania, warto zainstalować promiennik z możliwością regulacji mocy ogrzewania, co pozwoli na obniżenie temperatury pod zadaszeniem wraz ze wzrostem prosiąt, bez potrzeby wyłączania promiennika.

Maty grzewcze

W dogrzewaniu porodówek coraz częściej stosuje się maty grzewcze. Źródłem zasilania urządzeń może być prąd lub woda pochodząca z instalacji C.O. Maty grzewcze są bardziej wydajne i mniej energochłonne niż promienniki. W mniejszym stopniu dogrzewają również strefę, w której przebywa locha, a ich trwałość jest znacznie wyższa niż promienników. 
Główną wadą tego rozwiązania jest nierównomierne ogrzewanie prosiąt. Ciepło dociera bowiem do zwierząt wyłącznie od spodu, a od góry prosięta są wychładzane. Ponadto zakup maty to duży wydatek. Mata na jedno stanowisko to koszt około 400-500 zł. Dogrzewanie gniazd dla prosiąt jest niezbędne również latem. Pamiętajmy jednak, aby temperatura na porodówce nie przekroczyła 30 ºC. Taka temperatura jest bowiem niezwykle szkodliwa dla loch. 

Przez dwa tygodnie

Minimalna długość okresu dogrzewania to 5 dni. W rzeczywistości jednak czas ten należy dostosować do temperatury panującej w obiekcie. Zasadne jest dogrzewanie gniazd dla prosiąt przynajmniej do końca drugiego tygodnia życia. Po tym okresie optymalna temperatura, w której powinny przebywać prosięta, spada do 23 ºC. Wtedy dogrzewanie może okazać się zbędne. Pamiętajmy jednak, aby w chłodniejsze dni kontrolować temperaturę na porodówce – niskie temperatury bowiem wpływają negatywnie na odporność zwierząt.

źródła:

1.      http://www.farmer.pl/produkcja-zwierzeca/trzoda-chlewna/dogrzewanie-prosiat-w-okresie-letnim,64838.html

2.      http://www.farmer.pl/produkcja-zwierzeca/trzoda-chlewna/dogrzewanie-prosiat-promiennikiem-czy-mata-grzewcza,61508.html

3.      http://www.farmer.pl/produkcja-zwierzeca/trzoda-chlewna/dogrzewanie-prosiat-wplywa-na-ich-przezywalnosc,51607.html

4.      http://wiescirolnicze.pl/hodowla/biale-swiatlo-uspokaja-prosieta/

5.      https://www.agrofakt.pl/sposob-ogrzewac-prosieta/

6.      http://trzoda-chlewna.com.pl/nowa/index.php/pytania-czytelnikow/712-na-co-zwrocic-uwage-instalujac-dodatkowe-ogrzewanie-dla-prosiat-w-kojcu-porodowym

Justyna Chodorowska-Konieczna Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu   Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj