Allelopatia w warzywniku - dobre i złe sąsiedztwo warzyw

Allelopatia - czyli co?

Allelopatia to wzajemne oddziaływanie biochemiczne na siebie roślin, które może mieć charakter korzysty i stymulować roślinę do wzrostu, chronić ją przed szkodnikami, jak i niekorzystny, czyli uniemożliwiać jej prawidłowy rozwój. 

Zjawisko allelopatii ma duże znaczenie w rolnictwie ekologicznym, gdyż pomaga rolnikom zwiększyć plony przez właściwy dobór roślin uprawianych w kolejnych latach po sobie. Połączenie zasad allelopatii z techniką uprawy oraz z zastosowaniem płodozmianu pozwala na ekologiczną uprawę bez zastosowania chemii - a o to przecież nam chodzi. 

Nie zawsze trzeba wykorzystywać bezpośrednie sąsiedztwo roślin. Gatunki, które się lubią, dobrze rosną po sobie na tym samym zagonie. Gatunki oddziaływające na siebie źle - nie udadzą się, gdy posadzimy je jedne po drugich.

Rośliny oddziałują na siebie poprzez:

• Wydzieliny gazowe lub płynne nadziemnych części roślin, działające bezpośrednio na sąsiednie rośliny, bakterie lub grzyby, bądź pośrednio, po przedostaniu się do gleby jako wydzieliny korzeniowe.
• Etylen, alkaloidy, glikozydy, olejki eteryczne i inne wytwarzane są przez rośliny wyższe, powodują zaburzenia wzrostu oraz rozwoju innych roślin wyższych.
• Fitoncydy takie jak allicyna (z czosnku), alkaloidy, glikozydy powodują zahamowanie wzrostu i zaburzają procesy metaboliczne mikroorganizmów.
• Substancje lotne o właściwościach bakteriobójczych i grzybobójczych, albo hamujące rozwój patogenów wabiących pożyteczne owady lub odstraszających szkodniki roślin. Fitoncydy występują na przykład w cebuli, czosnku czy czarnej porzeczce.
• Zjawisko allelopatii polega więc na tym, że wzajemne oddziaływanie dla jednych roślin jest szkodliwe, a dla innych korzystne. 

Dobrzy i źli sąsiedzi w ogrodzie - zasady allelopatii

Przykłady allelopatii hamującej:
- orzech włoski źle wpływa na wzrost roślin zlokalizowanych w jego sąsiedztwie;
- akacja, działa podobnie jak orzech - liście akacji zawierają substancje, które uniemożliwiają wzrost roślin wokół nich;
- kapusta źle wpływa na fasolę, pomidory, marchew, truskawki;
- cebula, czosnek pospolity, mieczyki źle wpływają na fasolę;
- pomidory źle wpływają na ogórki, ziemniaki i rzodkiewkę;
- dynia, kabaczek, ogórek ,słonecznik źle wpływają na ziemniaka;
- fasola i gorczyca źle wpływają na buraka;
- truskawka, pomidor, fasola źle wpływają na rośliny kapustne;
- ziemniaki źle wpływają na rośliny dyniowate;
- rośliny jaskrowate źle wpływają na kukurydzę;
- lulek czarny na koniczynę;
- mak polny ma zły wpływ na ziemniaki oraz jęczmień i żyto;
- sianie maku po ziemniakach skończy się porażką.
 

Przykłady allelopatii dodatniej:
- cebula, kalarepa dobrze wpływają na buraka;
- seler dobrze wpływa na pomidory;
- fasola, kukurydza, groch, rzodkiew, słonecznik, koper dobrze wpływają na ogórka;
- fasola, kukurydza, sałata, kapusta, chrzan, len dobrze wpływają na ziemniaka;
- groch, sałata, cebula, por, pomidor dobrze wpływają na marchew;
- marchew, rzodkiew, truskawka, ogórek, szpinak dobrze wpływają na sałatę;
- ziemniak, rośliny aromatyczne, seler, koper szałwia, burak, cebula dobrze wpływają na rośliny kapustne;
- ziemniak, groch, fasola, ogórek, dynia, kabaczek, pszenica, bobik dobrze wpływają na kukurydzę;
- ziemniak marchew, ogórek, kapusta dobrze wpływają na fasolę;
- kąkol, chaber bławatek, kukurydza dobrze wpływają na pszenicę;
- koniczyna, lucerna dobrze wpływają na trawy;
- rzeżucha dobrze wpływa na szarłat;
- lnicznik na len.

Zastosujmy te zasady i sami sprawdźmy, że plony będą lepsze.

Rośliny chronią... rośliny

Rośliny warto wykorzystać także do.. ochrony innych roślin - poniżej przykłady:
- cebula i nasturcja odstraszają mszyce;
- seler, pomidor, szałwia lekarska, tymianek – odstraszają gąsienice np. bielinka kapustnika;
- aksamitki i nagietki ograniczają rozwój nicieni;
- cebula i czosnek ograniczają rozwój szarej pleśni i chorób bakteryjnych, a ich woń ponoć pomaga odstraszać gryzonie;
- koper ogrodowy przyśpiesza kiełkowanie nasion;
- bazylia pomaga w walce z mączniakiem rzekomym i jest polecana np. do obsadzania grządek z ogórkami.

źródła:
D. Merta: ,,Ogród biodynamiczny przy domu'' Warszawa 1993
A. Iwaniuk ,,Vademecum ogrodnika''  Warszawa 2008
D. Młoźniak ,,Jak zaprojektować ogród marzeń'' Warszawa 2015
J. B. Harborne  „Ekologia biochemiczna”, Wyd. PWN 1997, s.275-291

Redakcja KalendarzRolnikow.pl Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj