KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • ODR Bratoszewice
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie

WYSZUKIWARKA

Wczesne nawożenie zbóż ozimych azotem

Opublikowano 09.02.2020 r.
W ubiegłym roku część rolników nie była pewna co do przezimowania ich plantacji zbóż i rzepaku. Okazało się, że straty pojawiły się jedynie w rzepaku. W tym sezonie mamy do czynienia z zupełnie innymi warunkami. Jak i kiedy zastosować prawidłową dawkę azotu do nawożenia? 

W ubiegłym roku część rolników nie była pewna co do przezimowania ich plantacji zbóż i rzepaku. Po wczesnowiosennych lustracjach okazało się, że straty były, ale głównie w rzepaku (susza przy siewie) i na tych polach zbóż ozimych, na których stwierdzono osłabione rośliny –  głównie w miejscach nielicznych zastoisk wodnych. Zdecydowana większość pól pszenicy, pszenżyta i żyta dobrze przezimowała. Podobnie było z jęczmieniem ozimym. 


W tym sezonie mamy do czynienia z zupełnie innymi warunkami. W połowie stycznia ani mrozu ani śniegu nie widać, oziminy cały czas są w gotowości do szybkiego rozwoju. Rzepak i zboża bardzo silnie się rozrosły ze względu na przedłużającą się wegetację. Rośliny wykazują na liściach oznaki uszkodzeń chorobowych, a także większej presji szkodników. Bardzo silnie rozrosły się także chwasty i walka z nimi na wiosnę będzie bardzo trudna.


Duża część plantacji zbóż bardzo silnie się rozkrzewiła jesienią, dlatego w tym roku trzeba będzie uważać z pierwszą dawką azotu, aby nie pobudzać roślin do nadmiernego krzewienia wiosną. Oczywiście dużo zależeć będzie od dalszego układu warunków pogodowych, zwłaszcza w lutym i pierwszej dekadzie marca.


Przypominamy, że wpływ na wysokość pierwszej dawki azotu na oziminy mają takie czynniki, jak:

 

  • gatunek, odmiana – pszenica oz. i pszenżyto oz. wymagają większych dawek niż żyto i jęczmień oz.);
  • termin siewu – im był wcześniejszy, tym więcej roślina wytworzyła pędów kłosonośnych jesienią i ma mniejsze potrzeby azotu na dokrzewienie (należy opóźnić i zmniejszyć pierwszą dawkę) natomiast przy opóźnionym siewie odwrotnie – dawka musi być nieco większa i wcześniejsza;
  • rodzaj przedplonu oraz jego nawożenie i plonowanie – np. po rzepaku dobrze nawożonym, po strączkowych pierwszą dawkę można zmniejszyć, a po kukurydzy czy późnych burakach zwiększyć;
  • rodzaj i jakość gleby – na lepszych glebach wyższe plony i nieco wyższe dawki;
  • planowana wysokość plonu oziminy – bardzo wysokie plony wymagają praktycznie 3 stosunkowo wysokich dawek i są silnie skolerowane z sytuacjami w pkt. 1, 2, 3, 4 j.w.;

n zasoby wodne gleby – gdy jesienią i zimą występowały silne opady przy nie zamarzniętym gruncie, gleba może być „przepłukana” z azotu – dawki zatem większe.

Na schemacie pokazano 3 orientacyjne okresy, kiedy należy podać azot, aby zabezpieczyć największe zapotrzebowanie zbóż na azot.  

 

  • Pierwsza dawka – wczesnowiosenna kończy tworzenie pędów (kończy krzewienie, zwłaszcza przy później sianych oziminach), ale niezbędna jest głównie na budowę kłosków i kwiatków, a więc odpowiada za wielkość kłosa.
  • Druga dawka – kończy budowę kłosa i zabezpiecza przed nadmierną redukcją pędów i kłosków w kłosie (tzw. wielki okres). 
  • Trzecia dawka – ma za zadanie uzupełnić ewentualne niedobory azotu z mineralizacji oraz zabezpieczyć azot dla wytworzenia odpowiedniej ilości białka.


W pszenicach potrzebne są stosunkowo wysokie dawki azotu (N). Przy plonach w granicach 5,5–7 t/ha optymalna pełna dawka azotu na wiosnę waha się w granicach 130–170 kg N/ha. 


Dzięki stosowaniu dawek dzielonych można nawozić zboża azotem w okresach, kiedy jest największe zapotrzebowanie rośliny na ten składnik, a przez to ograniczyć straty do minimum. Dlatego nigdy nie stosuje się całkowitej dawki azotu jednorazowo – zazwyczaj są to dwie dawki, a przy bardzo dużym zapotrzebowaniu trzy. Dla uzyskania wyższych plonów dawki będą wysokie – wynika to z faktu, że pszenica na każdą tonę ziarna pobiera 23 do 31 kg azotu (N), co oznacza, że do wytworzenia 10 ton ziarna pszenica pobierze co najmniej 230–250 kg N,a 5 ton odpowiednio 125–130 kg N. Część azotu dostępna będzie z zapasów glebowych, im lepsza gleba i lepszy przedplon, tym więcej. Warunkiem jednak uzyskania tak wysokich plonów jest zawsze woda. Przypominam, że na wytworzenie 1 tony ziarna pszenica potrzebuje ok. 30 litrów wody na 1 m2 w okresie od początku kwietnia do 10  lipca.

Przykładowe dawki N pod pszenżyto ozime na wiosnę

Plon szacowany

Przedplon i termin siewu

1 dawka

BBCH 21-28

2 dawka

BBCH 30-32

3 dawka

BBCH32-39

Razem

90-100 dt/ha

gleby najlepsze

dobry przedplon wczesny siew

35-40

60

80

175-180

80-90 dt/ha

gleby b.dobre

dobry przedplon

późny siew

65-70

60

60

185-190

70-85 dt/ha

gleby dobre

słaby przedplon

późny siew

80-90

50

60

190-200

60-70 dt/ha

gleby śred/dobre

dobry przedplon wczesny siew

30-40

60-70

50-60

140-170

50-65 dt/ha

gleby średnie

dobry przedplon późny siew

65-70

65-80

-

130-150

 

Kiedy w praktyce nawozimy tak wysokimi dawkami? Wtedy, gdy mamy pewność, że obsada pędów kłosonośnych jest wystarczająca na osiągnięcie wymaganego plonu (600–650 dobrze rozwiniętych pędów kłosonośnych to najważniejszy warunek).

 

 

Tak jak w przypadku pszenicy i pszenżyta jęczmień ozimy pobierze na zbudowanie 1 tony około 20–22 kg azotu (N) (max. nawet 32), a więc odpowiednio dla plonu 9 ton/ha co najmniej 180–198 kg, a dla 6 ton co najmniej 120–132 kg.

Przykładowe  dawki N pod jęczmień ozimy na wiosnę

 

Plon szacowany

stanowisko

1 dawka

BBCH 21-28

2 dawka

BBCH 30-32

3 dawka

BBCH 37-49

Razem

85-95 dt/ha

gleba i stanow. najlepsze

25-30

55-60

55-60

135-150

75-85 dt/ha

gleba i stanowi b. dobre (gliniaste)

35-40

70- 80

60

165-180

60-70 dt/ha

gleba i stan. Śred.dobre

35-40

65-70

40- 45

140-155

50-60 dt/ha

gleba i stan. średnie

35-50

65-80

-

100-130

 

Jęczmień ozimy tak jak pszenica czy pszenżyto dobrze reaguje plonem na nawożenie azotowe, ale jednocześnie ma większą skłonność do wylegania, dlatego planując wysokie plony przy wysokich dawkach nawożenia azotem zawsze trzeba pamiętać o zastosowaniu wiosną środków zapobiegających wyleganiu. 


Pierwsze zasilenie azotem ozimin jest najważniejszym zabiegiem agrotechnicznym na wiosnę, ale pamiętać musimy o formalnych ograniczeniach, które zgodnie z przepisami prawa rolników obowiązują. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2018 r. w sprawie przyjęcia „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” w naszym województwie nawożenie azotem możemy rozpocząć dopiero po 1 marca.  


Nie można też przekraczać maksymalnych dawek azotu (dawka całoroczna) określonej dla każdego gatunku rośliny uprawnej, jeśli nie prowadzi się nawożenia w oparciu o plan nawożenia opracowany w oparciu o badanie gleby i zbilansowanie składników w zależności od planowanego plonu. Przypominam o tym i zachęcam do opracowywania takich planów wszystkich rolników zainteresowanych wysokowydajnymi technologiami upraw niezależnie od wielkości gospodarstwa. Nasi doradcy pomagają takie plany opracować. Zapraszamy do współpracy. 

Dla przypomnienia podaję, że maksymalne dawki azotu (N w czystym składniku) ze wszystkich źródeł wynoszą dla pszenicy ozimej – 200 kg/ha, pszenżyta 180 kg/ha, 
żyta mieszańcowego 150 kg/ha, żyta populacyjnego 120 kg/ha i jęczmienia ozimego 140 kg/ha i mogą być wyższe tylko w przypadku, gdy gospodarstwo posiada i realizuje plan nawożenia opracowany na podstawie analizy gleb.

kontakt1.jpg
Marek Radzimierski
Artykuł opracowany we współpracy z Kujawsko-Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Minikowie
 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO