Jakie rośliny oszczędnie gospodarują wodą?

Podstawowy problem: co siać?

W gospodarstwach specjalizujących się uprawie warzyw czy też w sadach bardzo często są już instalacje nawadniające.  Eksperci wskazują, że w sezonie wegetacyjnym niedobory wody ocenia się na 150–200 mm. Problemem jest jednak fakt, że instalacja nawadniająca jest bartdzo droga i może być wykorzystywana do upraw warzywniczych, ale trudno wyobrazić sobie zraszanie zbóż na dużych areałach. Niestety, jest zbyt drogie, aby było często praktykowane. Nawadnianie w warunkach Polski pełni raczej rolę uzupełniającą w stosunku do występujących opadów. 

Zmiany klimatyczne wymuszają także przekształcenia w technologiach uprawnych, rolnicy coraz częściej unikają głębokiej orki na rzecz uprawy pasowej. Niemniej jednak każda uprawa wody potrzebuje i chodzi o to, aby tą wodę, która jest wykorzystać jak najlepiej.

Eksperci zalecają, aby rezygnować z upraw jarych na rzecz ozimych, ale czasem łatwiej powiedzieć niż zrobić. 

Korzeń krótki kontra długi?

Eksperci przekonują, że zdecydowanie łatwiej potrafią sobie poradzić z niedoborem wody rośliny, które mają długi korzeń. Te, które jak zboża sięgają zaledwie na kilkanaście centymetrów w głąb gleby skazane są na pobieranie wody z wyschniętej części gleby. Rośliny z długim korzeniem sięgają głębiej i... częściej mają szansę na pozyskanie większych ilości niezbędnej do rozwoju wody. 

Rzepak jary czy zboża jare?

Nie łatwo odpowiedzieć na to pytanie. Z jednej strony rzepak dysponuje długim i silnym korzeniem palowym, który w skrajnych warunkach może sięgnąć nawet ponad 2 metry w głąb gleby. Pozwala to realnie myśleć o jego uprawie nawet na słabszych stanowiskach. Jednak wymagania rośliny są niezwykle wysokie co do samego stanowiska, odpowiedniego pH gleby i prawidłowego nawożenia. Z drugiej strony sięgające kilkunastu do 30 cm w głąb korzenie zbóż przy skrajnej suszy nie mają szans na pobranie dostatecznych ilości wody z gleby. 

Tak czy owak, na obszarach suchych trzeba zrezygnować z orki wiosennej i nawożenia obornikiem wiosną, gdyż zabiegi te mogą przesuszać glebę. Glebę do siewu zaleca się przygotowywać płytko.

Jak wybierać uprawę?

Niwelowanie ewentualnych skutków suszy powinniśmy rozpocząć już na etapie wyboru odmian, które zdecydujemy się uprawiać. Potencjał plonotwórczy jest oczywiście bardzo ważnym kryterium doboru, jednak powinniśmy przeanalizować ten czynnik nie tylko pod względem wartości bezwzględnej – wysokości uzyskiwanego plonu, ale przede wszystkim pod kątem stabilności i wierności plonowania, niezależnie od warunków atmosferycznych. Warto także zastanowić się nad zakupem odmian o podwyższonej tolerancji na deficyt wody czy wysoką temperaturę. To zagwarantuje nam większe bezpieczeństwo upraw.

Nie wiemy jakie warunki będą tej wiosny, gdy przyjdzie pora na wiosenny wysiew upraw. Jeśli opadów nie będzie więcej, przy wyborze uprawy warto wziąć pod uwagę następujące czynniki:

• szybkie pokrycie gleby roślinnością zmniejszy parowanie i przesuszanie gleby, a więc w strukturze zasiewów powinny znaleźć się gatunki wysiewane wcześnie, łatwo wschodzące i szybko zakrywające glebę. 
• wybieramy gatunki, które lepiej znoszą niedobór wody czyli rośliny korzeniące się głęboko. Zaliczyć do nich możemy: łubin żółty, lucerna, esparceta, nostrzyk biały lub komonica zwyczajna.
• Dość dobrze susze znoszą gatunki pochodzące z ciepłych stref klimatycznych, dodatkowo charakteryzujące się niskim współczynnikiem transpiracji, np. kukurydza czy sorgo.

O odmiany lepiej znoszące suszę warto pytać także dystrybutorów nasion. Jak pokazały ostatnie lata, niewątpliwie w Polsce właśnie odporne na brak wody uprawy mogą z konieczności stać się najatrakcyjniejsze dla rolników.

Niedobory wody w trakcie wegetacji upraw, w okresach intensywnego rozwoju roślin i tym samym ich największego zapotrzebowania na wodę powoli stają się już normą lub występują cyklicznie w naszym kraju. Eksperci przekonują, że do suszy w Polsce musimy się przyzwyczaić. Także meteorolodzy ostrzegają, iż okresy suszy w naszej strefie klimatycznej będą występowały znacznie częściej niż dotychczas. 

Skutki suszy mogą być tym bardziej dotkliwe, ponieważ większość gleb w naszym kraju to gleby lekkie, cechujące się niską zawartością próchnicy. Tego typu gleby charakteryzują się  małą zdolnością do magazynowania wody.

Pamiętajmy też, by ,,na wszelki wypadek'' nie wysiewać nasion gęściej niż zalecane normy - rośliny będą konkurować ze sobą o i tak niewielkie zasoby wody. Lepiej więc trzymać się polecanych przez ekspertów norm.

A jeśli już się zdecydujemy... pamiętajmy o prawidłowym zabezpieczeniu roślin w składniki pokarmowe wzmacniające budowę ścian komórkowych. 

Pozostaje jednak mieć nadzieję, że luty i marzec odrobią choć w części opadowe zaległości i wiosną zarówno oziminy, jak i uprawy jare będą miały szansę na szybki start.

źródła: 
Susza – zagrożenie dla roślin rolniczych w Polsce - pod redakcją E. Zimnoch-Guzowskiej PAN 2019
Susza rolnicza w uprawie zbóż ozimych we Polsce w Latach 2006-2017 – I. Wójcik i inn. , Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, 2018, 2018 (X–XII). T. 18. Z. 4 (64)
Rolnictwo w obliczu suszy a bezpieczeństwo żywnościowe – Dr inż. M. Zieliński i in.. IERIGŻ- PIB 2019

Redakcja KalendarzRolnikow.pl Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj