KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Narodowy Instytut Wolności
  • ODR Bratoszewice

WYSZUKIWARKA

Świdośliwa - owocowy hit coraz bardziej popularny w Polsce

Opublikowano 31.07.2023 r.
Jednym z najmłodszych gatunków uprawianych w Polsce jest świdośliwa, nazywana potocznie gołębią jagodą lub drzewkiem rodzynkowym. Czy jej uprawa jest trudna? 

Do niedawna najczęściej można było ją spotkać w ogrodach działkowych i przydomowych. Występuje często jako krzew ozdobny, ze względu na łatwość w uprawie, wysoką mrozoodporność oraz walory estetyczne.

Rośliny wiosną obsypane są burzą białych kwiatów, natomiast jesienią ozdobą są przepięknie przebarwiające się liście. Atrakcyjne są też owoce świdośliwy, nieco przypominające borówkę amerykańską czy aronię. Od kilku lat cieszy się wśród producentów owoców coraz większym zainteresowaniem. Na skalę towarową rośliny uprawia się w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych, głównie dwa gatunki: świdośliwę olcholistną i kanadyjską. Jako że jest to roślina niewymagająca, łatwa w uprawie i z możliwością zbioru kombajnowego, może być szansą dla plantatorów porzeczek, którzy mają problemy ze sprzedażą owoców, a posiadają zaplecze i kombajny do zbioru.

Świdośliwa to najczęściej krzewy lub małe drzewa o zróżnicowanym pokroju. Może osiągać od 0,5 m do 6 m, a nawet 15 m wysokości. W Polsce krzewy kwitną w pierwszej połowie maja. Kwiaty są białe, zebrane po kilka lub kilkanaście w kwiatostanie i – co ważne – są samopylne i samopłodne. Owoce wielkości 10-15 mm średnicy i wadze około 0,5-0,8 g, o kolorach od niebieskie- go do ciemnogranatowego, słodkie i bardzo smaczne. Mają wła- ściwości odżywcze, prozdrowotne i antyoksydacyjne, zawierają związki mineralne oraz witami- ny z grupy A, B i C. Rośliny wchodzą w okres owocowania w 3.-4. roku po posadzeniu. Dojrzewają od połowy czerwca do połowy lipca.

Uprawa

Jako że jest to roślina długowieczna – na jednym stanowisku może rosnąć ponad 20 lat – bardzo ważne w zakładaniu plantacji są: wybór stanowiska i zdrowego materiału szkółkarskiego oraz sadzenie w odpowiedniej rozstawie.

Niewątpliwie zaletą jest łatwość jej uprawy i dostosowanie do naszych warunków klimatycznych. Znosi duże mrozy, krzewy wytrzymują spadki temperatury nawet do -30° C. Niestraszne są jej także wiosenne przymrozki w czasie kwitnienia nawet do -8° C. Ponadto ma niewielkie wymagania glebowe, może rosnąć niemal w każdej, nawet V klasy bonitacyjnej; najlepiej jednak plonuje na średnio żyznych, piaszczysto-gliniastych, dostatecznie wilgotnych, ale nie podmokłych, zasobnych w próchnicę, o uregulowanym odczynie pH na poziomie 6,0-7,5. Dla dobrego i obfitego owocowania krzewów warto stosować nawozy organiczne w postaci obornika lub kompostu. Najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym do półcienistego.

Rozstawa uzależniona jest od odmiany i sposobu uprawy. Zaleca się sadzić rośliny w rozstawie 3,5-4 m w międzyrzędzia i 0,70 1 m w rzędzie, czyli około 2500-2850 sztuk roślin na 1 hektarze. Przy zbiorze maszynowym odległość między rzędami powinna  być zwiększona do 5 m dla kombajnów samobieżnych i do 6 m dla kombajnów przyczepianych do ciągnika.

Plonowanie zaczyna się w 3.-4. roku po posadzeniu, a pełnię owocowania świdośliwa osiąga w 6.-7. roku. Można uzyskać plon owoców na poziomie 10-15 ton z 1 hektara. Sadzonki produkowane są głównie metodą in vitro, co znacznie podraża koszty założenia plantacji. Może być także rozmnażana z nasion, odrostów, sadzonek zielnych, półzdrewniałych i zdrewniałych oraz przez odkłady. W Polsce dostępne są odmiany deserowe: Smoky, Martin i Honeywood oraz przeznaczone do przemysłu: Prince William, Thiessen, Northline i Pembina.

Pielęgnacja

Świdośliwę można prowadzić w formie krzewu lub niskiego drzewka. Rośliny, szczególnie na dobrym stanowisku, mają bardzo duże przyrosty roczne, ponadto owocują najlepiej na pędach zeszłorocznych, dlatego bardzo ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym jest cięcie. Po posadzeniu konieczne jest cięcie kształtujące i pobudzające do wzrostu oraz wytworzenia silnych pędów szkieletowych. Następnie w kolejnych latach, od 4.-5. roku po posadzeniu, wykonujemy jedynie cięcie prześwietlające na przedwiośniu, przed ruszeniem wegetacji. Usuwamy pędy stare, uszkodzone oraz zagęszczające roślinę. Cięcie silniejsze krzewów rozpoczynamy dopiero, gdy rośliny mają 6-8 lat. W okresie intensywnego wzrostu i dojrzewania owoców plantację należy nawadniać, ponieważ niedobór wody w tym czasie może powodować mniejsze owocowanie. Rośliny są odporne na choroby i szkodniki, nie ma potrzeby stosowania środków ochrony roślin.

Z tego też powodu świdośliwa nadaje się do prowadzenia upraw ekologicznych. Niestety, smakoszami słodkich owoców są również ptaki, głównie szpaki, kwiczoły, kosy i gołębie. I to one stanowią główny problem w ochronie plantacji. Zaleca się, podobnie jak w sadach czereśniowych czy plantacjach borówki, zastosowanie siatek ochronnych lub odstraszających systemów dźwiękowych. Ważnym zabiegiem pielęgnacyjnym jest walka z chwastami. Podstawą przed założeniem plantacji jest dobre przygotowanie pola i zniszczenie chwastów wieloletnich. Te w międzyrzędziach można zwalczać przy użyciu kultywatora czy glebogryzarki. Owoce mogą być zbierane ręcznie lub maszynowo, przy użyciu kombajnów do zbioru. Można wykorzystywać kombajny przeznaczone do krzewów jagodowych, np. porzeczek czy aronii.

Zastosowanie

Owoce świdośliwy są słodkie, soczyste i bardzo aromatyczne, w smaku delikatnie przypominają borówkę amerykańską. Odznaczają się wysokimi właściwościami zdrowotnymi i odżywczymi. Są bogatym źródłem witaminy A, B i C. Mają właściwości przeciwutleniające, zawierają również antocyjany. 100 gramów tych owoców zawiera nawet 7 razy więcej żelaza, manganu i wapnia niż borówki amerykańskie. Ponadto mają dużo więcej białka, potasu i magnezu, a dojrzałe nawet antocyjany, które znane są ze swego antynowotworowego działania. Świetnie smakują na surowo, jednak najczęściej uprawiane są do przetwórstwa. Robi się z nich dżemy, soki, galaretki, lody, desery.

Owoce można także mrozić i suszyć. Dodatkowym plusem jest odporność na gnicie. Można więc nieschłodzone transportować na dłuższe trasy. Wydaje się, że świdośliwa ma same zalety. Produkcja nie wymaga wysokich nakładów finansowych, zarówno w czasie zakładania plantacji, jak i pielęgnacji.

Jest jednak jedna wada. Owoce są jeszcze mało znane i nie mają wielu wielbicieli, a co za tym idzie, może być problem z rynkiem zbytu. Z tego też względu uprawa świdośliwy obecnie jest obarczona pewnym ryzykiem. Niemniej jednak dla szukających nowych możliwości na rynku owocowym, atuty uprawy: przydatność w przetwórstwie, niezwykłe właściwości odżywcze i zdrowotne oraz fakt, że w ostatnich latach wzrasta świadomość zdrowej żywności, uprawa świdośliwy może okazać się nowym hitem wśród owoców jagodowych. A już na pewno jest to idealna roślina do ekologicznych sadów.


 

 
Ewa Kłosińska
Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

POWIĄZANE TEMATY:świadośliwkaświdośliwa
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO