KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • ODR Bratoszewice
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

WYSZUKIWARKA

Przewódki - czy to szansa na lepszy plon?

Opublikowano 26.10.2021 r.
Zboża przewódkowe, dzięki uwarunkowaniu genetycznemu, są zdolne przetrwać okresy niskich temperatur. Dzieje się to za sprawą genu zimotrwałości, który takie odmiany nabyły, m.in. w efekcie krzyżowania form jarych i ozimych zbóż.

Niekorzystne warunki pogodowe występujące bardzo często w okresie jesiennym uniemożliwiają wykonanie prac polowych i wysianie zbóż ozimych w optymalnym terminie. Również po przedplonach późno schodzących z pola, np. burakach cukrowych, kukurydzy na ziarno i późnych odmianach ziemniaków, nie ma możliwości przeprowadzenia terminowego siewu. Wówczas alternatywą dla siewów wiosennych mogą być odmiany przewódkowe zbóż jarych.

Przewódki - argumenty za 

W Polsce odmiany przewódkowe zbóż są nadal mało popularne. Rolnicy wciąż wolą wysiewać formy ozime, nawet po późnych przedplonach, chociażby kukurydzy. Dobrym rozwiązaniem jest wysianie zboża jarego w terminie późnojesiennym. W sprzyjających warunkach, mimo późnego siewu, odmiany przewódkowe są w stanie wydać dobry plon, często zbliżony do ozimin sianych w optymalnym terminie.

Argumentami przemawiającymi za odmianami przewódkowymi są dobra jakość ziarna oraz lepsze wykorzystanie wody zgromadzonej w glebie podczas zimy, co wpływa na złagodzenie skutków suszy wiosennej.

Zboża przewódkowe, dzięki uwarunkowaniu genetycznemu, są zdolne przetrwać okresy niskich temperatur. Dzieje się to za sprawą genu zimotrwałości, który takie odmiany nabyły, m.in. w efekcie krzyżowania form jarych i ozimych.

Stanowisko dla przewódek

Siejąc odmiany przewódkowe, musimy pamiętać o odpowiednim przygotowaniu stanowiska. Przede wszystkim należy dobrze rozdrobnić i wymieszać z glebą resztki pożniwne, tj. na taką głębokość, by nie szkodziły wschodom. Im lepiej wymiesza się je z glebą, tym szybciej ulegną mineralizacji.

Tempo rozkładu słomy nie zawsze idzie w parze z potrzebami nawozowymi rośliny następczej, więc składniki z resztek z reguły nie będą uwalniane w momencie, kiedy są potrzebne roślinie. Zdecydowana większość słomy zostanie rozłożona dopiero na wiosnę. Proces ten na stanowiskach uboższych w azot przebiegnie sprawniej, gdy zastosujemy nawożenie azotem w ilości 3-5 kg N/tonę słomy przed jej przyoraniem. Jeśli zrezygnujemy z podania azotu, to do mineralizacji zostanie on pobrany z gleby.

Siew przewódek w listopadzie zapewnia z reguły korzystne warunki wilgotnościowe. Jednak na zbyt mokrych i zlewnych stanowiskach uprawa może nadmiernie zagęścić glebę, a tworzące się zastoiska wodne skutecznie zahamować wschody roślin. Pole najlepiej przygotowywać do siewu w środku dnia, kiedy zbyt wilgotne stanowiska mają szansę nieco się osuszyć i ogrzać podczas słonecznej pogody. Siew należy wykonać w równie dobrych warunkach i jak najszybciej. Gdy jest bardzo mokro, lepiej jest zrezygnować z siewu. Łatwiej i szybciej doprawić jest w tym terminie gleby lżejsze. Z drugiej jednak strony przesuszone stanowisko to także zagrożenie dla wschodów i konkurencja ze strony mikroorganizmów, które podczas rozkładu resztek będą czerpać azot i wodę z gleby.

Siew przewódek

Siew przewódek zaleca się przeprowadzić w terminie od października (jak formy ozime) do nawet lutego.

Ogólny trend w uprawie przewódek mówi o zwiększeniu normy wysiewu o 10-15%, w stosunku do obsady wiosennej.

Ma to na celu zwiększenie przede wszystkim obsady, gdyż późny termin siewu może pogorszyć kiełkowanie nasion. Spowodowane jest to m.in. przez niską temperaturę gleby lub jej nadmierne uwilgotnienie. Podnosi to co prawda koszt materiału siewnego, ale na rekompensatę można liczyć przez uzyskanie wyższego plonu ziarna. Zalecana głębokość siewu przewódek jest taka sama, jak dla wszystkich zbóż jarych, czyli ok. 3 cm, a rozstawa 11-15 cm.

Rozwój 

Przetrwania zimy nie gwarantuje żadna z form zbóż. Przewódki, aby dobrze przezimowały, muszą osiągnąć niezbyt zaawansowaną fazę rozwojową. Najlepiej, jeśli jest to zeszpilkowanie, a maksymalnie faza dwóch lub trzech liści. Dlatego najlepiej jest wysiać zboże w listopadzie, gdyż dzięki temu będzie ono mogło bezpiecznie przezimować. Rośliny będące na najwcześniejszym etapie rozwoju nie przestawiły się jeszcze na odżywianie z gleby za pomocą korzeni. W tym czasie czerpią one składniki pokarmowe z ziarniaka, co zapewnia dobry rozwój systemu korzeniowego, który umożliwi im szybki start wiosną i wykorzystanie wody zimowej.

Istotnym elementem rozwoju zbóż przewódkowych jest zdrowotność roślin i ich tolerancja na choroby, szczególnie na fuzariozę porażającą źdźbła.

W pewnym stopniu zagrożenie dla zbóż stanowi stanowisko po kukurydzy, zwłaszcza jeśli pozostały na nim nieprzyorane resztki pożniwne, stanowiące siedlisko grzybów z rodziny Fusarium, wywołujących fuzaryjną zgorzel podstawy źdźbła. Siew przewódek po kukurydzy może zwiększyć także ryzyko porażenia ich przez fuzariozę kłosów, jeśli w sprzyjających warunkach zarodniki z dolnych części rośliny przeniosą się na kłos. Skuteczne przeciwdziałanie chorobie zaczyna się zatem już w momencie przygotowywania stanowiska (przyoranie resztek). Na korzyść odmian przewódkowych przemawia również to, że dojrzewają one szybciej aniżeli te z siewów wiosennych. Pozwala to na szybsze przygotowanie stanowiska pod wcześniej siane oziminy, takie jak rzepak ozimy. W przypadku uprawy zbóż jarych, głównie pszenicy czy pszenżyta, nie zawsze jest to możliwe.

Nawożenie odmian przewódkowych

Jednym z ważniejszych elementów technologii uprawy zbóż jest nawożenie. Jego poziom - tak jak w przypadku wszystkich roślin uprawnych - powinien być ustalany na podstawie zasobności gleby w składniki pokarmowe. Dawki nawozów pod rośliny z genem zimotrwałości są takie same jak dla wszystkich zbóż ozimych. Do nawożenia przedsiewnego najlepiej wykorzystać nawozy wieloskładnikowe, które poza głównymi składnikami NPK wzbogacone są w drugorzędne pierwiastki, takie jak siarka, magnez, wapń, sód czy mikroskładniki. Jeżeli chodzi o nawożenie azotowe, to pierwsza wiosenna dawka, ze względu na szybszy rozwój roślin, powinna być podana w postaci nawozu szybko działającego, np. saletry amonowej.

Najbardziej popularne odmiany pszenic przewódkowych (odmiany zbóż jarych posiadające tzw. cechę przewódek) to: Arabella, Bombona, Mandaryna, Waluta, Struna, Cytra, Koksa, Nawra, Ostka Smolicka, Tybalt, Monsun, Scirocco, Izera, Parabola, Żura, Ethos, Granus, Lennox, Matthus.

 

kontakt1.jpg
Filip Pastucha
Artykuł opracowany we współpracy z Lubelskim Orodkiem Doradztwa Rolniczego w Końskowoli

Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO