Co zrobić ze skrzypem polnym na ścierniskach?

Skrzyp polny

Skrzyp polny jest rośliną typową dla pól choć mniej licznie rośnie tez na nieużytkach. Rośnie również w przestrzeni publicznej – wzdłuż ciągów pieszych, na chodnikach i innych w miejscach wybrukowanych, wzdłuż ogrodzeń i dróg dojazdowych. Jest on pospolity w całym kraju. Jakkolwiek uważa się, że skrzyp polny jest rośliną światłolubną, wrażliwą na zacienienie, to jednak znajduje odpowiednie warunki do rozwoju w roślinach bujnie rosnących takich jak zboża, łubiny, kukurydza, mieszanki roślin strączkowych. Równie dobrze rośnie na stanowiskach suchych i piaszczystych. Powszechnie uważa się, że skrzyp polny jest rośliną wskaźnikową gleb kwaśnych. Ale bardzo często skrzyp można spotkać na pryzmach wapna rolniczego, a to dla tego, że skrzyp wytwarza tzw. kwaśny bufor wokół swojego systemu korzeniowego, który chroni go przed niekorzystnymi warunkami środowiska glebowego.

Skrzyp polny jest chwastem wieloletnim, rozmnażającym się w dwojaki sposób:

• generatywnie – poprzez zarodniki, 
• wegetatywnie – przez podziemne kłącza i tzw. bulwek korzeniowych.

Rozmnażanie wegetatywne jest podstawowym sposobem jego rozprzestrzeniania się na polach uprawnych. Żółtobrunatne pędy zarodnionośne, zakończone tzw. kłosem zarodnionośnym, na polach pojawiają się w marcu-kwietniu i po wydaniu zarodników zamierają. Następnie, w maju z gleby wyrastają zielone, okółkowo, pojedynczo rozgałęzione, szorstkie, wysycone krzemionką pędy asymilacyjne. System korzeniowy chwastu jest bardzo rozbudowany; przerasta glebę piętrowo, do głębokości 1-2 metrów co sprawia, że wyrwanie z gleby samych pędów nie powoduje obumarcia rośliny. Najczęściej główna masa korzeniowo-rozłogowa umieszczona jest na głębokości 20-40 cm.

Szkodliwość tego chwastu polega na intensywnym pobieraniu z gleby makroelementów (głównie potasu) oraz na rywalizacji o miejsce i dostęp do światła z rośliną uprawną. Jak dotąd nie ma jeszcze określonego ekonomicznego progu szkodliwości dla tego chwastu. Plantatorzy ziemniaków czy kukurydzy mówią jednak, że zbiór roślin utrudnia już występowanie 5-8 sztuk pędów na powierzchni 1 m2, co może spowodować utrudnienia w mechanicznym zbiorze ziemniaków czy kukurydzy.

Zwalczanie skrzypu polnego

Zwalczanie skrzypu jest trudne i pracochłonne. Mechaniczne zabiegi pozbycia się go z pola są mało skuteczne skuteczne. Skrzyp polny może wytwarzać pędy z kłączy znajdujących się na głębokości 1 metra. Zbadano też, że może on odrosnąć nawet z 1 centymetrowych fragmentów, umieszczonych na głębokości 15 cm w glebie. Świadczy to o jego dużej żywotności. Inne wyniki badań wskazują, że nawet szesnastokrotne usuwanie pędów nadziemnych nie osłabia rozwoju tego chwastu. Ocenia się, że w optymalnych warunkach rozwoju „opanowanie” powierzchni 1 hektara zajęłoby skrzypowi 6 lat. Wynika to z tego, że powszechnie stosowane uproszczenia w uprawie roli, głównie wykonywane w zespole upraw pożniwnych tj. płytka talerzówka, płytkie użycie kultywatora o zębach sztywnych czy podorywka, będą tylko sprzyjały rozwojowi skrzypu polnego. To jak bez użycia chemii usunąć skrzyp polny z pola?

Trzeba uzbroić się w cierpliwość i zacząć od podstaw, czyli od regulacji warunków powietrzno-wodnych i np. usunąć zastoiska wodne tam gdzie jest to potrzebne. Po wtóre regulacja odczynu gleby, poprzez regularne wapnowanie. Ze względu na zdolność gleby do przeciwdziałania gwałtownym zmianom odczynu, zaleca się corocznie wapnować pole mniejszymi ilościami ilościami wapna. Następnie, tak jak w przypadku walki z perzem właściwym, podorywką wykonaną pługiem podorać ściernisko głębiej, na ok. 15 cm, i wyciągnąć kłącza z gleby broną albo kultywatorem o zębach sprężynowych. Po przesuszeniu można kłącza usunąć z pola.

Pomocna w walce ze skrzypem może być też ziębla, ale tutaj trzeba uważać, bo orka ma głęboko przyorać kłącza, a nie je wydobyć!

Trzeba też przemyśleć dobór roślin do uprawy i w zmianowaniu umieścić rośliny o różnym terminie zbioru oraz międzyplony ścierniskowe i ozime. Teoretycznie na ściernisku skrzyp można by zlikwidować chemiczne, stosując jakiś herbicyd. Jest to możliwe, ale trudne, ze względu na pokrój rośliny (wąskie i cienkie pędy) i wysycenia łodyg skrzypu krzemionką, której zawartość może dochodzić do 10%. Sprawia to, że po oprysku wniknięcie do rośliny i pobranie składnika aktywnego z cieczy roboczej jest utrudnione. Skrzyp polny jest odporny na dawki herbicydów zawierających glifosat, zalecanych do stosowania na ścierniska do likwidacji perzu właściwego. Lepiej pod tym względem maja sadownicy, którzy mogą zastosować mieszaninę dwóch herbicydów zawierających glifosat i MCPA. Jednak taki zabieg można wykonać tylko raz w sezonie wegetacyjnym. Reasumując, zwalczanie skrzypu jest trudne i pracochłonne. Ograniczenie zachwaszczenia pola skrzypem polnym powinno odbywać się w dłuższej perspektywie czasu (kilku lat) i obejmować metody agrotechniczne tj. właściwą meliorację i regulację odczynu gleby oraz uprawę w zmianowaniu roślin szybko rosnących i dobrze zacieniających glebę (w tym również międzyplonów). 

Stanisław Pużyński Artykuł opracowany we współpracy ze specjalistami ze lšskiego Orodka Doradztwa Rolniczego w Częstochowie  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj