_llal.jpg)
Olejowe żniwa - zastosowanie roślin oleistych w lecznictwie
Opublikowano 02.09.2020 r.
Rośliny włókniste dostarczają naturalnych włókien do produkcji wyrobów stosowanych w lecznictwie. W Polsce w tym celu uprawia się len zwyczajny i konopie siewne, a także mak, rzepak, lniankę, a w niewielkim stopniu gorczycę (zielarstwo, homeopatia) czy słonecznik.
Największe znaczenie mają w lecznictwie wytłaczane na zimno oleje.
Olej lniany (z siemienia lnianego)
Ma zawartość tłuszczu do 45%, zawiera jednonienasycone i wielonienasycone kwasy tłuszczowe Omega-3 i Omega-6 obniżające zły cholesterol ‒ LDL i podwyższające stężenie dobrego cholesterolu HDL we krwi. Kwasy te działają zapobiegawczo i ochronnie w chorobach serca i układu krążenia (miażdżyce, zawały, zatory). Są też podstawowym budulcem błon komórkowych. Ludzki organizm nie jest w stanie ich wyprodukować. Niedobór kwasów tłuszczowych Omega-3 i Omega-6 powoduje nieodwracalne zniszczenia w organizmie (np. w fazie rozwojowej u dzieci lub u osób starszych), wywołując martwice, zaniki, a w przypadku skóry przewlekłe choroby odznaczające się łuszczycą, łysieniem, pokrzywkami, wypryskami, jątrzeniem lub długo gojącymi się ranami itp.
Olej lniany jest zasobny w witaminę E stosowaną w preparatach i kremach niezbędnych przy zabiegach pielęgnacyjnych, rehabilitacyjnych czy kosmetologicznych. Stosowana wewnętrznie chroni nasz układ krążenia, obniża poziom cholesterolu we krwi i zapobiega gromadzeniu się blaszek miażdżycowych. Dlatego okłady, nasiadówki, maści czy roztwory z siemienia lnianego stosowali już nasi przodkowie.
Olej z lnianki
Zwany lnianką, rydzowym, ryżykiem, judrą lub rydzem. To olej powstający z tłoczenia na zimno rośliny o nazwie lnicznik siewny. W Wielkopolsce wpisano go na listę produktów tradycyjnych, z powodu wieloletniej tradycji uprawy. Kolor może mieć różne odcienie z uwagi na rodzaj gleby, na jakiej rośnie. Ma też mocny aromat z orzechowo-gorczycową nutą.
W rydzowym oleju w całkowitej zawartości łuszczów, ponad 50% to wielonienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA) Omega-3 i Omega-6, czyli kwas alfa-linolenowy oraz kwas linolowy, pozostałe to kwasy tłuszczowe jednonienasycone (MUFA) – kwas oleinowy – omega-9 oraz także kwasy erukowy i ikozenowy. Ważne są proporcje kwasów omega 3:6:9 (35%:17%:17%). I tak stosunek 0,4:1 dla omega 3:omega 6 jest szczególnie pożądany, gdyż ma działanie silnie antyoksydacyjne, a także chroni serce. Ponadto, ma w składzie jeszcze kwas gondoicowy poprawiający poziom lipidów.
Stosowany wewnętrznie:
obniża cholesterol, redukuje stany zapalne, rozluźnia stawy i niweluje obrzęki, zmniejsza bol – szczególnie polecany w chorobach reumatycznych, zwiększa ruchliwość stawów i kończyn, hamuje infekcje, wzmacnia odporność poprzez działanie antywirusowe i antybakteryjne, stymuluje produkcje żółci, chroni wątrobę, serce, trzustkę czy jelita.
Stosowany zewnętrznie:
w masażach – profilaktycznie i leczniczo wspomaga w chorobach dermatologicznych np. przy atopowym zapaleniu skóry, reumatyzmie czy artretyzmie lub przy sportowych kontuzjach; można i warto go łączyć z olejkami: lawendowym, szałwiowym lub z drzewa sandałowego.
Olej z konopi
Zawartość tłuszczu to ponad 80% wielonienasyconych kwasów tłuszczowych Omega-3 i Omega-6. Ma zbliżone do oleju lnianego właściwości lecznicze w chorobach metabolicznych, krążeniowych, immunologicznych, onkologicznych, dermatologicznych i neurologicznych.
Jest niezastąpiony w nowoczesnych terapiach regeneracji skóry i łagodzenia stanów zapalnych. Coraz powszechniej wkracza też na rynek polskich maści, kremów i okładów, gdyż łatwo się wchłania i szybko łagodzi dolegliwości oraz pielęgnuje urodę.
Konopne wiechy są surowcem do wytwarzania eterycznego olejku służącego jako naturalny repelent.
W lecznictwie głównie stosuje się go wspomagająco w terapiach antymiażdżycowych, wzmacnia florę jelitową, działa antywirusowo i antybakteryjnie, wspiera układ krwionośny zmniejszając ryzyko zawału, bądź udaru mózgu. Ma też działanie ochronne poprzez oczyszczanie z toksyn.
Olej konopny nie zawiera CBD, czyli związku, który występuje naturalnie w roślinie marihuany, czyli w Cannabis sativa. Pochodzi z uprawy konopi siewnych, a nie indyjskich.
Olej z gorczycy (białej, brązowej, czarnej, sarepskiej)
Zawiera substancje odżywcze i minerały, jak flawonoidy, karoten, luteina, wapn, mangan, potas, cynk i selen, błonnika, witamin np. A, C, K czy z grupy B-foliany, niacyna, tiamina, ryboflawina, pirydoksyna, kwas pantotenowy, czy też białka: 27-35% i tłuszczu od 25-30% w białej do 45% w sarepskiej. Dzięki wysokiej zawartości tłuszczów wielo- i jednonienasyconych omega 3, 6 i 9 (kwasu oleinowego, linolowego i erukowego) oraz ich optymalnej proporcji, olej gorczycowy jest składnikiem leków i suplementów diety.
Stosuje się go:
- w chorobach układu pokarmowego – jako środek na trawienie – doskonale oczyszcza z toksyn, reguluje metabolizm i rozkłada enzymy,
- w chorobach układu neurologicznego – wycisza, uspokaja, tonuje,
- w chorobach układu sercowo-naczyniowego – wzmacnia serce i obniża ciśnienie krwi,
- w chorobach oddechowych ‒ walczy z infekcjami,
- łagodzi ból stawów, mięśni
- Dodatkowo zawiera retinol, który wpływa na kondycję i dotlenienie skóry i włosów. Jest używany jako dodatek do maści i serum z pogranicza leków i parafarmaceutyków.
Olej z maku leczniczego
Zawiera witaminy A, D, E, C oraz wapń, żelazo, miedź, mangan, cynk i fosfor. Spożycie 100 g pokrywa całodzienne zapotrzebowanie na wapń.
Olej makowy przyspiesza gojenie owrzodzeń, egzem, ran i innych uszkodzeń skóry, regeneruje wątrobę, reguluje układ moczowy i pracę nerek. Dzięki dobrej proporcji i zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych omega – 6 i 3, korzystnie wpływa na serce, naczynia krwionośne obniża też poziom cholesterolu LDL.
Oprócz zastosowania oleju z maku, warto wspomnieć o maku lekarskim i produkcji opium. Z mleczka makowego z makówek, które zawiera alkaloidy (morfina, kodeina, narkotyna, papaweryna), powstaje opium. Dzięki morfinie opium działa silnie przeciwbólowo i uspokajająco. Kodeina osłabia odruchy kaszlowe, a papaweryna blokuje mięśnie gładkie, dlatego zawierające ją leki podaje się przy kolkach jelit i skurczach. Uprawa maku wymaga zezwolenia.
Leki na bazie maku (i ich spożycie przez chorego) wymagają konsultacji z lekarzem, gdyż łatwo wchodzą w interakcje z innymi lekami lub substancjami.
Mak polnySłuży do przeczyszczania jelit, napary z maku były stosowane w medycynie ludowej przy bolesnych menstruacjach, biegunce, kaszlu lub przy zaburzeniach snu.
Zastosowanie roślin włóknistych
- Len i produkty lniane
Maty sanitarne to szczególny rodzaj mat wytworzonych z naturalnych włókien konopi i lnu w połączeniu z jutą. Ich cechą charakterystyczną jest wysoka higroskopijność, czyli zdolności chłonne i wiążące duże ilości roztworów chemicznych. W porównaniu do włókien syntetycznych lub mieszanych (stosowanych w produkcji mat), możliwości adsorpcyjne mat naturalnych pozwalają na mniejsze odcieki i ścieki na powierzchni. Pozwala to na efektywna i bezpieczniejszą dezynfekcję oraz bezproblemową utylizację. Maty można spalić lub składować i poddać biodegradacji.
Kapsułki z olejem lnianym – wysokolinolenowym, stosowane w lecznictwie, jako suplement diety charakteryzują się wysoką zawartością kwasów omega – 3 i 6. Są stosowane w przypadku osłabienia, zmęczenia, nadmiernego wysiłku, po wycieńczających chorobach lub długotrwałej terapii, a zawarty w nich kwas alfa-linolenowy dodatkowo normuje poziom cholesterolu we krwi. Korzystnie i szybko wpływają na równowagę organizmu, podnosząc odporność i mobilizując układ odpornościowy. Szczególnie polecane dla sportowców, dzieci i młodzieży, w trakcie intensywnej nauki lub stresogennych sytuacji życiowych.
Len mielony – odznacza się wysoką zawartością błonnika (nierozpuszczalnego i rozpuszczalnego) oraz białek lignanów. Żeluje i pęcznieje oraz wchłania się do przewodu pokarmowego, zabezpieczając go. Len zawiera niezbędne aminokwasy, których nie jesteśmy w stanie sami wytworzyć, dlatego jest produktem unikatowym na rynku suplementów diety. Jest stosowany w chorobach układu pokarmowego, przy nieżytach żołądka czy jelit. Z powodu wysokiej zawartości błonnika, jest stosowany jako środek likwidujący zaparcia. W chorobach układu oddechowego, dzięki konsystencji (śluz) łagodzi kaszel, chrypkę czy drapanie i wspomaga wykrztuszanie. W dermatologii len stosuje się do regulacji wydzielania sebum lub stosuje w kremach, jako naturalny filtr przeciwsłoneczny. Napary, papki czy maści lub okłady stosujemy przy egzemach, liszajach, a także dla wzmocnienia mieszków włosowych lub samych włosów.
Len ma działanie przeczyszczające ‒ należy uważać przy dozowaniu.
Laktoplant – środek na bazie odtłuszczonego siemienia lnianego, lecytyny i korzystnych szczepów bakteryjnych. Jest stosowany w stanach przewlekłego osłabienia czy przy osłabionym układzie odpornościowym, pokarmowym i oddechowym.
Konopie
Nasiona konopne – pochodzą z konopi siewnych i zawierają witaminę E, wapń, żelazo, magnez, cynk i fosfor. Charakteryzują się wysoką zawartością wielonienasyconych tłuszczów w postaci kwasów omega-3 i 6 w proporcjach umożliwiających medyczne zastosowanie (niwelowanie stanów zapalnych, obniżenie ciśnienia czy walka z cukrzycą). Ponadto, zmniejszają ryzyko zawału i chorób wieńcowych, działają przeciwzakrzepowo, poprawiają elastyczność skóry i leczą egzemy czy łuszczycę. Wysoka zawartość w składzie błonnika pozwala na regulację wypróżnień i ułatwia kontrolę nad masą ciała.
Jako suplement diety należy spożywać nasiona lnu łuskane lub niełuskane, jako dodatek przy standardowych terapiach medycznych, bądź zapobiegawczo (Patrz tabela 1.)
Materiały i ligniny nano ‒ to doskonały przykład wykorzystania lignin pochodzących z odpadów. Stosowane są jako wykończenie dla produktów włókienniczych, które są nimi powlekane. W ten sposób materiał o silnych właściwościach absorpcyjnych promieniowania UV i antybakteryjnych zyskuje na atrakcyjności poprzez uszlachetnienie i wzmocnienie tekstury i struktury. Umożliwia to wytwarzanie odzieży ochronnej, która doskonale sprawdza się w medycynie. Ponadto, pozwalana na zmniejszenie dozowania środków chemicznych, dzięki odpowiedniej naturalnej budowie i strukturze ligniny. Odzież taka jest wskazana dla osób narażonych na fototoksyczność. Są to tkaniny przyszłości.
HEMP ELEMENT CBD – olej z nasion konopi siewnych wzbogacony ekstraktem z kwiatostanów i witaminą D (legalny środek leczniczy). Zwiększa odporność, wzmacnia układ kostny i mięśniowy, regeneruje organizm po chorobie.
Maty dezynfekujące – to maty, których składnikiem jest włókno lniane i konopne. Posiadają właściwości absorpcyjne i są biodegradowalne, dlatego można je stosować w strefach objętych kwarantanną – leczniczych lub w hodowli zwierząt.
Rośliny oleiste i włókniste to skarbnica naturalnych składników odżywczych, witamin czy minerałów.Oprócz nowoczesnych form i technologii, warto czasem wracać do ludowych mądrości. Podążająjmy zatem za dewizą Hipokratesa „Lepiej zapobiegać, niż leczyć”.
Tabela 1. Wartość odżywcza nasion konopi
|
|
Wartość odżywcza łuskanych nasion |
Wartość odżywcza niełuskanych nasion |
|
Wartość energetyczna |
580 kcal |
463 kcal |
|
Białko |
37 g |
30 g |
|
Tłuszcze |
45 g |
27,9 g |
|
Węglowodany |
7 g |
31,3 g |
|
Błonnik pokarmowy |
3 g |
22,7 g |
|
Żelazo |
9,6 mg |
13,1 mg |
|
Cynk |
11,5 mg |
6 mg |
|
Magnez |
640 mg |
390 mg |
|
Wapń |
– |
130 mg |
|
Fosfor |
– |
1100 mg |
|
Witamina E |
– |
1,8 mg |
Źródła:
1. Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu – materiały konferencyjne – Warszawa listopad 2018
2. www.gorczyca-wlasciwosci-lecznicze-olej-z-gorczycy-jak-zrobic-musztarde
3. www.olini.pl
 |
Alicja Kubisz
Artykuł opracowany we współpracy z Dolnośląskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj |
