Kwiaty do celów kulinarnych

Kwiaty jadalne

Obecnie, wraz z rosnącymi potrzebami konsumentów, zwiększa się zainteresowanie wykorzystaniem kwiatów jadalnych do celów kulinarnych. Rośnie zainteresowanie tym produktem w szczególności w jakości ekologicznej. Spośród wielu gatunków do celów konsumpcyjnych najczęściej wymienia się takie jak nagietek, nasturcja, fiołek, lawenda, ogórecznik. Czasem można spotkać w sprzedaży kwiat szczypiorku czy nawet liliowca. Spośród wymienionych roślin najprostszych w polowej produkcji towarowej to może być np. nasturcja, nagietek czy ogórecznik.

NASTURCJA WIĘKSZA

W uprawie spotykamy przede wszystkim nasturcję większą (Tropaeolum majus). Gatunek ten wytwarza wiele odmian o zróżnicowanej wielkości: od karłowych, większych o wys. 40-50 cm) do nawet kilkumetrowych. Znane są odmiany o kwiatach żółtych, pomarańczowych, czerwonych, a nawet bordowych. Zdarzają się kwiaty dwubarwne, a także odmiany o biało-zielonych liściach. Nasturcje są niezbyt wymagające, dobrze rosną na ubogich glebach, a na zbyt żyznych będą wytwarzać więcej liści niż kwiatów. Lubią stanowiska wilgotne i nasłonecznione. Nasiona wysiewa się na początku maja wprost do gruntu, po 1-2 sztuki w odległościach ok. 20 cm. Kwitnienie rozpoczyna się w czerwcu-lipcu i trwa do jesieni. Jeśli nie zbierzemy kwiatów to roślina zawiąże nasiona, rośliny te mogą pojawić się na tym stanowisku w kolejnym roku. Szkodnikami atakującymi nasturcje są mszyce i gąsienice motyli np. bielinka kapustnika, które mogą występować również na spodzie liści. Dobrą metodą na przeciwdziałanie wystąpieniu szkodników, jest uprawa współrzędna nasturcji z innymi roślinamiroślinami jadanymi np. aksamitką czy lawendą, które działają odstraszająco na mszyce i bielinka. Do zwalczania szkodników w nasturcji uprawianej na cele kulinarne, nie używamy środków chemicznych tylko wyciągi z roślin np. wyciąg z żywokostu. W celach kulinarnych wykorzystuje się zarówno części nadziemne jak i podziemne rośliny. Ze względu na jej intensywny zapach i ostry smak nasturcji używa się jako dodatek do dań z jaj, sufletów, potraw z serem, a marynowanych pączków kwiatowych jako substytut kaparów.

NAGIETEK LEKARSKI

Nagietek lekarski (Calendula officinalis) w środowisku naturalnym występuje najczęściej o kwiatach pojedynczych i żółtopomarańczowej barwie, ale do zbioru nadają się też odmiany ogrodowe pełnokwiatowe. Nagietek lekarski lubi stanowisko dobrze nasłonecznione i ciepłe. Udaje się nawet na glebach piaszczystych, lecz bujniej rośnie i kwitnie uprawiany na podłożach żyznych i dostatecznie wilgotnych, o odczynie obojętnym. Uprawę nagietka zakłada się z siewu nasion wprost do gruntu. Nasiona wysiewa się w rzędy co 30-40 cm. Termin siewu przypada na początek kwietnia do połowy czerwca. Wschody następują po 10-14 dniach. Zbiór kwiatów przeprowadza się po 10-12 tygodniach od wschodów i trwa on około miesiąca. Nagietka można wysiewać w kilku różnych terminach, dzięki czemu można uzyskać plon kilka razy w sezonie. Roślina ta sama łatwo się rozsiewa, pozostając na stanowisku szereg lat. Nagietek jest podatny na choroby grzybowe: mączniaka prawdziwego nagietka (Sphaerotheca xanthii), plamistość liści, a w przypadku siewek także ich zgorzel. W przypadku pojawienia się mączastego nalotu, nagietki można opryskać wyciągiem z czosnku. Poza chorobami, nagietki narażone są głównie na mszyce, które zwalczamy gnojówką z pokrzyw. W kuchni mają zastosowanie głównie kwiaty. Można je dodać do zup, sosów, makaronów, ciast i słodkich wyrobów oraz do barwienia ryżu, masła, serów, a także sosów.

OGÓRECZNIK LEKARSKI

Ogórecznik lekarski (Borago officinalis) jest rośliną jednoroczną. Nie ma dużych wymagań względem uprawy. Ogórecznik lekarski uprawia się z nasion wysiewanych bezpośrednio do gruntu. Zważywszy na to, że rośliny te wysiewają się same, najlepiej przeznaczyć pod ogórecznika to samo stanowisko na parę lat. Można wysiewać go zarówno jesienią i na wiosnę. Jeśli posiejemy rośliny w maju, to kwiaty będziemy zbierać w lipcu. Po siewie jesiennym, plony zbieramy na wiosnę. Do uprawy ogórecznika lekarskiego należy wybrać stanowisko słoneczne na lekkim, wilgotnym, ale przepuszczalnym gruncie. Nasiona sieje się pojedynczo na głębokość 2 cm w rozstawie 40 cm (7-8 kg/ha). Wschody są widoczne po kilkunastu dniach. Ogórecznik nie wymaga nawożenia i podlewania, ale na początku wzrostu potrzebuje odchwaszczania. Jest odporny na niekorzystne warunki atmosferyczne, choroby i szkodniki oraz przymrozki (w szczególności młode rośliny). Kwiat ogórecznika wykorzystywany jest do dekoracji, a liście można dodawać do sałatek lub zapiekać w cieście jak szpinak. Jako przyprawa pojawia się w wielu zupach, a także sosach, daniach mięsnych i rybnych czy nawet w majonezie. Aromatyzuje się nim napoje, soki a nawet nalewki.

NAURALNA OCHRONA KWIATÓW KONSUMPCYJNYCH

Wywar z wrotyczu

500 g rozdrobnionego ziela lub 75 g suszu wrotyczu pospolitego moczyć w 10 litrach wody przez 24 godziny, następnie przez 20-30 minut gotować. Po wystygnięciu przecedzić i rozcieńczyć z wodą w stosunku 1:5. Stosować zapobiegawczo i przy porażeniu przez: pchełki, rośliniarki, mączlik szklarniowy, opuchlak truskawkowiec, kwieciaki, roztocz truskawkowy, mrówki.

Wywar z pomidorów

1 kg ziela gotować w 10 litrach wody przez około 30 min., przed zastosowaniem rozcieńczyć wodą 1:3. Stosować zapobiegawczo przed wystąpieniem szkodników takich jak: mszyce, przędziorki, młode gąsienice zwójkówek, bielinków i tantnisia krzyżowiaczka, owocówki oraz pchełki.

Wyciąg z żywokostu lekarskiego

200 g suszu z wrotyczu lub 1 kg ziela zalać 10 litrami wody i odstawić na dwa dni. Wyciąg stosować w rozcieńczeniu 1:4. Stosować na rośliny porażone przez: mszyce, miodówki, szkodniki kapustnych. Gnojówka ze skrzypu polnego 1 kg ziela zalewamy 10 litrami wody. Po 5 dniach odcedzamy i stosujemy oprysk w rozcieńczeniu 1:10. Skrzyp działa wzmacniająco na rośliny i jest skuteczny w zwalczaniu przędziorków.

W uprawie i przy zbiorze kwiatów jadalnych należy bardzo uważnie przestrzegać kilku zasad:

Zbiór kwiatów przeznaczonych do konsumpcji powinien odbywać się przed południem, w ciepły i suchy dzień, a zbierane kwiaty nie mogą być mokre ani wilgotne od rosy. Nie należy także zbierać kwiatów zwiędniętych, ponieważ mogą mieć gorzki smak. Trzeba też zwrócić uwagę na to, czy są wolne od owadów i oznak chorobowych. Należy pamiętaćże nie powinno się konsumować kwiatów pochodzących z kwiaciarni lub ze sklepów ogrodniczych - mogły być bowiem wcześniej potraktowane środkami chemicznymi. Kwiaty, szczególnie astrowatych (mniszek, stokrotka) mimo, że są jadalne, to ze względu na dużo pyłku mogą powodować alergie u osób nadwrażliwych. 

Marta Girtler-Motyka Artykuł opracowany we współpracy ze specjalistami ze lšskiego Orodka Doradztwa Rolniczego w Częstochowie  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj