KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • ODR Bratoszewice
  • Narodowy Instytut Wolności

WYSZUKIWARKA

Letnie pożytki z pól uprawnych - jakie miody otrzymamy?

Opublikowano 01.08.2019 r.
Gryka kwitnie od 25 czerwca do 20 lipca, nawłoć od lipca do października, facelia od maja do września, a lucerna – w lipcu i sierpniu. Lato to czas pszczelich pożytków na polach uprawnych.

Jakie cechy roślin są najważniejsze z punktu widzenia pszczelarza? W odróżnieniu od rolnika, nie interesuje go wysokość plonów, a wydajność nektarowa i pyłkowa kwiatów. Jedną z najbardziej wydajnych i miododajnych roślin jest facelia.

Facelia błękitna

Pod nazwą facelia kryje się kilkadziesiąt gatunków roślin, jednak w Polsce najpowszechniej występuje facelia błękitna. Pszczoły ją uwielbiają, a gdy rośnie w pobliżu pasieki, wracają do niej przez cały dzień. Nektar i pyłek rośliny nie tylko odpowiada pszczołom pod względem smakowym i zapachowym, ale też pozwala zgromadzić duże zapasy miodu. Na jednym metrze kwadratowym uprawy faceliowej może pracować nawet 30 pszczół, a i tak każda wraca do ula z pełnym koszyczkiem i wolem. Przyjmuje się, że w dobrych latach, z jednego tylko hektara facelii można uzyskać od 300 do 400 kg miodu.

Dla rolników i pszczelarzy

Facelia często jest uprawiana wyłącznie na pożytek pszczół, co oznacza, że oprócz miodu człowiek nie ma z niej innego pożytku. To zupełnie inna sytuacja niż w przypadku drzew owocowych czy rzepaku, które nie tylko pozwalają pszczołom na wytwarzanie miodu, ale też dają plon możliwy do wykorzystania w inny sposób. Pożytek z facelii mogą mieć natomiast zwierzęta, gdyż jest doskonałą paszą – szybko rośnie i ma wartości odżywcze. Rolnicy na swoich polach wysiewają ją więc dość chętnie, co więcej – uprawą facelii zajmują się też pszczelarze, którzy chcą zintensyfikować zbiory na terenach ubogich w inne pożytki.

Szybko rośnie, obficie nektaruje

Jedną z największych zalet facelii błękitnej jest jej szybki wzrost. Wschodzi po około tygodniu od zasiewu, a po 50 dniach zakwita. Kwitnienie trwa 5-6 tygodni, dlatego pszczoły mają zapewniony obfity pożytek przez co najmniej półtora miesiąca. Roślinę można wysiać praktycznie na każdym rodzaju gleby, jednak na glebach żyznych będzie bujniejsza i wydajniejsza. Najlepiej wysiać facelię wczesną wiosną (nawet w marcu). Będzie wtedy idealnym pożytkiem dla pszczół. Wielu pszczelarzy wysiewa facelię także w czerwcu, dzięki czemu zapobiega krytycznemu okresowi w pożytkach pszczelich, jaki ma miejsce w sierpniu. Późniejsze wysianie wiąże się jednak z krótszym czasem wegetacji, a to oznacza, że późnym latem nie uzyskamy tyle miodu,co wiosną.

Nawożenie nie sprzyja nektarowi

Aby roślina wyrosła bardziej bujna, rolnicy często stosują sztuczne nawozy, szczególnie azotowe. Jednak w przypadku wysiewania facelii na potrzeby pszczół warto ograniczyć stosowanie nawozów do minimum. Po pierwsze – są one szkodliwe dla zapylaczy. A po drugie – nawożona roślina, choć wyrasta większa, dużo słabiej nektaruje. Jeśli planujemy obfite zbiory miodu, pozwólmy facelii błękitnej rosnąć bez dodatkowych wspomagaczy.

Miód faceliowy

Miód faceliowy jest miodem nektarowym, czyli kwiatowym. Wszystkie miody kwiatowe są jasne i odznaczają się intensywnym aromatem. Wśród miodów nektarowych wyróżniamy miód rzepakowy, lipowy, akacjowy, wrzosowy, mniszkowy, koniczynowy oraz faceliowy. W Polsce najpopularniejszą odmianą jest facelia błękitna, która została uznana za królową roślin miododajnych. Miód produkowany z nektaru kwiatów facelii ma delikatny i lekko kwaskowaty smak oraz kwiatowy zapach. Odznacza się jasnożółtą lub zielonkawą barwą.

Lecznicze właściwości

Miód faceliowy posiada wiele właściwości leczniczych. Jest jednym z najbardziej cenionych miodów w Polsce. Używać go powinny osoby mające problemy z nadciśnieniem tętniczym, ponieważ miód skutecznie je obniża. Jest produktem, który wzmacnia odporność i zapobiega stanom zapalnym górnych dróg oddechowych. Cechują go właściwości bakteriobójcze. Dzięki zawartości choliny chroni wątrobę, zwłaszcza przy zatruciach. Wspomaga także leczenie chorób układu pokarmowego ‒ wrzodów żołądka i dwunastnicy, nieżytu żołądka, problemów z woreczkiem żółciowym oraz trzustką. Jest również pomocny przy leczeniu astmy oskrzelowej.

Kawa, papierosy, facelia

To nie wszystkie właściwości lecznicze tego miodu. Miód faceliowy jest stosowany przy leczeniu chorób układu krążenia, niewydolności mięśnia sercowego oraz miażdżycy. Zawarte w miodzie jony magnezu, żelaza i kobaltu wpływają na stymulację czerwonych ciałek krwi. Miód ten należy spożywać zatem po dużym wysiłku fizycznym oraz intelektualnym. I na sam koniec jeszcze jedna, ważna wiadomość, a mianowicie, miód faceliowy obniża toksyczne działanie używek, takich jak alkohol i nikotyna oraz kawa i herbata. Miód faceliowy znajduje zastosowanie głównie w kuchni. Powinniśmy używać w czasie przeziębienia lub innych chorób (np. astmy oskrzelowej), dodając go do napojów oraz potraw zamiast cukru. Miód stosujemy szczególnie w czasie przeziębienia, ponieważ ma wtedy najlepsze działanie, a skutecznością przewyższa nawet miód lipowy. Miód faceliowy posiada wiele właściwości leczniczych, działa przeciwbakteryjnie, ochronnie (dzięki zawartej w miodzie cholinie) wspomaga także leczenie chorób układu pokarmowego.

Gryka zwyczajna

Gryka to jedna z najlepszych roślin miododajnych. Jest hodowana na terenie niemal całego kraju, dlatego miód gryczany możemy spotkać w pasiekach w całej Polsce. Stawiając ule na polu gryki, można być pewnym dobrego miodobrania. Przy prawidłowych warunkach pogodowych gryka kwitnie w lipcu przez 3-4 tygodnie. To wystarczająco dużo czasu, by pszczoły mogły zebrać duże ilości nektaru i pyłku. Najwięcej nektaru kwiaty gryki mają o poranku i wtedy są najchętniej oblatywane przez pszczoły. Lubią wilgoć, więc podczas upalnego lata najlepiej, by pszczoły latały na pożytki wtedy, gdy na kwiatach występuje jeszcze poranna rosa. Z jednego hektara gryki, w zależności od pogody oraz od rasy pszczół, można zebrać od 80 do nawet 500 kilogramów miodu. Średnie zbiory to około 200 kilogramów. Kwiaty gryki mają mocny i intensywny zapach, który jest dobrze wyczuwalny w miodzie. Zapach jest tak silny, że nektar gryki można wyczuć nawet w takim miodzie, w którym jest on jedynie niewielką domieszką. Typowy miód gryczany jest ciemny, czasem nawet czerwonawy.

Gryczana wierność i pszczela agresja

Gryka jest sprawdzoną i pewną rośliną pożytkową. Jeśli pszczelarz poszukuje nowego źródła pożytku, a w pobliżu pasieki znajdują się pola gryczane, warto dogadać się z rolnikiem i postawić ule w pobliżu pola. Tam, gdzie są bliskie pożytki gryki, pszczoły nie szukają innego nektaru i wykazują silną wierność kwiatową. Trzeba jednak pamiętać, że kwiaty gryki powodują zwiększoną agresję u pszczół, nawet u tych ras, które są wyjątkowo spokojne. Gryka zwyczajna kwitnie w lipcu. To dobra roślina miododajna i pyłkodajna. Nektaruje tylko do południa, a pszczoły zdenerwowane odcięciem dopływu pokarmu stają się agresywne. Podobnie, jak w przypadku robinii akacjowej, nektarowaniu sprzyja ciepła i wilgotna pogoda.

Miód gryczany

Jest mocny i wyrazisty w smaku, ma bursztynową barwę i warto go jeść dla zdrowia. Miód gryczany to produkt dla świadomych konsumentów, dla których produkt ten nie musi być intensywnie słodki.

Rutyna na toksyny

Unikalnym składnikiem miodu gryczanego, którego nie znajdziemy w innych odmianach miodu jest rutyna. Jest to substancja, którą możemy znaleźć w wielu aptecznych suplementach diety. Jej właściwości to wzmacnianie układu odpornościowego oraz krwionośnego, a także oczyszczanie organizmu z toksyn i niepotrzebnych substancji. Miód gryczany jest polecany szczególnie osobom, które chorują na miażdżycę lub znajdują się w tak zwanej grupie ryzyka. Regularne, codzienne spożywanie miodu oczyszcza naczynia krwionośne i zapobiega osadzaniu się złogów w ich świetle. Co więcej, miód przyspiesza też gojenie ran czy rekonwalescencję po kontuzjach. Powinni więc go spożywać sportowcy.

Magnez łagodzi napięcie

Miód gryczany zawiera dużo magnezu, dzięki czemu ma właściwości uspokajające i łagodzące stany napięcia nerwowego. Warto więc go spożywać w okresie nadmiernego wysiłku fizycznego i psychicznego. Ze względu na bogactwo mikroelementów, miód gryczany jest polecany dzieciom – niestety jego ostry, piekący smak nie zawsze przekonuje maluchy. Warto jednak spróbować – w miodzie gryczanym jest wyjątkowo dużo witaminy C, żelaza i białek, jest więc naturalnym antidotum na anemię i osłabienie organizmu. Regularne spożywanie miodu gryczanego pobudza układ krwionośny do wytwarzania hemoglobiny, ma więc pozytywny wpływ na regenerację organizmu po chorobie.

Nawłoć późna, nawłoć olbrzymia

Nawłoć późna (Solidago gigantea Aiton) to jedna z najbardziej wydajnych roślin pod względem produkcji nektaru. Jest idealna pod uprawę, w celu wzbogacenia pożytków pszczelich. Roślina ma swoje korzenie w Ameryce Północnej, została stamtąd sprowadzona do Europy. Była traktowana przede wszystkim jako gatunek ozdobny, sadzono ją w parkach i ogrodach botanicznych. Dziś coraz częściej jest uprawiana ze względu na miododajność. Nawłoć późna aklimatyzuje się do każdych warunków glebowych i dość szybko zaczyna wypierać rodzime gatunki danego obszaru. Jest więc traktowana jako gatunek inwazyjny. Na terenie, na którym rośnie, tworzy rozłogi, rozrasta się więc szybko. Dorasta nawet do 2,5 metra wysokości, ma sztywną, pokrytą woskiem łodygę, która w dolnej części jest naga, natomiast bliżej kwiatostanu jest pokryta drobnymi włoskami. Liście są podłużne i lancetowate, w środkowej części łodygi są największe, natomiast im wyżej, tym robią się mniejsze i drobniejsze.

Luka w pożytkach

Nazwa nawłoci późnej nawiązuje do terminu kwitnienia, które odbywa się dość późno, bo w lipcu i w sierpniu. To czas, gdy pojawia się luka w kwitnieniu i pszczoły nie mają co zbierać – nawłoć wypełnia tę lukę i zapewnia ciągłość zbierania nektaru. Kwiaty są drobne, o intensywnie żółtej barwie, zebrane w dość duże kwiatostany. Co ciekawe, pojedynczy kwiat nie wydziela zbyt wiele nektaru, jednak nawłoć późna pokrywa tak rozległe tereny pól, pastwisk, terenów przy zbiornikach wodnych, że zbiór nektaru jest ogromny. Pszczoły chętnie wykorzystują nawłoć jako źródło pożytku. Wydajność miodowa z jednego hektara to około 700-800 kg. Z nawłoci pszczoły pozyskują także pyłek – około 50 kg z jednego hektara. Nawłoć późna to gatunek, który może rosnąć praktycznie wszędzie. Dlatego pszczelarze nie muszą zastanawiać się nad jej wymaganiami glebowymi, tylko od razu mogą przystąpić do zasiewu. Nawłoć rozmnaża się z nasion – wystarczy porozrzucać ścięte kwiatostany w miejscach, gdzie chcemy, by wyrosła w przyszłym roku. Wykiełkuje na pewno i zapewni wsparcie innym roślinom miododajnym występującym w pobliżu pasieki.

Miód nawłociowy

To mało popularna i stosunkowo nowa odmiana miodu w Polsce. Powstaje z nektaru nawłoci pospolitej – rośliny potocznie nazywanej mimozą, złotą rózgą lub złotą dziewicą. Jest cenną rośliną i dla pszczelarzy, i dla pszczół. Kwitnie na przełomie sierpnia i września, aż do późnej jesieni (czasem nawet do pierwszych przymrozków), dzięki czemu pszczoły mogą przetrwać zimę. Miód nawłociowy jest zdecydowanie trudniej dostępny niż inne rodzaje miodów, między innymi dlatego, że pszczelarze muszą zostawić jego część jako pokarm dla pszczół na zimę. Nawłoć kwitnie najintensywniej w czasie, gdy pszczoły zaczynają zimowe przygotowania. Pszczelarze muszą więc zadbać o późne zakarmienie pszczół.

Miód nawłociowy był nazywany kiedyś nektarem życia. Oprócz walorów smakowych, odznacza się wieloma właściwościami leczniczymi. W stanie płynnym ma jasnożółtą barwę (od słomkowożółtej po jasnobursztynową). Dość szybko krystalizuje. Po tym procesie zmienia kolor na jaśniejszy, a jego konsystencja staje się kremowa. Bardzo łatwo daje się wtedy rozsmarować na pieczywie. W smaku jest słodki, jednak wyczuwalna jest charakterystyczna kwaśnawo-gorzka nuta. Ma przyjemny zapach kwiatów nawłoci.

Miód nawłociowy zawiera flawonoidy – głównie rutynę i kwercetynę, które poprawiają ukrwienie żył kończyn dolnych i nerek. W jego skład wchodzą także olejki eteryczne, garbniki, kwasy organiczne i substancje śluzowe. Zawiera też substancje bakteriobójcze, witaminy i dużą ilość mikroelementów. Właściwości miodu nawłociowego sprawdzają się w leczeniu dróg moczowych i skąpomoczu. Łagodzi również objawy kamicy nerkowej. W jego składzie znajduje się wiele substancji odżywczych, które poprawiają ukrwienie narządów wewnętrznych oraz kończyn dolnych. Obecna w nim rutyna uszczelnia naczynia krwionośne, natomiast kwercetyna ma właściwości przeciwzakrzepowe i przeciwzapalne. Z tego powodu miód korzystnie wpływa na ciśnienie tętnicze krwi. Polecany jest także w celu wzmocnienia mięśnia sercowego, ponieważ zawiera dużo łatwo przyswajalnych cukrów prostych. Podobnie jak miód wrzosowy, jest wykorzystywany w leczeniu przerostu prostaty. Systematycznie przyjmowany miód nawłociowy wspomaga leczenie stawów. Stany zapalne łagodzą także seskwiterpeny, garbniki i substancje śluzowe. 

 

kontakt1.jpg
Jan Burblis
Artykuł opracowany we współpracy z Dolnolšskim Orodkiem Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO