Jak zwalczać rolnice w uprawach?

Jak informuje Instytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy z Poznania, motyle drugiego pokolenia latają najczęściej od sierpnia do października, ewentualnie do listopada. Dzień spędzają w ukryciu, a w nocy przylatują na kwiaty.
Samica składa od kilkuset do 2000 jaj do gleby, albo na rośliny u ich nasady, najczęściej na chwastach z rodziny komosowatych lub babkowatych. Rozwój embrionalny trwa od 5-9 dni (przy 19-24°C). Młode gąsienice żerują w dzień na nadziemnych częściach roślin, starsze – począwszy od L3 przenoszą się na bulwy i korzenie, nocą zaś wchodzą na rośliny i żerują na ich liściach.

Gąsienice są polifagiczne, występują na roślinach około pięćdziesięciu gatunków w tym: na wszystkich zbożach, trawach nasiennych, kukurydzy, prosie, ziemniaku, buraku cukrowym, tytoniu, warzywach, konopiach, sadzonkach drzew leśnych i owocowych oraz innych.

Jedną z najbardziej strategicznych upraw zagrożonych zniszczeniem przez rolnice są buraki cukrowe. Uszkodzenia buraków wynikające z żerowania larw i gąsienic rolnic powodują straty bezpośrednie związane z wypadaniem młodych roślin lub zaburzeniami wzrostu roślin starszych. Straty pośrednie to gnicie korzeni na polu lub w pryzmach wynikające z infekcji chorób grzybowych, gdyż patogeny wnikają poprzez miejsca żerowania rolnic. Larwy w stadium L1 i L2 żerują głównie na liściach sercowych natomiast od stadium L3 na powierzchni korzenia tuż pod powierzchnią ziemi a w miarę rozwoju przemieszczają się i żerują coraz głębiej.

Podstawowymi warunkami uzyskania wysokiej skuteczności zwalczania rolnic jest: ustalenie terminu nalotu motyli rolnic na plantacje buraków, a następnie dokładna lustracja plantacji.

Aby ustalić termin nalotu motyli możemy wspomóc się odławiając je za pomocą pułapek feromonowych. W handlu są one powszechnie dostępne. Stadium szkodliwym są żarłoczne gąsienice.

Uszkodzenia obserwowane na roślinach buraka cukrowego i pastewnego, w przypadku uszkodzeń korzeni mogą być mylone z uszkodzeniami powodowanymi przez pędraki, drutowce, larwy szarka komornika i ślimaki. 

Termin lotu motyli uzależniony jest w dużym stopniu od warunków pogodowych w danym roku. Najprostszym sposobem ustalenia terminu jest odławianie motyli za pomocą pułapki świetlnej - samołówki lub pułapki feromonowej. Złowienie samołówką w ciągu 2–3 kolejnych dni więcej niż 1 motyla stanowi liczbę krytyczną, która jest wyznacznikiem początku masowego pojawienia się motyli, a po dodaniu do tej daty 30–35 dni uzyskuje się optymalny termin zwalczania.

Wcześniejsze wykonanie zabiegu wynika z panującej suszy i wysokich temperatur powietrza podczas lotu motyli, składania jaj oraz wylęgu gąsienic, a późniejsze w przypadku niesprzyjających rozwojowi rolnic warunków pogodowych.

Jak informuje Instytut Ochrony Roślin, można też termin wykonania zabiegu insektycydowego oprzeć na wyznaczonych wartościach temperatur powietrza, tj. sumie ciepła (sumowanej od daty przyjętej za początek masowego pojawienia się motyli do osiągnięcia 501,1ºC) i sumie temperatur efektywnych (sumuje się wartości temperatur powietrza powyżej 10,9ºC, tj. powyżej wartości progu fizjologicznego od daty przyjętej za początek masowego pojawienia się motyli do osiągnięcia 230,0ºC). Niewielkie opóźnienie zabiegu o kilka dni nie zmniejsza skuteczności zwalczania rolnic.

Wyznaczenie terminu zabiegu chemicznego przeciwko rolnicom można też oprzeć na kryterium fitofenologicznym pojawienia się motyli. Początek kwitnienia derenia świdwy (Cornus sanguinea L.) zbiega się z wylotem osobników dorosłych rolnic, a moment zwierania międzyrzędzi - faza rozety u buraka cukrowego (BBCH 31–35) jest optymalnym terminem zwalczania młodych gąsienic rolnic. Próg szkodliwości wynosi 6 młodych gąsienic rolnic (w stadium L1 i L2) na 1 m². Jest to liczebność przy której zabieg jest wskazany.

Najlepsze efekty zabiegów chemicznych uzyskuje się, gdy rolnice osiągają stadium L2, a rośliny znajdują się w fazie zakrywania międzyrzędzi (rozwój rozety).

Warto, do końca września stosować pułapki feromonowe w liczbie co najmniej dwóch na uprawę (w zagęszczeniu 1-2 na 1 ha powierzchni). Pułapkę należy umieścić tak, aby zawsze znajdowała się ponad wierzchołkiem roślin, nie niżej niż 70cm od powierzchni gleby. Trzeba:

• co najmniej dwa razy w tygodniu notować liczbę odłowionych osobników,
• raz w miesiącu wymieniać dyspenser i co najmniej raz w tygodniu wymieniać podłogę lepową w przypadku pułapki typu delta.

Ważne jest wybranie odpowiedniego dyspensera feromonowego dla gatunku, którego gąsienice uszkadzają uprawę. Z tego powodu niezbędne jest odnalezienie gąsienic w uprawie. Odnalezione osobniki powinno się oznaczyć do gatunku – można to zrobić samodzielnie lub poprosić o pomoc doradców rolniczych. Można również samodzielnie wyhodować motyle, które są znacznie łatwiejsze do rozpoznania dla rolników niż gąsienice.

Struktura gatunkowa rolnic na danym obszarze zwykle nie podlega gwałtownym zmianom, więc przyjąć można, że raz ustalona będzie powtarzać się przez kilka kolejnych lat.

W przypadku braku zarejestrowanych insektycydów w celu zwalczania rolnic, lub jeśli rodzaj uprawy uniemożliwia ich zastosowanie można wykonać zabieg deszczowania. W zależności od typu gleby i przebiegu pogody jego intensywność powinna spowodować, że gleba pozostanie mocno wilgotna przez co najmniej cztery dni. Skutkiem czego duży udział populacji gąsienic nie będzie mógł schodzić do gleby przez co będzie narażony na różne niekorzystne warunki środowiska. Z kolei gąsienice, które w glebie zdołają się ukryć w większym stopniu atakowane będą przez organizmy dla nich patogeniczne.

Pamiętajmy, że w Polsce najczęściej występują cztery rodzaje rolnic: zbożówka, panewka, czopówka i gwoździówka.

Poza czopówką, wszystkie pozostałe rolnice w polskich warunkach rozwijają dwa pokolenia.

Ocenia się, że coraz bardziej liczne występowanie tych szkodników glebowych jest efektem łagodnych zim i coraz rzadszym wykonywaniem głębokich orek - podczas orki wiele szkodników glebowych jest wyrzucanych na powierzchnię i albo zostają zjedzone na przykład przez ptaki, albo wysychają na powierzchni gleby. W uprawie warzyw wskazane jest zachowanie stanowiska wolnego od chwastów, będących bazą pokarmową dla szkodników, którym szczególnie smakują takie rośliny jak gorczyca polna i komosa biała. Ważny jest także prawidłowy płodozmian.

Literatura:
Instytut Ogrodnictwa InHort - Instrukcja prowadzenia monitoringu obecności rolnic w uprawach warzyw z wykorzystaniem pułapek feromonowych , Skierniewice 2014
Pruszyński Grzegorz i Stefan: Integrowana Ochrona Roślin w zwalczaniu szkodników roślin uprawnych - Poznań, 2015
Jakubowska M. i in.. Monitorowanie i prognozowanie chorób i szkodników w uprawie roślin okopowych - Poznań 2015.

Redakcja KalendarzRolnikow.pl Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj