Ta choroba zabija pszczoły. Czym jest zgnilec amerykański?

Zarodniki zgnilca są niezwykle trwałe, odporne zarówno na niskie, jak i wysokie temperatury oraz na działanie wielu środków chemicznych. Choroba jest groźna i zwalczana z urzędu przez służby weterynaryjne.

Zgnilec amerykański jest jedyną chorobą pszczół podlegającą w Polsce obowiązkowi zwalczania na mocy ustawy z dnia 24 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz.U. Z 2004 r. Nr 69, poz. 625.). Jeśli istnieje podejrzenie wystąpienia tej choroby w pasiece, pszczelarz ma obowiązek niezwłocznego powiadomienia o tym Powiatowego Lekarza Weterynarii,wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju wsi z dnia 11 lipca 2016 r. w sprawie zwalczania zgnilca amerykańskiego pszczół określa:

• sposób i tryb postępowania przy wykrywaniu izapobieganiu rozwojowi, podejrzeniu, stwierdzeniu choroby, wygaszeniu ogniska choroby,
• środki stosowane przy zwalczaniu choroby,
• rodzaj próbek pobieranych do badań diagnostycznych oraz sposób ich pobierania iwysyłania, sposób przeprowadzenia oczyszczania i odkażania.

Jak stolarski klej

Okres rozwijania się choroby w rodzinie wynosi 45 dni. Po tym czasie można zaobserwować pierwsze objawy choroby. Plastry z czerwiem mają zwykle niejednolity wygląd. Występują w nich zarówno zdrowe, zasklepione komórki z czerwiem, jak i puste komórki oraz komórki zawierające zakażone larwy. Porażona larwa zamiera w czasie 4 dni. Początkowo gnijąca larwa ma barwę kremowo-brązową, a w końcu ciemnobrązową. Końcowym objawem choroby jest brązowa, mazista konsystencja zamarłego w komórkach czerwiu. Jeśli w ulu znajduje się dużo zamarłego czerwiu, po otwarciu można wyczuć charakterystyczny zapach kleju stolarskiego.

Nasilenie w lipcu i sierpniu

W czasie wyjmowania zgniłej larwy z komórki za pomocą zapałki lub wykałaczki tworzy się kilkucentymetrowa, nitkowata, ciągliwa masa, a na dnie komórki pozostaje zasuszony strupek.

Choroba może występować od wiosny dojesieni, jednak jej największe nasilenie obserwujemy latem, w lipcu i sierpniu. Kiedy silniejsze rodziny zaczynają rabować te słabe, naskutek rabunku dochodzi do masowego zakażenia całych pasiek.

Stare plastry i szukanie pożytków

Rozwojowi choroby sprzyja brak odpowiedniej higieny w ulach ‒ niewymienianie starych plastrów na nowe, składowanie starych ramek przez długi czas czy używanie zanieczyszczonego sprzętu. Inną przyczyną są wędrówki pszczół na obszary, na których występuje zgnilec, zwłaszcza w okresach występowania słabych pożytków. Aby zapobiegać chorobie, nie kupujmy pszczół, sprzętu pasiecznego, miodu oraz wosku z nieznanego źródła.

Likwidacja, przesiedlenie, dezynfekcja

W przypadku stwierdzenia występowania przetrwalników w pasiece, Powiatowy Lekarz Weterynarii dokonuje przeglądu rodzin pszczelich. W przypadku podejrzenia wystąpienia choroby niezwłocznie przeprowadza dochodzenie epizootyczne i pobiera próbki do badań laboratoryjnych. W zależności od wyniku badań oraz wystąpienia, bądź braku objawów chorobowych, nakazuje likwidację chorych rodzin pszczelich lub ich przesiedlenie, dezynfekcję uli i sprzętu używanego w pasiece oraz określa postępowanie z produktami pszczelimi znajdującymi się w pasiece.

W związku ze sposobem przenoszenia się choroby, Powiatowy Lekarz Weterynarii wyznacza obszar zapowietrzony, na którym (na mocy aktu prawa miejscowego, czyli rozporządzenia Powiatowego Lekarza Weterynarii lub Wojewody), zostają wprowadzone zakazy i nakazy mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się choroby.

Jak to się robi w praktyce?

W województwie dolnośląskim choroba została wykryta w powiecie milickim pod koniec 2018 roku. Powiatowy Lekarz Weterynarii w Miliczu wydał Rozporządzenie nr 01/2018 z dnia 29 listopada 2018 r. określające ognisko choroby. Za obszar zapowietrzony wystąpieniem choroby zgnilca amerykańskiego uznano strefę w promieniu około 6 kilometrów, obejmującą część gminy Milicz (24 miejscowości) oraz część gminy Krośnic (4 miejscowości).
Na terenie zapowietrzonym nakazano wykonanie przeglądu pasiek przez urzędowego lekarza weterynarii, a także niezwłoczne zgłaszanie przypadków zachorowań pszczół z objawami mogącymi wskazywać na występowanie zgnilca, Powiatowemu Lekarzowi Weterynarii. Na obszarze zapowietrzonym zakazano organizowania targów, wystaw, pokazów i konkursów z udziałem pszczół, przemieszczania rodzin pszczelich, matek pszczelich, czerwiu, pszczół, pni pszczelich, produktów pszczelich oraz sprzętu i narzędzi używanych w pasiece. Nakazy obowiązywały wszystkich posiadaczy pszczół do czasu uchylenia rozporządzenia w kwietniu tego roku.
 

Po wykryciu choroby nakazano oznakowanie obszaru zapowietrzonego poprzez ustawienie na zewnętrznej granicy tych obszarów tablic ostrzegawczych z widocznym napisem: ,,Uwaga! Zgnilec amerykański pszczół. Obszar zapowietrzony”
 

Aneta Sowińska Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj