Szpalerowa uprawa porzeczek czerwonych

Od kilku sezonów ceny płacone za owoce miękkie z przeznaczeniem do przetwórstwa są niskie i większości producentów nie pozwalają na opłacalną produkcję. Przy małej powierzchni trudno mówić o jakiejkolwiek dochodowości prowadzenia takiego gospodarstwa. Być może rozwiązaniem jest dobra organizacja nasadzeń na małym areale z przeznaczeniem na towar wyłącznie konsumpcyjny.

Łatwiejsza w uprawie 

Jedną z alternatyw na pewno może być porzeczka czerwona, która wydaje się być łatwiejsza w uprawie niż czarna. Jej krzewy są mniej podatne na choroby, charakteryzują się większą plennością, a owoce mogą być dłużej przechowywane, co jest bardzo ważne w przypadku owoców konsumpcyjnych. 

Porzeczka czerwona jest jednym z najbardziej wytrzymałych na mróz gatunków sadowniczych, jednak wiosenne przymrozki mogą uszkadzać ją częściej niż czarną, w rezultacie czego powstają tzw. przestrzelone grona. Również w wyniku słabego zapylenia czy też przez zbyt niską wilgotność powietrza mogą odpadać kwiaty lub zawiązki. Dlatego też kwatera pod porzeczki czerwone powinna powstać w miejscu ciepłym, nasłonecznionym, osłoniętym od silnych wiatrów. Jeśli chodzi o glebę, porzeczka czerwona ma mniejsze wymagania niż czarna. Należy unikać gleb zbyt wilgotnych, zwięzłych. Optymalne pH waha się między 6,2-6,7. 

Najbardziej optymalnym terminem sadzenia porzeczek czerwonych jest termin jesienny (od października do listopada). Porzeczki czerwone posadzone jesienią mają jeszcze wystarczająco dużo czasu, aby przyjąć się i przygotować do zimy. Jeśli producent wybierze wiosenny termin sadzenia, może okazać się, że wilgoci w glebie będzie zbyt mało. Poza tym wiosną pąki są bardziej podatne na uszkodzenia.

Zakładanie i prowadzenie plantacji

Ażeby uzyskiwać plony najlepszej jakości, konieczne jest wprowadzenie uprawy szpalerowej, jednak trzeba liczyć się z tym, że wiąże się to z wyższymi nakłady inwestycyjnymi. W uprawie szpalerowej porzeczki czerwonej stosuje się konstrukcję podobną do wykorzystywanej w sadzie jabłoniowym: słupki o wysokości 1,5-1,6 m wkopuje się w rzędzie co 8-12 m i przeciąga się pomiędzy nimi od 2 do 4 drutów. W przypadku 3 drutów rozmieszczone są one na wysokości: 0,6, 1,1 i 1,6 m lub 0,5, 1,0, 1,5 m. Do drutów mocuje się tyczki bambusowe, a do nich pędy szkieletowe porzeczek. 

Liczba krzewów na jednostce powierzchni uzależniona jest od jakości materiału. Pędy w górnej części krzewów powinny być od siebie oddalone o 25 cm (z tego wynika, że sadzonki z czterema silnymi pędami można posadzić w odległości co 1 m i wyprowadzić z nich 4 pędy szkieletowe). Sadzonki z trzema pędami sadzi się co 75 cm, z dwoma co 50 cm, a jednopędowe co 25 cm. 

Krzewy formuje się w szpaler od wiosny pierwszego roku, tak aby każdy pęd szkieletowy przymocowany był do podpory, jak również przyrosty w kolejnych latach. Krzewy do wysokości 30 cm od ziemi nie powinny mieć młodych przyrostów chyba, że mają wypełnić lukę. Zbędne i wyrosłe pod nieodpowiednim kątem przyrosty usuwa się nie później niż w drugiej połowie maja, pozostałe skraca się. Te, które konkurują z przewodnikiem, uszczykuje się za trzecim lub czwartym liściem. Koniecznym krokiem jest skrócenie tegorocznych przyrostów, na 3-4 oczka (do połowy czerwca), co zaowocuje lepszym zawiązywaniem pąków oraz poprawi warunki świetlne. 
Porzeczka czerwona najlepiej owocuje na młodych przyrostach, ubiegłorocznych lub dwuletnich, dlatego od trzeciego roku poleca się skracanie pędów bocznych oraz cięcie letnie. W 3 lub 4 roku po posadzeniu powinno się wykonać cięcie odnawiające. Najstarsze pędy należy skrócić, pozostawiając tylko krótkie odcinki, co pobudzi pąki śpiące. 

Zgodnie z wymaganiami klientów

Przed założeniem plantacji należy poznać wymagania potencjalnych klientów. W przypadku owoców miękkich, takich jak porzeczki, coraz częściej końcowym odbiorcą jest już nie tylko klient miejskiego targowiska czy „zieleniaka”, lecz także ten kupujący w supermarkecie. Oferta sklepów wielkopowierzchniowych zwiększa się i dzięki temu owoce miękkie stają się dostępne dla szerszego grona konsumentów. Są zazwyczaj pakowane w punnety z przykrywką i opatrzone etykietą, która jest źródłem informacji o produkcie. Rzecz polega na tym, że jakość owoców jagodowych, które mają znaleźć się na półce supermarketu, musi być nienaganna (to stawia wymagania producentowi), a dostawy regularne. 
Ponadto system prowadzenia krzewów, z których zbiór owoców ma odbywać się ręcznie, także różni się od tego, jaki praktykuje się na plantacjach porzeczek do mechanicznego zbioru owoców. 

Pod osłonami

Coraz częściej wymóg regularnych dostaw do kontrahenta zmusza plantatorów do inwestowania w osłony (tunele lub daszki). Głównym celem ich montażu jest wprawdzie poprawa jakości owoców oraz zwiększenie udziału owoców klasy I w plonie ogólnym, ale dodatkowo umożliwiają one wydłużenie okresu podaży owoców na rynku. Jak dowodzą doświadczenia krajowych producentów, zastosowanie osłon w uprawie porzeczki wpływa na podniesienie wielkości zbieranego plonu. Zadaszenie plantacji wymaga poniesienia nakładów finansowych, ale zdaniem producentów, koszty te zwracają się dość szybko. Porzeczki czerwone uprawiane pod osłonami mogą być zbierane nawet przez dwa miesiące.

Polecane odmiany

Obserwacje rynków zagranicznych wskazują, że odmianą, która zdobyła uznanie wśród konsumentów w krajach Europy Zachodniej i jest także chętnie kontraktowana przez sieci supermarketów działające w Polsce, jest holenderska ‘Rovada’. Gdy uprawiana jest pod osłonami, ma zapewnione dobre warunki do wzrostu (nawadnianie kroplowe lub fertygacja) oraz może być zapylana przez owady zapylające, Wytwarza długie i atrakcyjne grona. Jagody nie mają tendencji do osypywania się, a grona zrywa się w całości i układa w pojemnikach mieszczących 250 g lub 500 g owoców. Zaletą tej odmiany jest także możliwość przechowania owoców, np. w chłodni zwykłej w temperaturze 1°C, przez krótki czas lub dłużej w warunkach kontrolowanej atmosfery, bez obaw, że stracą swoje walory smakowe i aromat. Inne odmiany przydatne do uprawy w szpalerach to np.: Roodneus, Junifer oraz Augustus.

Kosztowna, ale opłacalna

Podsumowując, można zauważyć, że w tych niepewnych czasach, jeżeli chodzi o produkcję owoców miękkich, jednym ze sposobów na przetrwanie gospodarstw rolnych może być produkcja wysokiej jakości owoców porzeczki czerwonej. Na pewno jest to inwestycja bardzo kosztowna, w porównaniu ze standardową uprawą. Produkcja owoców wysokiej jakości oznacza większą opłacalność dla plantatora, ale musi się on dostosować do wysokich standardów odbiorców. W wielu przypadkach oznacza to zmianę struktury odmianowej (uprawa konkretnej odmiany na mrożonkę, purée czy koncentrat) oraz reorganizację funkcjonowania gospodarstwa (własne opakowania, własny transport, aby móc terminowo dostarczyć produkt, także chłodzenie).

Paweł Suchowolak Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. LODR prowadzi doradztwo rolnicze obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mające na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.Realizacja zadań uwzględnia kierunki rozwoju wyznaczone w regionalnych i lokalnych programach rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, ustalonych przez właściwe organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego.   Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj