KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • ODR Bratoszewice
  • Narodowy Instytut Wolności

WYSZUKIWARKA

Choroby wirusowe w stadach bydła

Opublikowano 31.03.2019 r.
Wśród chorób wirusowych występujących powszechnie w stadach bydła mlecznego i mięsnego na szczególną uwagę zasługują: zakaźne zapalenie nosa i tchawicy oraz otręt bydła (IBR/IPV) wywoływane przez herpeswirus BHV1, a także wirusowa biegunka bydła i choroba błon śluzowych (BVD/MD) powodowane przez należący do rodziny Flaviviridae Pestiwirus BVD. Szacuje się, że aż połowa pogłowia dotknięta jest wymienionymi chorobami, co wydatnie obniża wyniki produkcyjne i przynosi poważne straty ekonomiczne.
 
W zakaźnym zapaleniu nosa i tchawicy i otręcie bydła (IBR/IPV) źródłem zakażenia są zwierzęta chore oraz po przechorowaniu, u których wirusy pozostają w organizmie na całe życie, stanowiąc rezerwuar patogenów systematycznie i przez lata zakażających kolejne osobniki w stadzie. Zakażenie następuje przez bezpośredni kontakt zwierząt, inseminację, zainfekowany sprzęt i narzędzia, drogą kropelkową oraz przez personel obsługujący bydło. Rozprzestrzenianiu chorób sprzyjają czynniki stresogenne, np.: stres transportowy, nieodpowiedni mikroklimat obory, przegrzanie, zmiana żywienia, poród, osłabienie inną chorobą. Bydło może zachorować w każdym wieku, w stadach zakażonych najczęściej, gdy zaniknie odporność siarowa, czyli po 3. miesiącu życia. Wirus może przebywać w organizmach bezobjawowo i ujawniać się w sprzyjających dla niego warunkach. Mechanizm jest podobny, jak w przypadku opryszczki u człowieka – po zakażeniu pozostaje przyczajony w organizmie dożywotnio, ujawniając się w okresach osłabienia i gorszej kondycji.
 
Objawy kliniczne IBR/IPV mogą pojawiać się u pojedynczych sztuk, jak i u dużej liczby zwierząt w okresie kilku tygodni obejmując do 100% stada. Symptomy choroby IBR są różnorodne: gorączka do 42° C, utrata apetytu, osowiałość, zapalenie spojówek, ślinienie, wyciek z nosa, napadowy kaszel, spadek mleczności, zamieranie zarodków, poronienia, a u cieląt zachłystowe zapalenie płuc, biegunka, osłabienie i upadki. Otręt (IPV) z kolei charakteryzuje się unoszeniem nasady ogona i częstym oddawaniem moczu, obrzękiem i zaczerwienieniem błony śluzowej sromu i pochwy u krów oraz nadżerką, owrzodzeniem i białymi grudkami na powierzchni błony śluzowej, okresową niepłodnością, a u buhajów zmianami zapalnymi prącia i napletka, zrostami i stulejką.
 
BVD/MD, czyli wirusowa biegunka bydła i choroba błon śluzowych, wywoływane są przez ten sam wirus BVD o dużej zmienności genetycznej. Choroby te – o bardzo różnorodnych objawach, wynikających z oddziaływania wirusa na wszystkie układy organizmu – stanowią równie poważny problem zdrowotny dużej części krajowego pogłowia. Zakażenie następuje głównie drogą pokarmową lub oddechową przybierając formę z dominującym objawem gwałtownej biegunki i łagodniejszym przebiegu z niską śmiertelnością albo z nasileniem objawów uszkodzenia błon śluzowych, tj. nadżerek i owrzodzeń śluzawicy, języka, dziąseł, podniebienia, szpary międzyracicznej. Brak łaknienia, gorączka, wychudzenie, odwodnienie, kwasica – to dalsze konsekwencje choroby prowadzące do śmierci.
 
Następstwem występowania wymienionych chorób wirusowych w stadzie jest znaczny spadek produkcji mleka, nieustanne problemy z rozrodem, tzn. trudności z zacieleniem, poronienia, mumifikacje płodów, rodzenie cieląt z wadami rozwojowymi, kulawizny, niskie przyrosty, osłabienie kondycji i podatność na inne choroby. Stała obecność wirusów w organizmach zwierząt i nieskuteczność leczenia (leczenie objawowe) z braku środków na wirusy sprawiają, że ekonomiczne podstawy funkcjonowania fermy stają się zagrożone. Przede wszystkim – biorąc pod uwagę łatwość szerzenia się chorób wirusowych poprzez ludzi i przemieszczane zwierzęta – należy uniemożliwić na wszelkie sposoby przeniknięcie patogenów do stada, co nie jest łatwe, zważywszy na powszechność infekcji w pogłowiu i możliwość wprowadzenia ich nawet w nasieniu buhajów lub przez embriotransfer. Aby zminimalizować ryzyko zakażenia stada, hodowcy bydła powinni stosować zasady bioasekuracji.
 
Podstawowe zasady ochrony stada, to:
  • bezwzględne przestrzeganie zasad higieny;
  • ograniczenie dostępu do obory nieupoważnionym osobom,
  • używanie odzieży ochronnej, bieżąca dezynfekcja sprzętu i środków transportu;
  • obowiązkowa kwarantanna zakupionych zwierząt przed wprowadzeniem do stada;
  • zakup zwierząt wyłącznie ze źródeł o znanym statusie zdrowotnym;
  • stosowanie wyłącznie nasienia z legalnego źródła oraz stały nadzór i profilaktyka weterynaryjna z programem szczepień.
 
Ze względu na powszechność problemów zdrowotnych we współczesnych oborach i często nietypowy obraz schorzeń hodowca często nie identyfikuje ich z obecnością IBR/IPV czy BVD/MD. Dlatego pierwszym krokiem do rozwiązania problemu powinno być ustalenie stanu stada w odniesieniu do omawianych jednostek chorobowych. Odpowiednie narzędzie do tego celu zaoferowało hodowcom państwo.
 
W Polsce od 2018 roku jest to program realizowany na podstawie rozporządzenia ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 4 sierpnia 2017 r w sprawie wprowadzenia programu zwalczania zakaźnego zapalenia nosa i tchawicy/otrętu bydła oraz wirusowej biegunki bydła i choroby błon śluzowych w wybranych stadach bydła (DzU 2017 poz. 1722). Realizację programu przewidziano na lata 2018–2023. Chętni hodowcy mogą do niego przystąpić w ostatnich 2 miesiącach (listopad – grudzień) każdego roku. Wprawdzie nabór na 2019 rok zakończył się 31 grudnia 2018, ale nic straconego, należy przemyśleć sprawę i przystąpić do programu pod koniec bieżącego roku, poprawiając w tym czasie warunki dobrostanu i bioasekuracji stada, bez których każda produkcja zwierzęca ma nikłe perspektywy. Przystąpienie do programu jest całkowicie dobrowolne. Zgłoszenia należy dokonać do powiatowego lekarza weterynarii właściwego dla miejsca siedziby stada za pośrednictwem lekarza weterynarii opiekującego się zwierzętami. Hodowca może zrezygnować z udziału w programie w trakcie jego trwania. Warunkami koniecznymi do uczestniczenia w programie są: ścisła współpraca z lekarzem opiekującym się stadem, prowadzenie dokumentacji w formie karty zdrowia bydła dla każdej sztuki w stadzie, a także ponoszenie kosztów pobierania próbek i badań laboratoryjnych oraz kosztów nadzoru Inspekcji Weterynaryjnej. 
 
W wyniku realizacji programu zwalczania IBR/IPV oraz BVD/MD następuje:
1) poprawa sytuacji epizootycznej oraz ekonomicznej w gospodarstwie przez zmniejszenie przypadków zachorowań bydła na IBR/IPV oraz BVD/MD z objawami ze strony górnych dróg oddechowych, ograniczenie liczby poronień oraz zabiegów leczniczych w stadzie bydła, a także zwiększenie mleczności krów 
2) zwiększenie konkurencyjności bydła pochodzącego z gospodarstwa oraz produktów od tego bydła na rynkach: krajowym i zagranicznych 
3) ułatwienie handlu i obrotu bydłem pochodzącym z gospodarstwa oraz wywozu bydła do państw trzecich 
4) określenie statusu epizootycznego gospodarstwa i nadanie mu przez powiatowego lekarza weterynarii, w drodze decyzji administracyjnej, statusu stada wolnego od IBR/IPV i BVD/MD.
 
Uwolnienie obory od trwale upośledzających możliwości produkcyjne gospodarstwa wirusów jest dużym osiągnięciem dla każdego hodowcy bydła myślącego perspektywicznie o swojej pozycji na rynku producentów mleka i żywca wołowego. Dlaczego więc nie skorzystać z programu?

 

 

 
Cezary Stolarczyk
Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach 
 
 

Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach realizuje na obszarach wiejskich województwa łódzkiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.

 

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO