Wczesne nawożenie ozimin

Obecnie największym problemem jest zachwaszczenie zbóż ozimych, w których nie zastosowano herbicydu jesienią, a także brak możliwości nawożenia azotem przed 1 marca. Tak jak zboża, chwasty zimujące (zwłaszcza kapustowate) miały dobre warunki rozwoju i będą dużą konkurencją dla upraw. Dlatego zaraz jak tylko będzie to możliwe, należy wejść w pole, aby rozpoznać gatunki chwastów. Im wcześniej rozpoczęte odchwaszczanie, tym jego skuteczność większa.

Jednak na początek najważniejsze będzie uzupełnienie braków pokarmowych w zbożach, a zwłaszcza pierwsze nawożenie azotem. Podejmując decyzję o wejściu w pole i ustalając wielkość dawki nawozu, należy wziąć pod uwagę stan roślin po przezimowaniu oraz poziom jesiennego nawożenia fosforowo-potasowego i magnezowego.

Obecnie nawożenie azotem (dotyczy wszystkich nawozów zawierających N) jest możliwe w Polsce dopiero od 1 marca. Pozostałe nawozy można stosować wcześniej pod warunkiem, że gleba nie jest mokra, zamarznięta lub pokryta śniegiem. Fosfor, potas, magnez, wapń można zastosować, kiedy tylko warunki na to pozwolą.

Od 2017 roku cały kraj został uznany za obszar wymagający ochrony przed odpływem azotu ze źródeł rolniczych. W lipcu 2018 roku wszedł w życie nowy „Program działań zapobiegających odpływowi azotu”, a to oznacza, że obowiązują następujące zasady:
- nawozy azotowe (również wieloskładnikowe zawierające azot) można zastosować najwcześniej 1 marca, a najpóźniej 25 października na gruntach ornych (obornik – do 31 października); 
- nawozy naturalne (obornik, gnojówka, gnojowica, pomiot ptasi i inne) nie mogą być wywożone na pola jako nawóz wcześniej niż 1 marca;
- nie wolno nawozić pól pokrytych śniegiem lub zalanych wodą, niezależnie od terminu;
- nie wolno nawozić pól zmarzniętych (nie dotyczy to gruntów powierzchniowo przemarzniętych w marcu, gdy występują przymrozki);
- nie wolno nawozić podczas deszczu, gdy grunt jest zbyt przesiąknięty wodą.
Obornik można złożyć na polu bezpośrednio na gruncie w pryzmę i przetrzymać go do 6 miesięcy – pod warunkiem, że:
- grunt pod pryzmę jest równy, o dopuszczalnym spadku do 3%, niepiaszczysty i niepodmokły, w odległości większej niż 25 m od linii brzegowej wód powierzchniowych;
- obornik może być złożony w tym samym miejscu nie wcześniej niż po 3 latach;
- lokalizację pryzmy zaznacza się na mapie lub szkicu działki, wpisując datę złożenia obornika i przechowując przez 3 lata od dnia zakończenia składowania obornika. 

Azot jest głównym składnikiem pokarmowym roślin, ale jednocześnie bardzo podatnym na straty w wyniku wymywania, ulatniania lub immobilizacji (wchłonięcia) przez mikroorganizmy glebowe. Jego ruchliwość w środowisku glebowym (a więc i pobieranie przez rośliny) jest wprost proporcjonalna do temperatury: im cieplej, tym jest bardziej dostępny dla roślin. Przy temperaturze nieprzekraczającej 0°C dostępność azotu jest praktycznie zerowa. Ważne jest zatem stosowanie go w takich dawkach i terminach, aby było to działanie racjonalne.

Pierwsze wiosenne zasilenie azotem zbóż ozimych jest najważniejszym zabiegiem agrotechnicznym, warunkującym ich potencjalny plon. Wiosną zaleca się co najmniej dwukrotne nawożenie azotowe. Pierwszą dawkę stosuje się w momencie wiosennego ruszenia wegetacji lub bezpośrednio przed tym terminem, drugą – tuż przed fazą strzelania w źdźbło. W niektórych technologiach, przy założeniu bardzo dużych plonów lub gdy rolnikowi zależy na wysokiej zawartości białka, daje się także trzecią (zwykle mniejszą od drugiej) dawkę azotu przed kłoszeniem.

Pierwszej wiosennej dawki azotu nie wolno opóźnić i należy go podać w formie dobrze rozpuszczalnej w wodzie (tzn. nawozy zawierające azot w postaci amonowej lub azotanowej). Mocznik zawiera formę amidową, z której rośliny mogą korzystać dopiero po jej hydrolizie do formy amonowej. O długości tego procesu decyduje przede wszystkim temperatura gleby; przy 10°C trwa 21 dni, więc mocznik nie nadaje się do nawożenia na przedwiośniu.

Wysokość wiosennej startowej dawki azotu w zbożach ozimych zależy od następujących czynników:
- gatunek i odmiana zboża (pszenica i pszenżyto wymagają większych dawek niż żyto i jęczmień);
- termin siewu oziminy (im wcześniejszy, tym więcej pędów kłosonośnych wytworzonych jesienią i tym mniejsze zapotrzebowanie azotu na dokrzewienie);
- przedplon oraz jego nawożenie i plonowanie (np. po dobrze nawożonym rzepaku czy po strączkowych dawkę azotu można zmniejszyć);
- rodzaj i jakość gleby (na lepszych glebach wyższe plony i nieco wyższe dawki azotu);
- planowana wysokość plonu (bardzo wysokie plony wymagają trzech dość dużych dawek azotu);
- zasoby wodne gleby (np. obfite opady w okresie jesienno-zimowym przy niezamarzniętym gruncie mogą „wypłukać” glebę z azotu).

Na powyższym schemacie pokazano trzy okresy największego zapotrzebowania zbóż na azot:
- pierwsza dawka wczesnowiosenna kończy tworzenie pędów (krzewienie), zwłaszcza przy później sianych oziminach, ale przede wszystkim niezbędna jest ze względu na budowanie kłosków i kwiatków, co decyduje o wielkości kłosa;
- druga dawka kończy budowę kłosa i chroni przed nadmierną redukcją pędów i kłosków w kłosie (tzw. wielki okres);
- trzecia dawka uzupełnia ewentualne niedobory oraz dostarcza azot dla wytworzenia odpowiedniej ilości białka.
Wysokie nawożenie azotem ma sens tylko wtedy, gdy rośliny są dobrze zaopatrzone we wszystkie pozostałe składniki pokarmowe oraz w wodę. Nadmierne nawożenie tym składnikiem zwiększa podatność na choroby i wyleganie, zachęca szkodniki do żerowania (zwłaszcza przy niedoborze potasu), może także pogorszyć jakość biologiczną ziarna.

Przy stosowaniu nawozów trzeba także zachować minimalną odległość od brzegów kanałów, rowów, cieków wodnych, stawów i jezior. Odległość ta wynosi 5 m dla wszystkich nawozów zawierających azot z wyjątkiem gnojowicy, dla której ustanowiono 10-metrową strefę buforową. Może być zmniejszona o połowę, tj. do 2,5 m (5 m dla gnojowicy), jeżeli nawozy aplikowane są doglebowo (np. siewnikami z aplikatorami przykrywającymi nawóz) lub cała dawka jest podzielona na trzy części i zastosowana w odstępach nie krótszych niż 14 dni.

Marek Radzimierski Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Podstawowym zadaniem KPODR jest udzielanie wszechstronnej pomocy rolnikom, mieszkańcom obszarów wiejskich oraz przedsiębiorcom związanym z przetwórstwem rolno-spożywczym w celu zwiększania dochodów gospodarstw rolnych oraz poprawy warunków życia na wsi.Główna siedziba znajduje się w Minikowie (pow. Nakielski). Ośrodek posiada oddziały w Zarzeczewie (pow. Włocławski) oraz w Przysieku (pow. Toruński). Posiada własne wydawnictwo,które jest wydawcą miesięcznika Wieś Kujawsko-Pomorska oraz wielu poradników. Organizuje liczne wystawy i targi -m.in Międzynarodowe Targi Rolno-Spożywcze "Agrotech" w Minikowie, które na obszarze 12ha odwiedza corocznie ok. 350 wystawców i około 35 tys. zwiedzających.   Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj