_llal.jpg)
Konopie włókniste - uprawa kontrolowana
Opublikowano 01.03.2019 r.
Konopie włókniste pochodzą z Azji Środkowej i do dzisiaj są uprawiane na szeroką skalę na tym terenie. Uprawą konopii interesują się też polscy rolnicy.
Konopie siewne rosną na wysokość 1-4 m. Mają palowe korzenie z poziomymi, dobrze rozwiniętymi korzeniami bocznymi i puste, początkowo trawiastozielone i delikatnie owłosione, z wiekiem drewniejące łodygi.
Wiatropylność i dłoniaste liście
Dłoniaste liście na długich ogonkach są ułożone naprzelegle w środkowej części i skrętolegle na wierzchołku rośliny. Mają intensywnie zieloną barwę. Konopie zapylane są przez wiatr. Konopie mają dość ubogie wymagania klimatyczne i glebowe, z reguły dostosowują okres wegetacyjny do polskich warunków klimatyczno-glebowych, co sprawia, że niemal w każdym regionie naszego kraju można znaleźć tereny nadające się pod ich uprawę. Wymagają gleb bogatych w próchnicę, wapno i azot.
Gleby dla konopi
Można je uprawiać na glebach użytkowych i głębokich o uregulowanych stosunkach wilgotnościowych, a nawet glebach średnich, przy ich dobrym nawożeniu, jednak wiąże się to ze spadkiem wydajności uprawy. Jest ona możliwa także na glebach torfowych, które pozwalają na uzyskane wysokiego plonu słomy, lecz powodują spadek jakości włókna. Lubią stanowiska mokre, do prawidłowego wzrostu potrzebują dużej ilości wody – wiosną poziom wód gruntowych powinien wynosić ok. 60 cm, a przed zbiorem poniżej 100 cm. Mają małe wymagania świetlne – są roślinami krótkiego dnia, który hamuje rozrost łodygi i przyspiesza dojrzewanie nasion. Kiełkują przy temperaturze 8-10 st. C w ciągu 7-12 dni.
Po okopowych, strączkowych i zbożach
Dobrym przedplonem w zmianowaniu są rośliny okopowe, strączkowe i dobrze plonujące zboża. Uprawa roli jesienią zależy od rodzaju przedplonu. Obowiązkowym zabiegiem uprawowym jest głęboka (ok. 30 cm) i dokładnie wykonana orka zimowa. Konopie są wdzięczne za wzbogacenie gleby w substancję organiczną (nawozy zielone, obornik). Wiosną glebę uprawiamy agregatem. Warto pamiętać o dobrym wyrównaniu roli przed siewem, umożliwiającym umieszczenie nasion na równej głębokości.
Wysokie nawożenie mineralne
Ze względu na stosunkowo długi okres wegetacji, konopie nasienne wymagają wysokiego nawożenia mineralnego. W zależności od zasobności gleby w składniki pokarmowe oraz jakość przedplonu, zaleca się dawki nawozów mineralnych
w kg/ha ‒ do 70 N, 70-90 P₂O₅ i 100-160 K₂O. Nawozy fosforowe i potasowe można częściowo zastosować w jesieni pod orkę (ok. 60% dawki), a resztę bezpośrednio przed siewem nasion razem z nawozami azotowymi.
Osiem odmian do siewu
Do siewu używa się tylko nasion kwalifikowanych. W Krajowym Rejestrze Odmian COBORU znajduje się osiem odmian konopi włóknistych. Sześć z nich wyhodowano w Instytucie Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu (Białobrzeskie, Beniko, Henola, Rajan, Tygra i Wojko). Są to konopie jednopienne, typowo włókniste, tzn. zawierające mniej niż 0,2% substancji psychoaktywnych (THC), o okresie wegetacji dostosowanym do polskich warunków klimatyczno-glebowych. Pozostałe zarejestrowane odmiany to Glyana (Olimax NT sp. z o.o) i Wielkopolskie (Gospodarstwo Rolno-Nasienne KOW-MAR Maria
J. Kowalska).
Siewy po kukurydzy
Termin siewu zależy od warunków pogodowych i wilgotności gleby. Siewy mogą trwać od trzeciej dekady kwietnia, do końca maja (po rozpoczęciu siewów kukurydzy). Rośliny konopi nie są wrażliwe na wiosenne przymrozki, dlatego nie należy opóźniać siewu. Nasion pełnowartościowych wysiewa się 10-15 kg/ha, w rozstawie rzędów 40-50 cm. Nasiona powinny być umieszczone na równej głębokości (2-3 cm), aby uzyskać równe wschody, a później wyrównany wzrost roślin. Na zachwaszczonych polach można zastosować do ochrony konopi środki chwastobójcze (na chwasty jedno- i dwuliścienne). Poza tym nie potrzeba stosować środków przeciw chorobom i szkodnikom.
Wysoki stopień jednopienności
Zasadniczym elementem pielęgnacji upraw nasiennych konopi jest – obok niszczenia skorupy glebowej zarówno przed wschodami i w początkowym wzroście roślin – utrzymanie przez plantatorów wysokiego stopnia jednopienności. Konopie jednopienne w procesie rozmnażania rozszczepiają się.
Pojawia się wtedy wśród nich pewna liczba osobników męskich, których udział obniża plony. Szybkie i liczne rozszczepianie roślin zależy przede wszystkim od tego, ile płaskoni (kwiaty męskie) dopuszczono do pylenia w poprzednim roku. Dlatego obowiązkiem plantatorów jest bezwzględne usuwanie wszystkich płaskoni przed ich pyleniem. Typowe płaskonie powinny być wyrwane z korzeniami, usunięte z plantacji i spalone lub zakopane. Rozpoznanie płaskoni na plantacji nie jest trudne, ponieważ kwiatostany osobników męskich tworzą się wcześniej niż wiechy roślin jednopiennych, co ułatwia ich usuwanie. Od pojawienia się wiech płaskoni do początku ich pylenia upływa 4-6 dni. W tym czasie trzeba przeprowadzić pierwszą selekcję, a następne przeglądy powtarzać po 3-4 dniach – tak, długo jak będą się pojawiały płaskonie.
Zbiór słomy i nasion konopi
Zbiór słomy wykonuje się w okresie dojrzałości technicznej. Faza ta następuje, gdy w środkowej części wiechy nasiona ciemnieją lub szarzeją, są twarde i tkwią jeszcze w listku przysadki. W górnej części wiechy nasiona są jeszcze niedojrzałe. Jest to moment zbioru dwufazowego.
W przypadku zbioru jednofazowego, czas dogodny do zbioru następuje nieco później i zależy od rodzaju kombajnu lub maszyny użytej do tego celu. Również technologia zbioru jednofazowego może być zróżnicowana i zależy od wymogów potencjalnego odbiorcy słomy i nasion.
Zastosowanie konopi
Znaczenie gospodarcze konopi w naszym kraju wynika z możliwości ich wielostronnego wykorzystania przemysłowego. Włókno konopne jest mocne i odporne na procesy gnilne, toteż nadaje się na do wyrobu przedmiotów narażonych na rozkład biologiczny w warunkach większego uwilgotnienia. Jest wykorzystywane przede wszystkim do wyrobu materiałów izolacyjnych, materiałów sanitarnych oraz różnego rodzaju materiałów kompozytowych stosowanych w budownictwie, przemyśle meblarskim i motoryzacyjnym.
Pozyskiwana z włókna celuloza jest cenionym surowcem papierniczym. Jego mniejsze wykorzystanie niż dawniej obserwuje się w przemyśle odzieżowym – choć ubrania z konopi są lekkie, przewiewne, oddychające i wytrzymałe. Wszechstronne zastosowanie mają również nasiona konopi i tłoczony z nich olej w przemyśle spożywczym – olej i nasiona konopi są cenione ze względu na dużą wartość odżywczą. Z oleju konopnego można produkować olej napędowy. Ze względu na zawartość wielu substancji leczniczych, wykorzystuje się konopie włókniste jako lek przeciwlękowy, przeciwbólowy, przeciwpsychotyczny, przeciwzapalny, przeciwutleniający, przeciwskurczowy oraz jako antybiotyki. Odpady poprodukcyjne można wykorzystywać jako paszę, zaś nasiona jako karmę dla ptaków. Uzyskiwany z konopi duży plon biomasy może stanowić cenny, odnawialny surowiec energetyczny.
Uprawa z wyprzedzeniem
Uprawę konopi włóknistych w Polsce reguluje Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii (DZ.U. z 2005 r. nr 179, poz. 1485 z późniejszymi zmianami), która zobowiązuje producentów konopi do uzyskiwania zezwolenia z urzędu gminy lub miasta właściwego dla położenia planowanej plantacji. Taka informacja jest gminie potrzebna, ponieważ musi ona wystąpić do marszałka województwa, który określa rejony uprawy konopi. Dlatego wniosek o zgodę na uprawę konopi powinien dotrzeć do gminy z wyprzedzeniem (od października do listopada), w roku poprzedzającym uprawę konopi.
W Polsce można uprawiać konopie włókniste wyłącznie na potrzeby przemysłu włókienniczego, chemicznego, celulozowo-papierniczego, spożywczego, kosmetycznego, farmaceutycznego, materiałów budowlanych oraz nasiennictwa. Uprawa innych konopi jest zabroniona.
Niekarany rolnik, niekarany przedsiębiorca
O zezwolenie na uprawę konopi włóknistych może wystąpić:
- przedsiębiorca,
- osoba fizyczna (rolnik).
Warunkiem, który trzeba spełnić jest niekaralność za przestępstwa lub wykroczenia, o których mowa w art. 63, 64 lub 65 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.
Uprawę konopi włóknistych można prowadzić tylko:
- na określonej powierzchni, w wyznaczonych rejonach, na podstawie zezwolenia na uprawę, przy zastosowaniu materiału siewnego kategorii elitarny albo kategorii kwalifikowany,
- jeżeli posiadamy umowę kontraktacji, zawartą z podmiotem posiadającym zezwolenie marszałka województwa na prowadzenie działalności w zakresie skupu konopi włóknistych.
Konopne formalności
krok po kroku
1. Składamy wniosek do urzędu gminy lub miasta o zezwolenie na uprawę konopi włóknistych, razem z wnioskiem umowę kontrakcji lub zobowiązanie do przetworzenia konopi włóknistych we własnym zakresie (zobowiązanie załączamy, jeśli będziemy samodzielnie przetwarzać konopie włókniste z własnych upraw na potrzeby przemysłu włókienniczego, chemicznego, celulozowo-papierniczego, spożywczego, kosmetycznego, farmaceutycznego, materiałów budowlanych lub nasiennictwa)
oraz dowód zapłacenia opłaty skarbowej.
2. Termin – przed rozpoczęciem uprawy.
3. Dostajemy decyzję w sprawie zezwolenia na uprawę konopi włóknistych.
Jeśli urząd zezwoli na uprawę konopi włóknistych, rolnik lub przedsiębiorca zostaje wpisany do rejestru wydanych zezwoleń na danym terenie.
Uprawy kontrolowane
Sposób prowadzenia uprawy konopi włóknistych będzie podlegał kontroli. Jeśli urząd stwierdzi, że jest ona prowadzona niezgodnie z przepisami ustawy (np. na innej powierzchni lub z wykorzystaniem innego materiału siewnego, bez wymaganych umów kontraktacji), wydaje nakaz zniszczenia upraw (np. przez zaoranie, przekopanie gruntu albo w inny sposób), na koszt rolnika. Nakaz zniszczenia musimy wykonać natychmiast.
Przechowujemy faktury zakupu oraz etykiety z opakowań materiału siewnego stosowanych roślin. Urząd cofnie udzielone zezwolenie, jeśli stwierdzi, że zostały naruszone warunki prowadzenia działalności określone w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii lub w zezwoleniu.
Źródła:
ulotka informacyjna „Program konopny” Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich
https://www.rynek-rolny.pl/artykul/konopie-siewne-wszystko-co-musisz-wiedziec-o-ich-odmianach-i-zastosowaniu-dawniej-i-dzis.html, http://www.coboru.pl/PlikiWynikow/44_2016_WPDO_13_KOP.pdf, http://rolniczeabc.pl/385648,Uprawa-konopi-wloknistych-na-skale-przemyslowa.html, https://pl.wikipedia.org/wiki/Konopie_siewne, https://www.biznes.gov.pl/pl/firma/zezwolenia-koncesje-wpisy-do-rejestru/chce-uzyskac-zezwolenie-koncesje-wpis-do-rejestru-dzialalnosci-regulowanej54/proc_302-zezwolenie-na-uprawe-konopi-wloknistych
 |
Anna Kuriata-Rajska
Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu
Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu realizuje na obszarach wiejskich województwa dolnośląskiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich. Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
|
