KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • ODR Bratoszewice
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

WYSZUKIWARKA

Rolnictwo ekologiczne - jak rozpocząć działalność?

Opublikowano 04.01.2019 r.
Urozmaicone warunki glebowe i klimatyczne oraz walory przyrodnicze i krajobrazowe w różnych częściach naszego kraju sprzyjają rozwojowi rolnictwa ekologicznego, najbardziej przyjaznego środowisku. Przygotowaliśmy dla Was poradnik, w jaki sposób rozpocząć taką działalność.
 
Według stanu na dzień 31 grudnia 2017 roku, liczba producentów ekologicznych w Polsce wynosiła 21 000. W stosunku do 2014 roku, kiedy liczba ta wynosiła 25 427 nastąpił spadek o około 17,4%. Najwięcej gospodarstw ekologicznych było na terenie województw ‒ warmińsko-mazurskiego 3 768, podlaskiego 3 252, mazowieckiego 2 513 oraz zachodniopomorskiego 2 206.
 

Ekologiczni producenci rolni

Zdecydowana większość producentów ekologicznych w Polsce to ekologiczni producenci rolni. Stanowią oni 96,2% wszystkich producentów. Producenci ekologiczni prowadzący działalność w zakresie przetwórstwa produktów ekologicznych, wprowadzania na rynek produktów ekologicznych (z wyłączeniem produktów importowanych z państw trzecich), wprowadzania na rynek produktów ekologicznych importowanych z państw trzecich, produkcji wegetatywnego materiału rozmnożeniowego i nasion do celów uprawy, zbioru produktów ze stanu naturalnego, pszczelarstwa, akwakultury i wodorostów morskich, to 6,4% wszystkich producentów ekologicznych. 
 

Czym jest rolnictwo ekologiczne?

Rolnictwo ekologiczne to system gospodarowania przyjazny środowisku, oparty na naturalnych metodach, w którym nie stosuje się przetworzonych nawozów mineralnych, chemicznych środków ochrony roślin, regulatorów wzrostu oraz syntetycznych dodatków paszowych. Podstawową zasadą jest zaniechanie stosowania w procesie produkcji żywności środków chemii rolnej, weterynaryjnej i spożywczej. Zasada ta dotyczy wszystkich rodzajów i etapów produkcji ‒ zarówno uprawy roślin, chowu i hodowli zwierząt, jak i przetwórstwa. 
 

Środowisko i dobrostan

Rozwój rolnictwa ekologicznego oznacza korzyści dla całego społeczeństwa, wynikające z ochrony gleb, wód, zachowania różnorodności biologicznej i krajobrazu. Dlatego należy wspierać tych rolników, którzy decydują się na mniej wydajną, pracochłonną produkcję, wytwarzają produkty ekologiczne, a jednocześnie działają na rzecz ochrony środowiska. 
Produkcja ekologiczna powinna łączyć przyjazne środowisku praktyki gospodarowania, wspomagać wysoki stopień różnorodności biologicznej, wykorzystywać naturalne procesy oraz zapewnić dobrostan zwierząt. 

 

Żyzne gleby

Ekologiczna produkcja roślinna powinna przyczyniać się do utrzymywania i zwiększania żyzności gleby, a także zapobiegać jej erozji. Rośliny są nawożone poprzez ekosystem gleby, a nie za pomocą dodawanych do gleby nawozów rozpuszczalnych. Ekologiczny chów zwierząt powinien opierać się na zasadzie poszanowania wysokich standardów dotyczących dobrostanu zwierząt, zaspokajać potrzeby związane z trybem życia danego gatunku zwierząt, a zarządzanie w odniesieniu do zdrowia zwierząt powinno opierać się na zapobieganiu chorobom.
 
Ekologiczna metoda produkcji pełni zatem podwójną funkcję społeczną. Z jednej strony dostarcza towarów na specyficzny rynek, kształtowany przez popyt na produkty ekologiczne, a z drugiej ‒ jest działaniem w interesie publicznym, ponieważ przyczynia się do ochrony środowiska, dobrostanu zwierząt i rozwoju obszarów wiejskich. Rolnictwo ekologiczne to gwarancja i pewność ochrony środowiska, dbałość o zdrowie człowieka i dobrostan zwierząt. Jest to jedyna forma rolniczego gospodarowania, która jest jasno i precyzyjnie określona przepisami prawa i kontrolowana.
 
Rolnictwo ekologiczne jest formą gospodarowania różną od produkcji integrowanej, zrównoważonej, czy upraw chronionych biologicznie. W założeniu, systemy te również dążą do odciążenia i ochrony środowiska, jednak nie zaniechano w nich stosowania chemiczno-syntetycznych środków ochrony roślin i nawozów, jedynie częściowo je ograniczono.
 

Unijne i krajowe przepisy

Unijne przepisy i ich wdrażanie w Polsce reguluje ustawa o rolnictwie ekologicznym z dnia 25 czerwca 2009 roku. Zasady ogólne wdrażania działania Rolnictwo ekologiczne zostały określone w prawodawstwie Unii Europejskiej, a na poziomie krajowym określono szczegółowe warunki jego realizacji. Od 2015 roku Rolnictwo ekologiczne jest jednym z działań nowego Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020, a podstawą prawną do jego wdrażania jest ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
 
Na podstawie tej ustawy wdrożono przepisy szczegółowe, a mianowicie rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Rolnictwo ekologiczne”, objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
 

Jak rozpocząć działalność w rolnictwie ekologicznym?

W celu podjęcia działalności w rolnictwie ekologicznym, należy zgłosić ją do dowolnie wybranej jednostki certyfikującej. Na podstawie zgłoszenia następuje rejestracja gospodarstwa w systemie rolnictwa ekologicznego i objęcie go planem kontroli przez wybraną jednostkę certyfikującą. 
 
Od momentu rejestracji gospodarstwa, rozpoczyna się okres przestawiania produkcji konwencjonalnej na ekologiczną. Doprowadzenie gospodarstwa do stanu oczyszczenia gleby z niedozwolonych środków oraz nadanie jej wysokiej aktywności biologicznej, a płodom rolnym – jakości ekologicznej, wymaga czasu, zwanego okresem przestawiania. Okres przestawiania trwa 2 lub 3 lata. Rolnik, którego gospodarstwo uzyskuje pozytywne wyniki kontroli po 2 latach przestawiania, jest uznane za ekologiczne i otrzymuje certyfikat. Certyfikat jest wydawany na rok. 
 

System kontroli i certyfikacji

W Polsce sektor rolnictwa ekologicznego jest regulowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które odpowiada za realizację przepisów dotyczących wytwarzania żywności ekologicznej. Minister rolnictwa upoważnia jednostki certyfikujące do przeprowadzania kontroli oraz wydawania i cofania certyfikatów zgodności w zakresie rolnictwa ekologicznego. 

 

Jedenaście jednostek

W Polsce akredytację otrzymało 11 jednostek certyfikujących. Ich pracę nadzoruje Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Taki system kontroli gwarantuje, że żywność wprowadzona na rynek została wyprodukowana zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi rolnictwa ekologicznego. Jednostki certyfikujące kontrolują co roku wszystkie gospodarstwa ekologiczne. Kontrola potwierdza zgodność prowadzonej produkcji z przepisami dotyczącymi rolnictwa ekologicznego, zarówno w okresie konwersji, jak i po okresie konwersji. 
 
Na tej podstawie go­spodarstwa otrzymują certyfikaty i są umieszczane w wykazie producentów ekologicznych. Tylko takie gospodarstwa mogą uzyskać wsparcie w ramach działania Rolnictwo ekologiczne. 
 

Opłata za kontrolę

Rolnik musi zapłacić za kontrolę ekologiczną swojego gospodarstwa jednostce certyfikującej, jednak w ramach działania Rolnictwo ekologiczne przysługuje mu zwrot tych kosztów. Są to tzw. koszty transakcyjne. Maksymal­na wysokość zwrotu zależy od powierzchni gospodarstwa i wynosi od 900 do 1500 zł na gospodarstwo rocznie, jednak nie może być wyższa niż 20% otrzymanej w danym roku płatności ekologicznej. Rolnikowi może co roku zostać przyznana kwota, przeznaczona na refundację kosztów transakcyjnych z tytułu kontroli gospodarstwa ekologicznego. Musi jednak zaznaczyć odpowiednie pole w składanym do ARiMR wniosku o płatności.
 
Wysokość kosztów transakcyjnych
  • do 5 ha – 900 zł,
  • powyżej 5 ha do 10 ha – 1 000 zł,
  • powyżej 10 do 20 ha – 1 100 zł,
  • powyżej 20 do 50 ha – 1 300 zł,
  • powyżej 50 do 100 ha – 1 400 zł,
  • powyżej 100 ha – 1 500 zł.
Jeżeli rolnik nie korzysta ze zwrotu kosztów kontroli w ramach działania Rolnictwo ekologiczne, ma inne możliwości uzyskania wsparcia na ten cel. W PROW 2014-2020 realizowane jest poddziała­nie 3.1. Wsparcie na przystępowanie do systemów jakości, które pozwala na wsparcie nowych uczest­ników systemów jakości, w tym – rolników ekologicznych. Pomoc oferowana w ramach tego działania uwzględnia m.in. koszty wynikające z prowadzenia kontroli w gospodarstwie. 
 
Wsparcie o podobnym zakresie było możliwe także do otrzymania w ramach działania 132 „Uczest­nictwo rolników w systemach jakości żywności”, wdrażanego w ramach PROW 2007-2013. W ramach tego działania, rolnicy ekologiczni, którzy są beneficjentami tego działania, nadal otrzymują pieniądze przezna­czone na pokrycie kosztów kontroli, w czasie 5 lat objęcia wsparciem. Nie jest dozwolone równoległe korzystanie z dwóch źródeł pomocy na sfinansowanie kosztów kontroli gospodarstwa. 
 

Kontrola wszystkich wniosków

Rolnik realizujący działanie Rolnictwo ekologiczne podlega kontroli ARiMR, jako podmiotu od­powiedzialnego za wdrażanie tego działania. Wszyscy rolnicy realizujący to działanie podlegają corocznej kontroli administracyjnej 100% wniosków złożonych przez rolników. 
 
Natomiast kontrola na miejscu, czyli wizytacja w gospodarstwie i na gruntach rolnika dotyczy 5% gospodarstw reali­zujących to działanie. Z każdej kontroli na miejscu sporządzany jest raport. Rolnik otrzymuje kopię tego raportu, a jeśli nie zgadza się z jego ustaleniami, powinien na piśmie zgłosić umotywo­wane zastrzeżenia. Może to zrobić bezpośrednio po zakończeniu czynności kontrolnych lub w ciągu 14 dni od otrzymania kopii raportu.

 

 

kontakt1.jpg
Urszula Bogusiewicz
Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu realizuje na obszarach wiejskich województwa dolnośląskiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.

 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Tematy pokrewne:
Rolnictwo ekologiczneRolnictwo ekologiczne

POWIĄZANE TEMATY:rolnictwo ekologiczne
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO