Przechowywanie ziemniaków w kopcach i piwnicach

Bulwy ziemniaka mają szerokie znaczenie gospodarcze, jako produkt do bezpośredniej konsumpcji, surowiec do przetwórstwa spożywczego, skrobiowego, w gorzelnictwie oraz jako pasza. Rośliny okopowe zawierają ponad 77% wody, w związku z tym narażone są na różnego rodzaju choroby o charakterze gnilnym, szkodniki, czy niskie temperatury. Główną jednak przyczyną strat są procesy gnilne bulw, wywołane uszkodzeniami mechanicznymi, czy niewłaściwymi stosunkami wilgotnościowo – termicznymi, które przyczyniają się do rozwoju takich chorób jak: zaraza ziemniaczana, sucha zgnilizna, mokra zgnilizna, zgnilizna mieszana i fomoza.

Prawidłowe przechowywanie ziemniaków

Do zachowania dobrej, jakości i wartości roślin okopowych, potrzebne są optymalne warunki przechowywania, gdzie następuje maksymalne ograniczenie procesów życiowych, zahamowanie zmian fizyko – biochemicznych, prowadzących do utraty jędrności i zmniejszenia masy. Głównymi czynnikami decydującymi o warunkach przechowywania są: temperatura, wilgotność względna powietrza oraz skład gazowy atmosfery.

Przechowywanie ziemniaków w kopcach

Przechowywanie ziemniaków w kopcach jest metodą starą i powszechnie stosowaną. W prawidłowo wykonanym kopcu, można osiągnąć dobrą jakość sadzeniaków i ziemniaków jadalnych. Teren, na którym mają być założone kopce, powinien być równy, suchy o przepuszczalnym podłożu. Na glebach zwięzłych, trzeba zadbać o odprowadzenie wód opadowych. W celu równomiernego nagrzewania się kopca od słońca, a także równomiernego schładzania, wskazane jest usytuowanie kopców w kierunku północ-południe. 

W gospodarstwach, które uprawiają ziemniaki na niewielkim areale, budowane są kopce napowierzchniowe oraz zagłębione. Przed usypywaniem pryzmy, należy podłoże wyrównać na głębokość do 10 cm. Szerokość kopca nie powinna przekraczać 180 cm. Pryzma po usypaniu wymaga wyrównania w kształcie o przekroju trójkąta i wysokości 90 cm. Okrycie kopca składa się z dwóch warstw: jesiennej i zimowej. Okrycie jesienne zabezpiecza przed przymrozkami, umożliwiając łatwiejsze odprowadzenie ciepła i wilgoci w pierwszej fazie przechowywania. Okrywa jesienna składa się z warstwy słomy grubości około 20 cm i ziemi grubości 5-10 cm., Gdy temperatura powietrza spadnie do 3°C i zamarznie ziemia z okrywy jesiennej, wówczas należy zastosować okrywę zimową. Okrywa ta składa się z dwóch warstw: słomy o grubości 10-15 cm i ziemi o grubości 15 cm. Na zimę kopiec powinien być obsypany ziemią całkowicie bez zostawiania wolnej kalenicy.

Do pomiaru temperatury używa się termometrów kopcowych lub elektrycznych. Kontrola kopca powinna obejmować ocenę wizualną stanu bulw, szczególnie po okresie przechowywania trwającym około jednego miesiąca. Wiosenne odkrycie kopca i rozładunek dokonuje się wyłącznie w temperaturze powietrza powyżej 0°C. Okrywę zdejmuje się całkowicie tylko na długości odpowiadającej tej części kopca, która podlega rozładunkowi. Wadą kopcowania jest duży nakład pracy ręcznej oraz w przypadku kopca na powierzchniowego, utrudniona kontrola procesu przechowywania ziemniaków.

Przechowywanie ziemniaków w piwnicy

Przechowywanie ziemniaków w piwnicach charakterystyczne jest dla niewielkich gospodarstw zajmujących się uprawą ziemniaków na własne potrzeby. Ziemniaki z piwnicy wydobywane mogą być przez całą zimę, jako ziemniaki jadalne i pasza dla zwierząt. Wszystkie typy piwnic charakteryzują się tym, że ich wietrzenie odbywa się metodą naturalną - grawitacyjną. Zgromadzone nad pryzmą chłodne powietrze wnika do pryzmy jednocześnie wypychając ciepłe, które jest lżejsze. Ten sposób wymiany gazowej ogranicza głównie różnorodność frakcji zsypywanych ziemniaków oraz ich zanieczyszczenie ziemią. Wietrzenie pryzmy odbywa się na głębokość 100-120 cm. W dużych piwnicach, wymiana gazowa może odbywać się za pośrednictwem wentylatorów. Zwiększenie intensywności wietrzenia, możliwe jest przez umieszczenie podłogi ażurowej na posadzce piwnicy na wysokości 15 cm. Powietrze pod podłogę powinno zostać doprowadzone kanałem z zewnątrz piwnicy. Zwiększony przepływ powietrza przez ziemniaki umożliwia usypywanie większych pryzm do 150 cm wysokości oraz łatwiej osusza ziemniaki wilgotne zsypane do piwnicy. W piwnicy powinien być umieszczony termometr, który posłuży do podjęcia decyzji o zamknięciu wywietrzników, ewentualnego docieplenia otworów zasypowych oraz drzwi w okresie silnych mrozów. Kontrola ziemniaków w piwnicy polega na pomiarze temperatury i obserwacji wierzchniej warstwy pryzmy ziemniaków.

Edyta Machura Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie  Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie realizuje na obszarach wiejskich województwa śląskiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.

Jaką odmianę ziemniaka uprawiać?