Ekspert radzi: oziminy - co, kiedy i jak siać?

Wybór odmian zbóż ma duże znaczenie zarówno ze względu na kierunek uprawy, jak i konieczność dostosowania do warunków glebowo-klimatycznych. 

Specjalne oczekiwania wobec odmian zbóż dotyczą przeznaczenia plonu. Na przykład, przy uprawie pszenicy na chleb należy szukać odmiany o najlepszych parametrach wypiekowych (a właściwie najlepszym glutenie i liczbie opadania, bo to w pierwszej kolejności sprawdzają kupcy). Dużo dobrego glutenu i brak porastania – to najważniejsze cechy jakościowe dla młynów. 

Rolnika jednak najbardziej interesuje plon. I tu trzeba stwierdzić, że prawie wszystkie odmiany pszenicy ozimej potencjalnie mogą dać plon powyżej 10 t/ha i właściwie trudno określić, która w przyszłym roku lepiej zaplonuje. Plon jest wypadkową nie tylko cech genetycznych odmiany, ale także warunków glebowych, pogody i wiedzy rolnika zastosowanej w praktyce poprzez agrotechnikę. To powoduje, że ta sama odmiana u różnych rolników da różne efekty.

Dobra dla gospodarstwa odmiana to ta, która jest najbardziej tolerancyjna na niedostatki gleby i pogody oraz niedociągnięcia agrotechniczne. Wprowadzając nową odmianę trzeba więc uwzględnić kilka czynników, spośród których potencjalna wysokość plonowania wcale nie jest najważniejsza. Istotny jest cel uprawy i jakość materiału siewnego, ale przede wszystkim – możliwości agrotechniczne w danych warunkach glebowych.

Na pogodę wpływu rolnik nie ma, ale powinien zadbać o odpowiedni zapas wody glebowej. Niedobory wody w okresie wegetacji to obecnie największy problem producentów zbóż. O polowej pojemności wodnej decyduje kilka czynników, m.in. skład mechaniczny gleby oraz ilość materii organicznej. Na piaskach nie da się zapewnić ilości wody wystarczającej dla osiągnięcia plonu 7–8 t/ha, ale na glebach dobrych już tak. Podstawą jest płodozmian, stosowanie poplonów, przyorywanie słomy lub obornika, uprawa uproszczona. W tym przypadku dla zminimalizowania strat wilgoci glebowej najważniejsze jest ograniczenie zabiegów uprawowych, zgodnie z zasadą: „tak dużo jak to konieczne, tak mało jak to możliwe”. 

Wracając do pytań podstawowych: co siać i kiedy?

Warto skorzystać z danych Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO), które umożliwiają porównanie wybranych odmian w naturalnych warunkach i to na najbliższym obszarze. Wyniki PDO dla naszego województwa publikuje zazwyczaj w lutym-marcu Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Chrząstowie. Ważne jest także to, że najnowsze prezentowane odmiany przeważnie dopiero wchodzą na rynek i dostępność ich materiału siewnego jest ograniczona głównie do gospodarstw prowadzących reprodukcję, więc warto mieć z takimi gospodarstwami kontakt.

Dni Pola organizowane przez ośrodki doradztwa rolniczego, firmy hodowlane lub IHAR – to także dobre miejsce na zasięgnięcie informacji odmianowej. 

Poniżej przypominamy listę odmian zbóż ozimych zalecanych do uprawy w województwie kujawsko-pomorskim w 2018 roku.

Lista odmian zalecanych (LOZ) do uprawy na rok 2018 w województwie kujawsko-pomorskim

A – odmiany jakościowe, B – odmiany chlebowe

F1 – mieszaniec, R – odmiana wstępnie rekomendowana

W województwie kujawsko-pomorskim najkorzystniej jest zacząć wysiewać oziminy od drugiej dekady września, a zakończyć w połowie października, w kolejności: jęczmień, żyto, pszenżyto, pszenica.

Optymalne terminy wskazywane przez IUNG:

• jęczmień ozimy 5–10 września (do 20 IX),
• żyto ozime 10–25 września (do 5 X),
• pszenżyto ozime 10–25 września (do 10 X),
• pszenica ozima 20–30 września (do 15 X).

Głębokość siewu zbóż wynosi 2–3 cm, a gdy jest sucho – do 4 cm. Natomiast ilość wysiewu nasion zależy od terminu i technologii (tradycyjna lub nowoczesna z kompleksową ochroną).

Należy pamiętać o następujących zasadach:

• przy wczesnym siewie siać rzadziej, a przy opóźnionym – gęściej (zmiany gęstości powinny oscylować w zakresie 5–15% ilości optymalnej);
• każdy gatunek zboża, a także każda odmiana, ma własną zdolność krzewienia, dlatego żyto i jęczmień wysiewane są w znacznie mniejszej gęstości i masie niż pszenica czy pszenżyto;
• uwzględniać siłę kiełkowania nasion.

Liczba nasion wysiewanych w optymalnym terminie dla uzyskania optymalnej obsady roślin powinna wynosić (wg IUNG):

• pszenica ozima ok. 380 ziaren/m2,
• pszenżyto ozime ok. 330 ziaren/m2,
• żyto ozime ok. 250 ziaren/m2,
• jęczmień ozimy ok. 300 ziaren/m2.

Aby obliczyć faktyczną ilość wysiewu, trzeba pomnożyć optymalną liczbę ziaren przez masę 1 000 nasion wyrażoną w gramach i podzielić przez 100. Uzyskaną wartość wyjściową należy skorygować, dzieląc ją przez ułamek dziesiętny wartości siły kiełkowania (np. 0,95), a następnie zmniejszyć (wczesny siew) bądź zwiększyć (siew opóźniony) o 5–15%, w zależności od terminu siewu.

Dla ułatwienia można skorzystać z tabeli poniżej

Ilość wysiewu zbóż w zależności od gęstości siewu i masy 1000 nasion, przy sile kiełkowania 95% (kg/ha)

W tym roku siewy zbóż ozimych można było wykonać w terminie. Niestety, wilgoci w glebie nie ma zbyt wiele i nadmierna uprawa przy braku opadów może spowodować słabsze wschody. 

Uwaga także na stosowanie posiewnych herbicydów doglebowych, gdy jest sucho: mogą one działać słabo lub wcale, a rozkładają się bardzo długo. Dlatego należy rozważyć zastosowanie herbicydów powschodowych jesienią, jeśli będą odpowiednie do tego warunki (wzejdą także chwasty i będzie wilgoć w glebie) lub wstrzymać się z chemicznym odchwaszczaniem do wiosny.

Marek Radzimierski  Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Podstawowym zadaniem KPODR jest udzielanie wszechstronnej pomocy rolnikom, mieszkańcom obszarów wiejskich oraz przedsiębiorcom związanym z przetwórstwem rolno-spożywczym w celu zwiększania dochodów gospodarstw rolnych oraz poprawy warunków życia na wsi.Główna siedziba znajduje się w Minikowie (pow. Nakielski). Ośrodek posiada oddziały w Zarzeczewie (pow. Włocławski) oraz w Przysieku (pow. Toruński). Posiada własne wydawnictwo,które jest wydawcą miesięcznika Wieś Kujawsko-Pomorska oraz wielu poradników. Organizuje liczne wystawy i targi -m.in Międzynarodowe Targi Rolno-Spożywcze "Agrotech" w Minikowie, które na obszarze 12ha odwiedza corocznie ok. 350 wystawców i około 35 tys. zwiedzających.   Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj