Drutowce i rolnice dużym zagrożeniem dla upraw ziemniaka

Tak uszkodzone ziemniaki nie nadają się ani do konsumpcji, ani do przetwórstwa. Rok 2022 był wyjątkowo trudny dla niektórych producentów 
ziemniaka.

W ostatnich latach coraz częściej bulwy ziemniaka uszkadzane są przez larwy owadów należących do rodziny sprężykowatych. Sprężyki i ich larwy, zwane potocznie drutowcami, wyglądem i kształtem przypominają miedziany drut, choć po wylęgu są bezbarwne i przeźroczyste. 

Larwy drutowców przechodzą długoletni cykl rozwojowy w glebie. Żerują na podziemnych częściach roślin, uszkadzając bulwy ziemniaka, buraki, zboża, kukurydzę, warzywa korzeniowe czy rośliny ozdobne. Prowadzi to do dużych strat plonu, zwłaszcza jakościowego. Owady dorosłe nie mają znaczenia gospodarczego jako szkodniki. 

Brak typowego płodozmianu w gospodarowaniu gruntów, oszczędne systemy gospodarowania czy monokultura stanowią dobre warunki do rozwoju i zasiedlania pól przez drutowce.

Drutowce - cykl rozwojowy 

Stadium zimującym w glebie, na głębokości ok. 60 cm, są dorosłe chrząszcze (przepoczwarczone późnym latem) oraz larwy różnych stadiów rozwoju. Wylot pierwszych chrząszczy rozpoczyna się w III dekadzie kwietnia do I dekady maja (w okresie sadzenia ziemniaków), gdy gleba ogrzeje się do +7oC (masowy wylot przypada w maju). Następnie owady przystępują do rozrodu i składania jaj w glebie. Pierwsze jaja pojawiają 
się w III dekadzie maja. Samice składają je po 2-10 szt. na głębokości 1-2 cm, w kilku miejscach najbardziej wilgotnych na polu. Rozwój embrionalny trwa 2-4 tygodnie. Wylęg larw rozpoczyna się w czerwcu. Okres rozwoju larw trwa 3-4(5) lat (w zależności od gatunku), w czasie którego następuje 8 linień. 

Dojrzałe larwy w ostatnim roku rozwoju żerują nawet do lipca, następnie przepoczwarczają się w głębszych warstwach gleby (przepoczwarczenie trwa 1 miesiąc). W końcu lata wylęgają się młode chrząszcze, które pozostają w glebie aż do wiosny przyszłego roku.
 

Drutowce - metody zwalczania 

Ochrona przed uszkodzeniami i żerowaniem jest trudna, głównie z powodu ograniczonej liczby zarejestrowanych preparatów. Obecnie jedyną metodą zwalczania jest zaprawianie bulw w czasie sadzenia, gdyż od chwili umieszczenia bulw w ziemi eliminuje się drutowce żerujące w glebie na bulwach matecznych. Po dłuższym okresie działanie zaprawy ustaje (10-12 tyg. od posadzenia), a stadia larwalne, które wcześniej nie miały kontaktu z zaprawą, mogą uszkadzać młode bulwy aż do zbiorów. 

Dlatego bardzo często szybkie i duże uszkodzenie następuje krótko przed przedłużającym się zbiorem mechanicznym. Metoda agrotechniczna tylko ogranicza liczbę larw. Przy planowaniu płodozmianu zaleca się, aby uwzględnić uprawę w poplonie lub plonie głównym roślin niezasiedlanych przez drutowce (gorczyca, groch). Agrotechniczne zwalczanie można przeprowadzić w czasie orki zimowej, wówczas larwy wydostają się na powierzchnię gleby.

Rolnice w ziemniakach 

Stanowią grupę wielożernych szkodników glebowych. Kilka gatunków występuje u nas dość powszechnie. Rolnice atakują różne rośliny uprawne: zboża, rzepak, ziemniaki, buraki, warzywa i rośliny ozdobne. Żer gąsienic obserwuje się latem i jesienią. Młode siewki zbóż ozimych są jesienią podcinane u podstawy i zjadane, co powoduje mocne przerzedzenie zasiewów. 

Ze względu na sprzyjające warunki meteorologiczne do rozwoju, w 2022 r. wystąpiło duże nasilenie tego szkodnika. Znaczną szkodliwość można było zaobserwować w uprawach rolniczych i warzywniczych.

Rolnice - cykl rozwojowy 

Motyle rolnic pojawiają się pod koniec maja lub na początku czerwca. Samice składają jaja do gleby oraz na górnych częściach roślin zielonych. Po 10 dniach z jaj wylęgają się gąsienice. Początkowo żerują one na roślinach, starsze kryją się w glebie i tam żerują na korzeniach i bulwach. Nocą wychodzą na powierzchnię, podgryzają rośliny, wciągają je do kryjówek lub szkieletują. Jedna gąsienica może zniszczyć kilka roślin, co przy masowym wystąpieniu może spowodować ogromne straty. Dorosłe gąsienice zimują w glebie na głębokości od 10 do 15 cm. Wiosną, kiedy temperatura gleby przekroczy 100C, zaczynają żerowanie. Po dopełniającym żerowaniu następuje przepoczwarczenie, a wylot motyli zaczyna się w lecie. Motyle w czasie dnia kryją się przy powierzchni gleby, latają wieczorami.

W naszym kraju najbardziej szkodliwe gatunki to: rolnica zbożówka, czopówka i panewka. Największe szkody w uprawach wyrządza rolnica zbożówka, która wykazuje tendencję do masowych pojawów. Jej gąsienice są ciemnooliwkowe z ciemną linią na grzbiecie, od dołu jaśniejsze, o długości do 5 cm. Szkodnik ten może wydawać jedno lub dwa pokolenia rocznie.

Rolnice - metody zwalczania 

Podstawowymi zabiegami ograniczającymi liczebność rolnic są podorywka oraz głęboka orka jesienna. Podczas tych zabiegów część gąsienic jest niszczona mechanicznie lub zjadana przez ptaki. Aby zapobiec rozwojowi młodych gąsienic, należy również zwalczać chwasty na polach uprawnych i w ich pobliżu, ponieważ samice często składają jaja przy wabiących je chwastach.

W przypadku ziemniaka pozostaje nam tylko zaprawianie bulw, które nie jest w stanie całkowicie ograniczyć występowania szkodników glebowych. Aktualnie do zwalczanie drutowca w ziemniakach dostępne są dwa preparaty ochrony roślin z grupy pyretroidów.