KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Narodowy Instytut Wolności

WYSZUKIWARKA

Kupujemy cielęta - od kogo najlepiej, jak je wybrać?

Opublikowano 09.12.2017 r.
Opłacalność produkcji żywca wołowego zależy w dużym stopniu od jakości zakupionych cieląt. Słabe cielęta charakteryzują się niższymi przyrostami i częściej chorują. Sprawdźmy więc, na co zwrócić uwagę podczas kupna cieląt.  

Wysoki odsetek upadków cieląt w pierwszym miesiącu po ich przybyciu do gospodarstwa zależy zwykle od miejsca, z którego zostały nabyte, oraz ich masy ciała. Dlatego nabywanie cieląt z pewnych źródeł, o prawidłowej masie ciała w stosunku do wieku decyduje o powodzeniu w dalszym ich odchowie. Udowodniono, że w pierwszych 21 dniach przebywania w nowym gospodarstwie cielęta o niższej masie ciała charakteryzują się wyższym współczynnikiem śmiertelności. 

Z konkretnego gospodarstwa

Idealnie byłoby nabywać cielęta z gospodarstw, w których prowadzone są programy bioasekuracyjne przeciwko IBR i BVD czy szczepienia krów przeciwko biegunkom cieląt.

Kupując cielęta, warto pozyskać informacje odnośnie do: historii szczepień stada, buhajów wykorzystywanych do inseminacji, schorzeń występujących wcześniej i stanowiących obecnie problem w stadzie. Oczywiście, takie informacje najłatwiej jest uzyskać, kupując cielęta bezpośrednio od hodowcy. Poza tym już sama wizyta w takim stadzie pozwoli zorientować się, jakie ryzyko niesie ze sobą zakup cieląt do dalszego opasu z tego miejsca. 

Dobrą praktyką jest nabywanie cieląt z konkretnego miejsca, w grupach o zbliżonym wieku. Jeśli kupujemy cielęta mieszańcowe, dobrze jest znać rasę i nazwę buhaja, który był wykorzystywany do inseminacji krów. Wiele badań wskazuje na to, że „efekt ojca” jest bardziej istotny niż wpływ samej rasy. 

Wygląd cieląt 

Nie wszystkie cielęta nadają się do opasu. W oględzinach należy zwrócić uwagę przede wszystkim na symptomy mówiące o zdrowiu cielęcia, dobrych cechach pokroju oraz wielkości adekwatnej do wieku osobnika. Dr Marcin Gołebiewski zaleca prosty, punktowy system oceny stanu zdrowia cieląt, w którym ocenie podlega 6 różnych kryteriów. Im wyższa punktacja, tym większe ryzyko zakupu takich cieląt. Łączna ocena powyżej 5 wskazuje na zły status zdrowotny cieląt.
Cielęta powinny charakteryzować się temperaturą w granicach 37,7-38,3°C, wyższa oznacza problemy zdrowotne. Należy również zwrócić uwagę na kaszel. Oczywiście najbardziej pożądany jest jego brak, natomiast już pojedyncze chrząknięcia mogą oznaczać początek problemów zdrowotnych. Istotnym elementem oględzin nabywanych cieląt jest również stan śluzawicy. Cielęta zdrowe mają wilgotną i zimną śluzawicę. Natomiast nasilenie problemów zdrowotnych powoduje pojawienie się gęstej wydzieliny. 

Dodatkowym wskaźnikiem stanu zdrowia cieląt jest stan oczu. Oczy bez wycieków ropnych to oznaka zdrowia. U zwierząt dotkniętych jakimś schorzeniem w oczodołach zaczyna pojawiać się wydzielina ropna. Cielęta zdrowe są żywo zainteresowane otoczeniem. Dobrym wyznacznikiem problemów zdrowotnych są także uszy cieląt i głowa. Zwierzęta, które mają problemy zdrowotne, gwałtownie poruszają głową lub uszami, a ich posmutnieniu towarzyszy charakterystyczne opuszczenie jednego lub obu uszu.

W praktyce temperaturę rektalną mierzy się, gdy sumaryczna ocena pozostałych kryteriów wynosi co najmniej 4, wówczas należy dokonać pomiaru temperatury wybranych osobników.

Zalecenia transportowe 

Nabywane cielęta powinny mieć nie mniej niż 7 dni, a w sytuacji, gdy zachodzi konieczność ich transportu na odległość ponad 100 km, muszą być w wieku powyżej 10 dni. Jednak gdy istnieje taka możliwość, nie należy przewozić cieląt do 21. dnia ich życia. Badania wykazują, że takie osobniki łatwiej znoszą stres. Wśród najpoważniejszych skutków przeżywanego w czasie transportu stresu zalicza się ubytek masy ciała zwierząt. Jak wynika z przykładowych badań i obserwacji, w czasie podróży trwającej godzinę może dojść do ponad 5% utraty masy, zaś po 24-godzinnym transporcie ubytki masy ciała mogą przekraczać 7,5%. 

Po zakończeniu transportu zauważa się niejednokrotnie osłabienie apetytu, może pojawić się znaczny spadek odporności, utrzymujący się przez nawet kilka tygodni. 

Transport w sprzyjających warunkach, zgodnych z obowiązującymi standardami i zasadami dobrostanu nie powinien prowadzić do większych obrażeń ani cierpień zwierząt.

Na nowym miejscu 

Po przyjeździe cielęta powinny zostać jak najszybciej rozładowane. Miejsce powinno być przygotowane, zapewniać zwierzętom odpowiednią przestrzeń oraz wentylację. Podczas transportu cielęta bardzo często tracą na wadze, a brak pożywienia i pójła może prowadzić do odwodnienia, utraty elektrolitów oraz spadku poziomu glukozy we krwi. Dlatego dobrą praktyką jest podanie cielętom po 2-3 godzinach od przyjazdu do gospodarstwa ok. 2-3 l elektrolitów. Pozwoli to nie tylko na uzupełnienie płynów, ale również poprawi zainteresowanie cieląt paszą. Dodatkowo cielętom można podać witaminy w iniekcji w ciągu 2 dni od przyjazdu i powtórzyć ją ok. 10 dni później. 

W wielu gospodarstwach po przywiezieniu do gospodarstwa cielęta bezwzględnie podlegają zabiegowi odrobaczania i odgrzybiania, by uniknąć rozprzestrzenienia się chorób w stadzie. Dodatkowo są szczepione przeciw zakaźnemu zapaleniu nosa i tchawicy oraz otrętowi bydła (IBR/IPV). Wskazane jest podawanie cielętom granulatów oraz całego ziarna kukurydzy lub owsa, co przyspiesza rozwój przedżołądków, a zwłaszcza żwacza. Dodatkowo próby rozgryzania i rozcierania całych ziaren kukurydzy przez cielęta służą rozwojowi mięśni żuchwy, a także pośrednio mięśni żwacza. Spożywanie przez cielęta granulowanego preparatu starterowego oraz ziarna kukurydzy powoduje, że w żwaczu dochodzi do fermentacji propionowej i masłowej, a kwasy te stymulują rozwój brodawek żwaczowych. 

Nie bez znaczenia dla zdrowotności cieląt w tym okresie jest zapewnienie im właściwych warunków zoohigienicznych. Wskazane jest utrzymywanie ich w indywidualnych kojcach lub budkach zewnętrznych. Należy zwrócić szczególną uwagę na mikroklimat w budynkach inwentarskich. Często w cielętnikach panuje zbyt duża wilgotność oraz nadmierne stężenie szkodliwych gazów. 

Bioasekuracja

Zakup oraz wprowadzenie do stada cielęcia spoza gospodarstwa wiąże się również z zagrożeniem zawleczenia chorób. Dlatego też w przypadku chorób zakaźnych głównym działaniem rolnika powinno być zabezpieczenie stada przed wniknięciem chorobotwórczych patogenów. Działania takie nazywamy bioasekuracją. Schorzenia zakaźne to zagrożenie nie tylko dla zwierząt, ale i dla samych hodowców. Zoonozy, do których należą gruźlica, bruceloza, wścieklizna, listerioza, mogą być przenoszone na człowieka również przez bydło.

Kupując zwierzęta, należy żądać od sprzedającego książeczek zdrowia oraz wyników testów na schorzenia, których ryzyko przeniesienia jest wysokie. Obowiązujące przepisy wymuszają, aby zwierzęta były wolne od patogenów warunkujących choroby zwalczane z urzędu, jednak nie od wszystkich. Obecnie największe straty gospodarcze powodują schorzenia, które nie są zwalczane z urzędu. Związane jest to z upadkami, wysokimi kosztami leczenia oraz gorszymi wskaźnikami produkcyjnymi. Szczególnie duże znaczenie mają schorzenia wywoływane przez wirusy powodujące zakaźną biegunkę bydła (BVD), zakaźne zapalenia nosa i tchawicy (IBR/IPV), schorzenia układu oddechowego (BRD) oraz, powodowana przez bakterie, paratuberkuloza. W przypadku transportu zwierząt na duże odległości problemem może być również gorączka transportowa, powodująca najczęściej stan zapalny płuc. 

Kupując cielęta lub odsadki do opasu, można zabezpieczyć się w umowie ze sprzedającym co do statusu zdrowotnego zwierząt. Umowa powinna zawierać informacje dotyczące szczegółowego stanu zdrowotnego zwierząt, które producent nabywa, wraz z wymienionymi jednostkami chorobowymi, od których zwierzęta powinny być wolne. Po dostarczeniu zwierząt do miejsca docelowego lekarz weterynarii pobiera od zwierząt i zabezpiecza materiał do badań w celu potwierdzenia rzeczywistego stanu zdrowotnego zakupionych sztuk. W praktyce pobiera się materiał od co najmniej 10% zakupionych zwierząt. W przypadku niewywiązania się sprzedającego z umowy, nabywający dysponuje materiałem dowodowym do dochodzenia swoich praw w sądzie.
Bardzo dobrą praktyką jest również ubezpieczenie zwierząt z tytułu strat spowodowanych przez określone schorzenia zakaźne. 

Kwarantanna

Nowo zakupione zwierzęta powinny odbyć kwarantannę, podczas której obserwuje się je pod kątem objawów chorobowych. Kwarantanna to czasowe odizolowanie zwierząt w celu ich obserwacji lub badania, które ma na celu wykluczenie możliwości przeniesienia lub rozprzestrzenienia choroby zakaźnej zwierząt. Optymalny czas kwarantanny to 4-6 tygodni. Powinna ona być przeprowadzana w izolatkach bądź innych pomieszczeniach umożliwiających odseparowanie zakupionych zwierząt. Jeżeli nie posiadały one wszystkich badań wykluczających nosicielstwo chorobotwórczych patogenów, powinny zostać poddane kwarantannie do momentu otrzymania wyników badań uzupełniających, potwierdzających ich status zdrowotny. 
W praktyce większość gospodarstw nie posiada izolatek w ogóle lub ich liczba jest niewystarczająca. Także w nowo powstałych budynkach często brakuje odpowiednio zabezpieczonego miejsca do izolacji zwierząt. Planując nowy obiekt, należy pamiętać, że liczba izolatek powinna odpowiadać ok. 5% liczby utrzymywanych docelowo zwierząt.

Obowiązkiem hodowcy i jednocześnie najtańszym sposobem na unikniecie problemów zdrowotnych w stadzie jest uważna obserwacja. W jej trakcie hodowca powinien zwrócić uwagę na: zachowanie zwierząt, pobranie paszy oraz stan fizjologiczny. Zdrowe zwierzęta mają połyskującą sierść, właściwą kondycję, sprawnie się przemieszczają, a wszystkie ich wskaźniki fizjologiczne są w normie. Wcześnie zdiagnozowane problemy zwiększają szansę wyleczenia zwierzęcia i ograniczają koszty.
Obrót cielętami na rynku został nieco zaburzony przez wprowadzone dopłaty do bydła. W okresie 1-2 miesięcy przed upływem terminu składania wniosków o dopłaty bezpośrednie pojawia się bum na cielęta, w wyniku czego ciężko je dostać, gdyż materiał na rynku jest mocno przebrany. Warto więc dokonywać ich zakupu w innych terminach. Trzeba pamiętać, że kupowane zwierzęta muszą być oznakowane i zaopatrzone w dokumenty.

Na podstawie „Zakup cieląt do opasu” 
dr inż. Marcin Gołębiewski 

 

Ocena punktowa stanu zdrowia cieląt: 


Temperatura rektalna (mierzona w odbycie)

  • 0 - 37,7-38,3°C
  • 1 - 38,4-38,8°C
  • 2 - 38,9-39,3°C
  • 3 - 39,4°C

Kaszel

  • 0 - brak
  • 1 - pojedyncze chrząknięcia
  • 2 - powtarzające się chrząknięcia
  • 3 - powtarzający się spontaniczny, uporczywy kaszel
  • Wyciek ze śluzawicy
  • 0 - normalnie zwilżone śluzawice
  • 1 - śladowe ilości gęstej wydzieliny z jednego otworu nosowego
  • 2 - wyciek gęstego śluzu z obu nozdrzy
  • 3 - obfity ropno-śluzowaty wyciek z obu otworów nosowych
  • Wyciek z oczu
  • 0 - bez zmian, normalnie
  • 1 - niewielka ilość wycieku
  • 2 - średnia ilość wydzieliny z oczu
  • 3 - duży wyciek z oczu

Uszy

  • 0 - położenie normalne 
  • 1 - gwałtowne ruchy głową lub uszami
  • 2 - lekkie, jednostronne opuszczenie ucha
  • 3 - opuszczenie głowy lub obu uszu jednocześnie

Ocena odchodów 

  • 0 - normalne
  • 1 - uformowane, lecz rozluźnione
  • 2 - rzadkie, ale pozostające na ściółce
  • 3 - rozwodnione, przesiąkające przez ściółkę

 

 

kontakt1.jpg
Grażyna Różycka
Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli

Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. LODR prowadzi doradztwo rolnicze obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mające na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.Realizacja zadań uwzględnia kierunki rozwoju wyznaczone w regionalnych i lokalnych programach rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, ustalonych przez właściwe organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego.

 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO