Problemów suszowych ciąg dalszy

Pod względem obfitości opadów w 2017 roku rekordowy okazał się lipiec, gdy w naszym regionie spadło średnio 103,4 mm wody, a powyżej wynik 100 mm zanotowano w dziesięciu stacjach meteo. Ulewy przyczyniły się do zmniejszenia deficytu wody, ale znacznie utrudniły zbiory zbóż. Sytuację dodatkowo pogorszyły silne wiatry (m.in. sierpniowa nawałnica w Borach Tucholskich). Niełatwe były również siewy ozimin. Pod koniec sierpnia w niektórych powiatach silny deszcz „uklepał” zasiewy rzepaku. 

Ubiegły rok był inny również pod względem jesiennych temperatur. Przez poprzednie lata wrzesień, a nawet jeszcze październik, były suche i ciepłe. W 2017 roku sytuacja kształtowała się inaczej. Październik był drugim z kolei, po lipcu, najbardziej mokrym miesiącem w roku; w kilku stacjach odnotowano opady w granicach 100 mm. Ponadto niskie temperatury we wrześniu (średnio 13°C) i październiku (10°C) utrudniały rozwój roślin rzepaku i tak już osłabionych przez nadmiar wody. Zboża, jeśli tylko były zasiane w odpowiednim terminie, poradziły sobie znacznie lepiej. Jednak pod koniec roku na cięższych glebach tworzyły się rozległe i liczne zastoiska wodne, niszcząc dobrze zapowiadające się plantacje.
Długotrwałe deszcze utrudniały także zbiory warzyw, buraków i kukurydzy. Dopiero na początku 2018 roku zamarznięcie gruntu pozwoliło na zebranie reszty ziarna kukurydzy, niestety – wątpliwej jakości. Obfitością opadów najbardziej dotknięte zostały powiaty: radziejowski, nakielski, brodnicki, bydgoski i tucholski. Efekt był taki, że wiele plantacji rzepaku uległo likwidacji, a te pozostawione rokowały słabo. 

W tym roku nastąpiło zupełne odwrócenie sytuacji pogodowej. Nieco spóźniona, ale gwałtownie ruszająca wegetacja oraz wysokie temperatury i brak większych opadów od kwietnia do połowy czerwca zdążyły odcisnąć swoje piętno na polach z najmniejszą odpornością na niedobór wody. Gleby piaszczyste, ubogie w materię organiczną oraz przesuszone podczas wcześniejszych zabiegów agrotechnicznych szybko traciły zapas wody nagromadzonej jesienią i zimą. Rzepak pod koniec czerwca był już gotowy do zbioru, jęczmień ozimy także zaczęto młócić wcześnie. Opady w ostatnich dniach czerwca pomogły nieco wypełnić ziarniaki, zwłaszcza u zbóż jarych, złagodziły też suszę na plantacjach buraka cukrowego i kukurydzy. Jednak straty w plonach widać było gołym okiem, szczególnie na glebach słabszych i mozaikowych. Na wielu plantacjach kłosy po przekwitnięciu po prostu zasychały. U ziemniaków brak wody w okresie kwitnienia spowodował słabe wiązanie bulw. Dobrze z suszą poradziły sobie wcześnie siane grochy i łubiny.

W tym roku jak zawsze wystąpiły klasyczne choroby zbóż – z tą różnicą, że susza znacznie ograniczyła ich rozwój. Na pszenżycie i życie dominowała rdza, było też trochę rynchosporiozy. Na jęczmieniu ozimym był jak zawsze mączniak, ale również rdze i rynchosporioza. Na pszenicach, oprócz małych ilości mączniaka, dominowały rdza brunatna, brunatna plamistość liści i lokalnie rdza żółta, kłosom zagrażała też fuzarioza. Natomiast porażenie septoriozą ograniczyło się głównie do dolnych liści. 

Brak wody i wysokie temperatury ograniczyły również aktywność szkodników. W zbożach widoczne były niezbyt liczne oznaki żerowania skrzypionek, mszycy też było nieco mniej niż zwykle.

Zależności te mogliśmy wyraźnie zaobserwować podczas warsztatów polowych, które odbyły się 22 czerwca w Przedsiębiorstwie FAROL w Falęcinie. Zajęcia prowadził prof. Marek Korbas, wybitny specjalista chorób grzybowych IOR-PIB Poznań. W tym specjalistycznym gospodarstwie, gdzie prowadzone są badania Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO), grupa rolników i doradców rolnych szkoliła się w rozpoznawaniu chorób i szkodników roślin zbożowych oraz porównywała odporność odmian pszenicy ozimej, pszenżyta ozimego i jęczmienia ozimego na patogeny. Wyraźnie widać było różnice między roślinami chronionymi fungicydami i niechronionymi. Mimo suszy, widoczny był także efekt skracania źdźbła. 

W tym roku w zbożach ozimych wystarczyły tylko dwa zabiegi ochronne dla zapewnienia zdrowotności podstawy źdźbła oraz górnych liści i kłosa. W zbożach jarych (szczególnie pszenicy) mógł być potrzebny późny zabieg fungicydowy na kłos, zwłaszcza przy zagrożeniu fuzariozą – ze względu na mykotoksyny.
Zwykle w suche lata ze względu na mniejszą ilość chorób ziarno jest nieco wyższej jakości, a na tych polach, gdzie wilgoci nie brakowało, mogą być także dobre plony. A jaka będzie jesień- zobaczymy.

Marek Radzimierski  Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Podstawowym zadaniem KPODR jest udzielanie wszechstronnej pomocy rolnikom, mieszkańcom obszarów wiejskich oraz przedsiębiorcom związanym z przetwórstwem rolno-spożywczym w celu zwiększania dochodów gospodarstw rolnych oraz poprawy warunków życia na wsi.Główna siedziba znajduje się w Minikowie (pow. Nakielski). Ośrodek posiada oddziały w Zarzeczewie (pow. Włocławski) oraz w Przysieku (pow. Toruński). Posiada własne wydawnictwo,które jest wydawcą miesięcznika Wieś Kujawsko-Pomorska oraz wielu poradników. Organizuje liczne wystawy i targi -m.in Międzynarodowe Targi Rolno-Spożywcze "Agrotech" w Minikowie, które na obszarze 12ha odwiedza corocznie ok. 350 wystawców i około 35 tys. zwiedzających.   Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj