Jak powinna wyglądać prawidłowa uprawa lucerny?

Uprawa lucerny – gleba

Lucerna ma stosunkowo wysokie wymagania siedliskowe i pokarmowe. Najlepiej uprawia się ją na glebach przepuszczalnych, bez podeszwy płużnej, bogatych w spore ilości wapnia pod poziomem próchnicznym (najlepsze są bardzo dobre kompleksy pszenne i żytnie). Potrzebuje też sporo wilgoci (najintensywniej w okresie szybkiego przyrostu masy, współczynnik transpiracji wynosi wtedy 600-900), za to gromadzi najwięcej suchej masy wśród wszystkich motylkowych.

Uprawa lucerny – przeznaczenie i użytkowanie

Lucernę przeznacza się ogólnie na pasze – zielonkę, siano, susz, kiszonkę i sianokiszonkę. Głównie jest to pasza skarmiana bezpośrednio lub do zakiszania. Trudniejsza i zawodna jest produkcja siana i suszu. Lucernę i jej mieszanki z trawami na zielonkę należy kosić w godzinach południowych, bezpośrednio przed skarmieniem. Wydajność zakiszania zwiększają dodatki ułatwiające fermentację mlekową. Lucerna jest też użytkowana w miedzyplonach/poplonach ścierniskowych, bo żyje w symbiozie z bakteriami Rhizobium sp. (w brodawkach korzeniowych), czym wzbogaca glebę w przyswajalne formy azotu. Dzięki tym bakteriom, uprawianej w siewie czystym lucerny nie trzeba nawozić azotem.

Lucerna kwitnie i plonuje najlepiej w użytkowaniu 3-4-kośnym, wytwarzając pełną fazę generatywną w każdym odroście. Maksymalnie wydaje 3 do 5 odrostów w sezonie wegetacyjnym, jednak tak intensywne użytkowanie skraca jej trwałość polową do ok. 2 lat.

Jest kilka rodzajów kośnego użytku lucerny:
    • tradycyjny – 3 pokosy kolejno w fazie pąkowania, pełni kwitnienia i pąkowania; pokosy można też zbierać od początku do pełni kwitnienia, co daje wysokie plony zielonki i suchej masy, o gorszej jakości;
    • modyfikowany z 4 pokosami robionymi w fazach: pąkowania, początku kwitnienia, oraz dwa ostatnie w okresie od początku do pełni pąkowania; polepsza to skład chemiczny zielonki;
    • 5-kośny – zalecany tylko, gdy surowiec ma potem służyć do produkcji suszu i koncentratów białkowych.

Reprodukcję nasienną lucerny utrudniają niekorzystne warunki pogodowe w okresie kwitnienia. Szkodliwe są też długotrwałe susze i intensywne deszcze w sezonie wegetacyjnym, bo utrudniają oblot owadów zapylających i pogarszają plonowanie.

Odmiany lucerny

Krajowy rejestr nasion zawiera obecnie 2 odmiany lucerny mieszańcowej (krzyżówka lucerny sierpowatej i siewnej) oraz 19 odmian jej formy matecznej, lucerny siewnej. Specjaliści zalecają do uprawy głównie lucernę mieszańcową. Najpopularniejszy jest jednak niekwalifikowany materiał siewny, czyli dowolna mieszanka nasion różnych odmian, co jest jedną z głównych przyczyn wymarzania i słabego plonowania lucerny w Polsce. Do wysiewu mieszanego z lucerną zaleca się dobrze zimujące, licznie cyklicznie wschodzące trawy bezostne: tymotka łąkowa, stokłosa bezostna, rajgras wyniosły, kupkówka pospolita.

Uprawa lucerny – wysiew

Lucernę zwykle sieje się wiosną w II dekadzie kwietnia do końca II dekady maja (zalecana ilość wysiewu 10-15 kg/ha). Rzadziej stosuje się siew letni w czerwcu do końca II dekady lipca (15-20 kg/ha). Optymalna głębokość siewu na glebach zwięzłych to 1-1,5 cm, a na glebach lekkich: 1,5-2 cm. W obu wypadkach rozstawa rzędów wynosi 10-20 cm. Wczesny siew powoduje lepsze ukorzenianie i zimowanie, wyższe plonowanie. Wiosenny siew może jednak potrzebować dodatkowego użycia rośliny ochronnej. Letnie siewy są natomiast czyste i dają dobre efekty jedynie przy właściwym nawilgoceniu gleby deszczami. Gdy lucerna jest wysiewana ochronnie z jęczmieniem jarym, wtedy normę wysiewu zboża pomniejsza się o ok. 25% (najpierw aplikuje się zboże, a potem nasiona lucerny, prostopadle lub w międzyrzędzia).

Zabiegi uprawowe, nawożenie

Pole pod uprawę lucerny najpierw dokładnie się odchwaszcza (jest bardzo wrażliwa szczególnie na rozłogi perzu, a także na resztki aktywnych herbicydów w glebie, więc ważny jest też sposób ochrony przedplonu). Na przedplony najlepsze są rośliny o głębokim systemie korzeniowym, np. kukurydza i okopowe na oborniku. Po przedplonie lucernę wysiewa się wiosną od II dekady kwietnia do II dekady maja. Możliwy jest też siew letni, lucernę uprawia się wtedy głównie w mieszankach międzyplonowych z ozimymi lub w mieszankach zbożowo-strączkowych na paszę dla zwierząt. Pola pod uprawę lucerny trzeba jesienią zwapnować (jest bardzo wrażliwa na zakwaszenie), odchwaścić, nawieźć fosforem i potasem, głęboko spulchnić orką przedzimową. Na stanowiskach uprawy w mieszankach z trawami i innymi roślinami (jęczmień, owies), wszystkie zabiegi powinny być dostosowane też dla tych roślin ochronnych. Wiosną pole bronuje się (dla ograniczenia parowania wody z gleby i zniszczenia siewek chwastów), spulchnia (4-5 cm) i wyrównuje agregatem uprawowym.

Bibliografia:
    1. Jak uprawiać lucernę – praktyczne porady, http://www.sowul.pl/jakuprawiaclucerne.html (13.06.2018 r.)
    2. Klicka I., Fordonski G., Grochot G., Seredyn Z., 1995, Wpływ sposobu siewu, częstotliwości i wysokości koszenia na wzrost i plon lucerny mieszańcowej, Acta Academiae Agriculturae ac Technicae Olstenensis, Agricultura 60, s.: 43-53.

Redakcja KalendarzRolnikow.pl     Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj