KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Narodowy Instytut Wolności
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

WYSZUKIWARKA

Niebezpieczne mikotoksyny - na co powinniśmy zwracać uwagę?

Opublikowano 01.07.2018 r.
Mikotoksyny – to toksyny wytwarzane przez niektóre gatunki grzybów z rodzajów: Aspergillus, Claviceps, Fusarium, Penicillium, Rhizoctonia i Stachybotrys. Nazwa mikotoksyny pochodzi od greckiego słowa mykos – grzyby i łacińskiego toxicum – trucizna lub toksyna. Źródłem mikotoksyn może być zanieczyszczona żywność, pasza, szczególnie zboża i produkty zbożowe oraz orzechy, nasiona roślin oleistych, mleko i mięso. Mikotoksyny mogą być wytwarzane przez grzyby pleśniowe w trakcie wegetacji roślin na polu, podczas zbioru oraz w trakcie ich transportu i przechowywania.
 
Mikotoksyny są szeroko rozpowszechnione w przyrodzie i występują we wszystkich regionach geograficznych. Jeżeli w czasie zbioru plonów wilgotność jest wysoka, istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo zakażenia ziarna grzybami. Do rozsiewania zarodników grzybni może przyczyniać się również wiatr. Niektóre zarodniki są obdarzone zdolnością długiego przeżywania i mają zdolność kiełkowania po kilku, a nawet kilkudziesięciu latach. Rozwój pleśni może nastąpić już w czasie wzrostu roślin lub później, w czasie przechowywania zboża bądź w obu tych okresach. Wytwarzanie mikotoksyn zależy również od odpowiedniej wilgotności i temperatury powietrza, właściwości genetycznych szczepu pleśni oraz podłoża, na którym namnażają się grzyby. Każdy z toksycznych grzybów ma indywidualne wymagania dotyczące, np.: temperatury czy natlenienia w czasie wzrostu. Tak więc, sam wzrost pleśni nie zawsze jest równoznaczny z zanieczyszczeniem mikotoksynami.
 
Mikotoksyny mają bardzo niekorzystny wpływ zarówno na rośliny, jak i na zwierzęta żywione paszą uzyskaną z tych roślin. U roślin porażonych mikotoksynami może nastąpić zniekształcenie tkanek, obumieranie oraz obniżenie plonu i jakości materiału roślinnego. 
 
Mikotoksyny znajdujące się w paszach dla zwierząt mogą być przyczyną chorób przewlekłych lub powodować ostre zatrucia prowadzące do śmierci. Wrażliwość zwierząt na mikotoksyny uzależniona jest od gatunku, wieku i płci. Najbardziej wrażliwa na działanie mikotoksyn jest trzoda chlewna, następnie drób, a najbardziej odporne są przeżuwacze.
 
Mikotoksyny znajdujące się w paszach dla zwierząt poprzez zmniejszoną produkcję mleka i jaj, podatność na choroby oraz większą śmiertelność zwierząt przyczyniają się do dużych strat ekonomicznych gospodarstwa. Dlatego tak ważne jest zapobieganie tworzeniu się mikotoksyn już na etapie uprawy roślin oraz później podczas przechowywania ziarna.
 
Do działań mających na celu eliminację mikotoksyn zaliczamy:  
- zapewnienie właściwego stanowiska do uprawy roślin
- dobór odmian bardziej odpornych 
- właściwą ochronę fitosanitarną upraw 
- zapobieganie inwazjom owadów uszkadzających nasiona oraz przenoszących infekcyjne grzyby 
- właściwy zbiór, szczególnie w odpowiednich warunkach pogodowych
- unikanie pozostawiania na polu zainfekowanych resztek 
- przechowywanie plonów w warunkach uwzględniających wymagania poszczególnych gatunków oraz w odpowiedniej temperaturze i wilgotności.

 

Charakterystyka najważniejszych mikotoksyn

 

Nazwy mikotoksyn

i tworzące je grzyby

Występowanie

Objawy chorobowe

u zwierząt

Maksymalny dopuszczalny poziom mikotoksyn w mieszankach paszowych dla zwierząt

Aflatoksyna B1

oraz B2, G1, G2, M1, M2

 

Aspergillus flavus

i A.parasiticus

orzeszki arachidowe, mączki arachidowe, pistacje, makuchy bawełniane, ziarno kukurydzy, zboża, ryż, przyprawy, sorgo, soja, migdały, orzeszki ziemne, śruta roślin oleistych, mleko, jaja, mięso

uszkodzenia wątroby, nowotwory, zaburzenia ze strony układu immunologicznego, obumieranie i wady zarodków, spadek produkcji mleka i jaj

0,02 mg/kg dla świń

i drobiu (z wyjątkiem młodych zwierząt);

0,01 mg/kg dla cieląt i jagniąt;

0,02 mg/kg dla bydła, owiec i kóz

Ochratoksyna A

 

Aspergillus ochraceus,

A. alliceus, A. sclerotiorum, A. sulphureus, A. wentii, A. melleus i A. awamori

ziarno zbóż, przetwory zbożowe (mąka, kasze, pieczywo), pasze, krew trzody, podroby (nerki, wątroba)

u trzody chlewnej – uszkodzenie nerek;

u drobiu – gorsze wykorzystanie paszy, spadek masy ciała, wzrost zapaleń worków powietrznych, zmniejszenie nieśności u kur oraz anomalie rozwojowe u zarodków

0,1 mg/kg dla drobiu;

0,05 mg/kg dla trzody chlewnej

Zearalenon

 

Fusarium graminearum,

F. culmorum

ziarno i pasze z kukurydzy

bezpłodność u trzody chlewnej i bydła

0,1 mg/kg dla prosiąt i loszek;

0,25 mg/kg dla loch i tuczników;

0,5 mg/kg dla bydła, cieląt, owiec i kóz

Fumonizyna B1,

oraz B2, B3, B4, A1, A2

 

Fusarium moniliforme,

F. proliferatum,

kukurydza i jej przetwory

zapalenie płuc u trzody chlewnej,

zanik istoty białej mózgu u koni

5,0 mg/kg dla trzody chlewnej, koni, królików i zwierząt domowych;

20,0 mg/kg dla drobiu, cieląt, jagniąt, koźląt;

50,0mg/kg dla doros-łych zwierząt przeżuwających

Deoksyniwalenol

 

Fusarium graminearum,

F. culmorum

pszenica i pszenżyto, przetwory zbożowe (mąka, pieczywo),

ziarno kukurydzy

i przetwory

brak apetytu, wymioty

0,9 mg/kg dla trzody chlewnej;

2,0 mg/kg dla cieląt, jagniąt i koźląt

 

 

 

 
Halina Abramowicz
Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach 
 
 

Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach realizuje na obszarach wiejskich województwa łódzkiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.

 

POWIĄZANE TEMATY:mikotoksyny w paszach
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO