KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Narodowy Instytut Wolności

WYSZUKIWARKA

Choroby roślin okopowych - jak zwalczać?

Opublikowano 07.06.2018 r.
Najgroźniejszymi chorobami ziemniaków w okresie ich intensywnego wzrostu są: zaraza ziemniaka, alternarioza, czarna nóżka, parch zwykły oraz choroby wirusowe. Na plantacjach buraka cukrowego najczęściej występują: chwościk buraka, rdza buraka, mączniak prawdziwy buraka, bakteryjna plamistość liści i zgorzel siewek. A jak z nimi walczyć?

Choroby są bardzo niekorzystnym zjawiskiem, zmniejszającym znacząco plonowanie roślin uprawnych. Występują w różnym nasileniu, w zależności od panujących czynników atmosferycznych (temperatury, ilości opadów deszczu, zjawisk pogodowych itp.).

Choroby ziemniaka

  • Zaraza ziemniaka

Objawy. Liście: początkowo żółtawe plamy, które po pewnym czasie brunatnieją. Na granicy tkanki chorej i zdrowej występuje biały nalot. Z czasem widoczne plamy mogą doprowadzić do zasychania całej rośliny. 
Łodygi: brunatne plamy na całej jej części, łodygi stają się kruche i szybko zasychają. Jeśli występuje zaraza liściowa, to infekcja zaczyna się od liści, natomiast jeśli łodygowa, to od łodyg. 

Bulwy: na powierzchni szarosine, lekko wklęsłe plamy. W miąższu bulw ukazują się rdzawe nacieki. Miąższ suchy i twardy, co doprowadza czasami do pojawienia się zgnilizny.
Źródło: najczęściej zainfekowane bulwy i kopce ziemniaków, jak również, prawdopodobnie, oospory. Rozprzestrzenia się w czasie wegetacji poprzez zarodniki konidialne i pływkowe.
Warunki sprzyjające: wrażliwe odmiany, temperatura w granicy 12-18oC, wysoka wilgotność.

Zwalczanie. Sadzenie sadzeniaków odpowiednich, zdrowych. Niszczenie źródeł choroby, takich jak sterty odpadowe, samosiewy ziemniaka. Chemiczne opryskiwanie plantacji, według zaleceń Instytutu Ochrony Roślin. 
Pierwszy zabieg ochrony chemicznej powinien zostać wykonany zgodnie z sygnalizacją lub na odmianach wczesnych w czasie zwierania się roślin w rzędach. Natomiast na odmianach późnych dopiero wtedy, kiedy występują pierwsze oznaki na odmianach wczesnych. Do pierwszych zabiegów wskazane jest użycie jednego z preparatów o działaniu systemicznym (maksymalnie 2 zabiegi w sezonie). W kolejnych zabiegach stosować naprzemiennie preparaty o działaniu kontaktowym

 

  • Alternarioza (sucha plamistość liści ziemniaka)

Objawy. Liście: brunatne, okrągłe lub nieregularne plamy, głównie występujące na dolnych liściach, z koncentrycznie ułożonymi kręgami. W ich miejscu występują chlorozy, tkanka z czasem zasycha i staje się krucha. 
Bulwy: szarobrunatne, lekko wgłębione plamy.
 

Źródło: zainfekowane bulwy, resztki pożniwne.
Warunki sprzyjające: uszkodzenia skórki ziemniaków podczas zbioru i transportu oraz wysoka temperatura (powyżej 18oC) i wilgotność powietrza podczas przechowywania. Okresy suszy przerywane krótkimi opadami deszczu, zawirusowane i niedożywione rośliny.
 

Zwalczanie. Sadzić zawsze zdrowe sadzeniaki. Chemiczne: wykonywać zabiegi zapobiegawcze w momencie pojawienia się pierwszych objawów na dolnych liściach, co przypada najczęściej w okresie wzrostu liści i pędów. Wtedy należy stosować preparaty o działaniu układowym lub układowo-wgłębnym. W końcu kwitnienia można stosować fungicydy o różnym działaniu, ale należy pamiętać, że zazwyczaj łączy się zwalczanie alternariozy z zarazą. Chcąc działać przeciwko zarazie na łodygach, powinno się wykorzystywać fungicydy o działaniu układowym lub układowo-wgłębnym.

 

  • Czarna nóżka

Objawy: żółknięcie młodych roślin. Czernienie, ześluzowacenie, a w ostateczności gnicie podstawy łodygi. Gnijąca podstawa ma nieprzyjemny zapach i jest wilgotna. Chore rośliny łatwo wychodzą z gleby i stanowią źródło bakterii na plantacji. Rynienkowate zawijanie się górnych liści jest łatwe do pomylenia z objawami powodowanymi przez wirus liściozwoju i rizoktoniozę.
Źródło: zainfekowane bulwy. Może się również rozprzestrzeniać poprzez nawadnianie.
Warunki sprzyjające ciężka, wilgotna gleba
 

Zwalczanie: należy uprawiać odmiany mniej podatne na tę chorobę. Sadzić zawsze zdrowe sadzeniaki i usuwać zainfekowane bulwy wcześniej. Unikać źle zdrenowanych gleb. Starać się nie kroić sadzeniaków. W miarę możliwości zawsze odkażać sprzęt.

 

  • Parch zwykły

Objawy: bulwy małe, korkowate, okrągłe lub kanciaste, z brązowymi strupami na powierzchni bulw. Forma płaska, wklęsła lub wypukła.

Źródło: zainfekowany materiał sadzeniakowy albo gleba. Zawiązki bulw i młode bulwy ulegają zakażeniu przez przetchlinki i skórkę. 
Warunki sprzyjające: w czasie tuberyzacji sucha, dobrze napowietrzona gleba, wysoka temperatura powietrza, piaszczyste zasadowe gleby.

Zwalczanie: unikać odmian podatnych i gleb o wysokim pH, nawadniać w okresie, kiedy bulwy są małe. 

 

Choroby buraka cukrowego

 

  • Chwościk buraka

Objawy. Występuje na starszych liściach w postaci okrągłych, brunatnych plam, które są otoczone czerwoną, czerwonobrunatną lub brunatną obwódką. Z początku pojawiają się na starszych liściach, jednak w miarę rozwoju przenoszą się na młodsze liście. W odpowiednich warunkach choroba rozprzestrzenia się na całe liście, doprowadzając do ich zamierania 
 

Źródło: głównym, pierwotnym źródłem zakażenia są pozostałe na polu po zbiorze resztki liści. 
Warunki sprzyjające: w czasie wilgotnej i ciepłej pogody (temperatura optymalna w dzień 27°C , w nocy powyżej 15°C) choroba rozprzestrzenia się błyskawicznie na sąsiednie liście i rośliny, w kilka dni obejmując swym zasięgiem całe połacie pól buraczanych.
 

Zwalczanie. Stosowanie odmian odpornych lub tolerancyjnych. Naturalną metodą zwalczająca jest zmianowanie i sianie buraków w tym samym miejscu nie wcześniej niż po upływie 4-5 lat.  Chemiczne metody powinny być stosowane dopiero wtedy, kiedy zaobserwujemy próg szkodliwości na plantacji (jeśli do połowy sierpnia pierwsze objawy wystąpią na ok. 5% roślin). Wcześniejsze ich stosowanie uodpornia roślinę na dane preparaty. 

 

  • Rdza buraka

Objawy. Zazwyczaj we wrześniu na obu stronach liści widoczne są rdzawo-pomarańczowe plamy o średnicy 1 mm, w których wytwarzane są zarodniki grzyba. Pod koniec wegetacji plamy te zmieniają barwę na ciemnobrązową, po czym zaczynają się w nich wytwarzać zarodniki zimujące. Pierwsze porażenia są trudne do zaobserwowania, gdyż mogą pojawiać się na siewkach i roślinach nasiennych. Na dolnych liściach widoczne są nieco wypukłe plamy (2-5 mm) o jasnożółtej barwie.
 

Źródło. U. betae jest rdzą porażającą i wytwarzającą wszystkie stadia rozwojowe tylko na roślinach buraka. Zimuje na resztkach pożniwnych pozostawionych w polu.
Warunki sprzyjające: nadmiar azotu, wysoka wilgotność powietrza, temperatura 10-20°C.
 

Zwalczanie. Stosowanie fungicydów przeciw chwościkowi bardzo mocno ogranicza również rozwój rdzy. W warunkach Polski raczej nie stosuje się ochrony chemicznej. Zapobieganie pojawianiu się tej choroby sprowadza się do prawidłowego płodozmianu

 

  • Mączniak prawdziwy buraka

Objawy. Widoczne są na starszych liściach w postaci białego nalotu grzybni, który może pokryć całą powierzchnię liścia. Często są też widoczne pojedyncze plamki. Niezależnie ile jest plamek, znajdują się one na obu stronach. Pierwsze objawy są widoczne na przełomie sierpnia i września.
 

Źródło. Sprawcą wywołującym tę chorobę jest grzyb Erysiphe betae Weltzien.
Warunki sprzyjające: ciepła i słoneczna pogoda (2030°C), wilgotne blaszki liściowe (nawet dzięki kroplom rosy).
 

Zwalczanie. Stosować odpowiednie zmianowanie. Dokładnie zniszczyć resztki pożniwne i przyspieszyć ich mineralizację. Stosować zrównoważone nawożenie. Skutecznie niszczyć chwasty. Chemiczne zwalczanie (oprysk fungicydem) prowadzić po wystąpieniu objawów.

 

  • Bakteryjna plamistość liści

Objawy: Pierwsze porażenia mogą wystąpić już w maju. Głównym czynnikiem infekcji są warunki pogodowe. Na brzegach blaszek liściowych powstają nekrozy, które wzdłuż nerwów mogą sięgać do środka i powodować żółknięcia. Następnymi objawami są różnego kształtu i wielkości plamy o barwie brunatnej, czasami otoczone czerwieniejącą obwódką. Objawy ustępują samoistnie po nastaniu ciepłej i słonecznej pogody.
 

Źródło: bakterie, przenoszone na liście wraz z drobinkami gleby wybitymi podczas deszczu z powierzchni. Do tkanki liściowej dostają się poprzez drobne uszkodzenia wywołane przez żerowanie szkodników lub spowodowane przez grad. Nie przenosi się z rośliny na roślinę.
Warunki sprzyjające. Choroba ta lubi chłodną i wilgotną pogodę, zwłaszcza kiedy opady deszczu są gwałtowne i towarzyszy im grad, który uszkadza blaszki liściowe
 

Zwalczanie: nie ma metod ochrony. 

 

  • Zgorzel siewek

Objawy: Porażone mogą zostać nasiona, kiełki i siewki od początkowych faz rozwojowych do czasu pękania kory pierwotnej korzeni. Infekcje w czasie kiełkowania nasion powodują brak wschodów. W następnych fazach chore rośliny wykazują sczernienia, zbrunatnienia oraz zbrązowienia na korzeniach. Liścienie stają się wodniste, a chore tkanki zasychają. Silnie porażone rośliny zamierają i ulegają rozkładowi. 
 

Źródło. Choroba powodowana przez wiele patogenów grzybowych (Pythium spp., Aphanomyces cochlioides Drech., Rhizoctonia solani Küchn, Phoma betae Frank, Fusarium spp.).
Warunki sprzyjające: wysoka wilgotność i temperatura gleby w granicach ok 15oC.
 

Zwalczanie: sianie zaprawionych nasion, wczesny siew, odpowiednia głębokość siewu, właściwe zmianowanie, usuwanie potencjalnych chwastów żywicielskich, unikanie gleb nadmiernie zawilgoconych.

 

 

 

kontakt1.jpg
Mariusz Kupisz
Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli

Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. LODR prowadzi doradztwo rolnicze obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mające na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.Realizacja zadań uwzględnia kierunki rozwoju wyznaczone w regionalnych i lokalnych programach rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, ustalonych przez właściwe organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego.

 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

POWIĄZANE TEMATY:choroby ziemniaków
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO