Schładzanie mleka - jakie metody są najlepsze?

Jakość mleka zaraz po udoju

Bezpośrednio po doju mleko ma jeszcze wysoką temp. ok. 35 st. C. Wartość ta jest niestety idealna dla rozwoju różnych drobnoustrojów, które w efekcie powodują potem szybkie kiśnięcie i bezpowrotne psucie mleka. Właśnie dlatego po udoju pierwszą najważniejszą czynnością do wykonania jest schładzanie mleka. Skutecznie hamuje to proces rozwoju bakterii fermentacyjnych i psucie mleka.

Jak długo można przechowywać mleko w gospodarstwie rolnym?

Mleka schłodzonego do temp. 15 st. C nie można przechowywać zbyt długo – max do 4 godz. Jeśli jednak schłodzimy mleko do temp. 6-8 st. C, wtedy można je magazynować do 4-18 godz. Z kolei schładzanie mleka do temp. 4 st. C pozwala przetrzymywać je najdłużej, bo aż ponad 18 godz. Nie oznacza to jednak, że nie zachodzą wtedy w mleku żadne procesy fermentacyjne, lecz po prostu w temperaturze tej drobnoustroje mlekowe rozwijają się najwolniej.

Dostępne obecnie metody chłodzenia mleka oparte o specjalne schładzalniki, pozwalają uzyskiwać najlepsze optymalne temperatury chłodzenia i dzięki temu wydłużają okres przechowywania mleka. Schładzalniki te dostosowuje się w gospodarstwie do ilości produkowanego mleka oraz częstości jego odbioru przez lokalną mleczarnię. Specjaliści radzą, by gospodarstwa małe i zlokalizowane daleko od mleczarni, kupowały schładzalniki pozwalające dla bezpieczeństwa przechować mleko w możliwie najniższej temp. 4 st. C. Natomiast duże farmy hodowlane, w których mleko jest odbierane codziennie lub nawet dwa razy dziennie, mogą sobie pozwolić na zakup schładzalnika przechowującego mleko w temp. 6-8 st. C.

Metody chłodzenia mleka

Nie każdy wie, że od dawna za najprostszą metodę schładzania mleka uważa się zwyczajne umieszczanie pojemników (konwi) z mlekiem w mocno zimnej wodzie. Nasi dziadkowie opowiadają, że jeszcze nie tak dawno umieszczali po prostu konwie ze świeżo udojonym mlekiem w studni. Pozwalało to bardzo długo zachować dłuższy termin przydatności mleka do spożycia, ponieważ woda głęboko w studni jest naprawdę wręcz lodowata i to nawet w środku upalnego lata. Niestety, dzisiaj takie studnie to już rzadkość, a w dużym gospodarstwie hodowlanym i tak sposób ten byłby przecież nieadekwatny do potrzeb. Dlatego obecnie stosuje się bardzo profesjonalne wymuszone metody chłodzenia mleka:

    • mleko można ochładzać przepływającą zimną wodą, przy czym powinna mieć ona wtedy temperaturę o 2 st. C niższą od wymaganej temp. mleka. Natomiast prawidłowa temperatura chłodzenia musi zostać osiągnięta nie dłużej, jak po upływie maksymalnie ok. 2 godzin. Takie chłodziarki na mleko są obecnie oparte na zimnej wodzie wodociągowej, lub na mieszaninie zimnej wody z lodem. Tym sposobem można ochładzać mleko w konwiach, które wstawia się wtedy do specjalnego basenu przepływowego (przepływa przezeń zimna woda). Jest to metoda kosztowna z powodu dużego zużycia wody – do schłodzenia 1 l mleka w ciągu 2 godz. do temp. 6-8  st. C, na 1 l mleka zużywa się aż 12 l wody wodociągowej. Mleko wymaga też mieszania co jakiś czas, w trakcie schładzania. Metoda jest dobra dla małych ferm mających po kilka krów.

    • mleko można też schładzać przy pomocy konwi zanurzeniowych z mieszalnikiem. Woda z wodociągu przepływa wtedy przez mieszalnik, oziębiając i jednocześnie mieszając mleko w zaledwie 20 min., przy czym na ochłodzenie 1 l mleka zużywa się 4 l wody.

    • chłodziarki elektryczne są najbardziej efektywne, choć jest to metoda droga. Fermy wielkotowarowe mające dużo bydła (od kilkudziesięciu do kilkuset sztuk), produkujące po kilkaset litrów mleka dziennie, powinny do schładzania mleka wykorzystywać chłodziarki elektryczne, czyli zbiorniki mające podwójną ścianę, w której jest skroplony czynnik chłodzący amoniak lub freon. W chłodziarkach są też mieszadła o prędkości wirowania zależnej od ilości mleka w zbiorniku, oraz termostaty do regulacji temp. mleka i płynu chłodzącego w ściankach zbiorników. Schładzalniki takie są nierdzewne oraz odporne na mycie i dezynfekcję.

W produkcji mleka niezbędne jest też bezwzględne przestrzeganie higieny doju i przechowywania/magazynowania mleka. Bez względu na materiały wykonania, chłodziarki wszystkich opisanych typów, po każdym odbiorze mleka należy dokładnie czyścić. Duże fermy wykonują obecnie dój w specjalnych halach udojowych i nie przemieszczają mleka do zbiorników. Udojone tam mleko jest bowiem od razu transportowane automatycznymi rurociągami do zbiorników chłodzących. Całość tej infrastruktury jest automatycznie myta i dezynfekowana zaraz po każdym doju i odbiorze mleka.

Redakcja KalendarzRolnikow.pl     Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj