KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • ODR Bratoszewice
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie

WYSZUKIWARKA

Wspólna Polityka Rolna – gwarantem stabilności rolnictwa w Polsce i UE?

Opublikowano 15.05.2018 r.
Wszystko, co musimy wiedzieć o Wspólnej Polityce Rolnej.

Po co stworzono WPR?

Kiedy tworzyła się Wspólna Polityka Rolna, ponad 50 lat temu, stanowiła ona doskonałe narzędzie dla zapewnienia:
    1. Bezpieczeństwa żywnościowego w Europie.
    2. Ochrony interesów rolników jak i konsumentów UE.
    3. Stabilizacji dochodów rolniczych.
    4. Rozwoju obszarów wiejskich zarówno w aspekcie ekonomicznym, społecznym jak i gospodarczym.

Z biegiem lat, na skutek zmian gospodarczych, postępu technicznego, zmian demograficznych itp., pierwotne założenia musiały ulec pewnym modyfikacjom, co uczyniono, pozostawiając najistotniejsze zadania (pkt. 1 i 2) bez zmian. Wyznaczone limity produkcyjne były może niezbyt wygodne dla producentów i globalnie krajów, a cła importowe ograniczały dopływ towarów z zewnątrz, ale globalnie rynek rolny ustabilizowany. Dodatkowo dopłaty bezpośrednie służyły zmniejszeniu dysproporcji dochodowości sektora rolniczego, która jak wiadomo wynosi około 40% w stosunku do innych gałęzi gospodarki.
Wobec dokonujących się w ostatnim czasie wielorakich zmian o charakterze gospodarczym, politycznym, społecznym, cywilizacyjnym itd.  zasady funkcjonowania, założenia i cele WPR muszą ulec diametralnym zmianom.

Z roli kopciuszka do konkurenta

Podjęcie decyzji o rozszerzeniu członków-państw o kraje Europy Środkowej, w tym Polski, miało kluczowe znaczenie i ma do  dziś swoje konsekwencje, z których być może wtedy UE nie za bardzo zdawała sobie sprawę. Mechanizmy WPR, które objęły nowoprzyjęte kraje, doprowadziły do tego, że szczególnie w sektorze rolniczym wyrósł dawnej „15- ce”, silny konkurent. Dzięki mechanizmom wsparcia finansowego, w zakresie dostosowania metod produkcji rolnej do wymogów rynku unijnego, a potem subwencji wynikających z celów WPR, kraje Europy środkowo- wschodniej, a przede wszystkim Polska,  urosła do rangi potężnego konkurenta na rynku unijnym w zakresie ilości, a przede wszystkim jakości produktów przemysłu rolno- spożywczego. Mimo niekorzystnych warunków dotyczących dopłat bezpośrednich (obniżona stawka w stosunku do krajów Europy zachodniej), poradziliśmy sobie, co z pewnością jest dużym zaskoczeniem dla decydentów z Brukseli. 

Sygnały ostrzegawcze, które Unia powinna  wziąć pod uwagę

Brexit, a więc przesądzone już wyjście Wielkiej Brytanii ze struktur UE, powinno być „żółtą kartką” sygnałem, że źle się dzieje nie tylko w zakresie WPR, ale i innych gałęziach gospodarki.

Naciski krajów pozaunijnych, a w szczególności Chin i USA, doprowadziły do rozluźnienia sztywnej polityki WPR w kwestii ochrony rynku, jaka funkcjonowała do niedawna. Wyrazem tego  jest odejście od limitów produkcji zbóż, cukru, mleka itd., a więc pełnej liberalizacji rynku rolnego zastępując ten mechanizm bliżej nieokreśloną co do skuteczności działania i ochrony tzw.  „siatką bezpieczeństwa”(?). Takie podejście powoduje dalszy wzrost niezadowolenia rolników, obawy co do ich  dalszej egzystencji i destabilizację sprzedaży, a tym samym spadek zainteresowania przejmowaniem gospodarstw przez młodych, wobec braku perspektyw egzystencji na przyzwoitym poziomie.

Pytania i wyzwania na które Unia musi odpowiedzieć

Wymienione powyżej czynniki oraz obecny stan rzeczy dotyczący rolnictwa i WPR, wymuszają na decydentach o przyszłości unijnego sektora rolno spożywczego odpowiedzi na poniższe pytania i poważnej analizy sytuacji:
    a) Dlaczego młodzi ludzie nie chcą pracować w rolnictwie i co zrobić, aby zahamować ten proces?
    b) Jak zmniejszyć dysproporcje dochodowości sektora rolniczego tak, aby był on interesujący dla przyszłych pokoleń,  zapewniając im godziwe życie eliminując  jednocześnie wyludnianie się obszarów wiejskich?
    c) Jak skutecznie bronić rynku UE przed ekspansją towarów z  rynków dalekowschodnich i USA?
    d) Co zrobić, aby ograniczyć skutki klęsk przyrodniczych , a przede wszystkim zjawisku  chorób szerzących spustoszenie w produkcji zwierzęcej ( ASF, Ptasia Grypa, BSE itd.)?

Propozycje zmian zaproponowanych w zakresie budżetu na lata 2014-2020 muszą być dogłębnie przeanalizowane, przemyślane i doprecyzowane.

W ramach tzw. projektu Wieloletnich Ram Finansowych UE, w tym WPR w zakresie rozporządzenia o nazwie OMNIBUS, dokonano pewnych propozycji zmian, zarówno wobec istniejącego problemu migracyjnego jak i przeszłego kształtu WPR. Wobec tej ostatniej stwierdzono, że musi być ona czytelna, mniej skomplikowana, pozbawiona nadmiernej biurokracji,  uwzględniająca specyfikę sektora rolniczego poszczególnych krajów członkowskich UE poprzez tzw. Plany Strategiczne.  Ponadto wzmocniony ma być nacisk poprzez środki na ochronę środowiska i tworzenie tzw. inteligentnych wsi. Chodzi o to, by oprócz działalności rolniczej na terenach wiejskich stwarzać możliwości rozwoju innych gałęzi jak np. rozwój usług, powszechny dostęp do internetu, transferu wiedzy od nauki do praktyki, wzmocnienie doradztwa, możliwości poszerzania wiedzy itp. Wszystko po to, aby zatrzymać odpływ ludności z obszarów wiejskich, stwarzając warunki do pozostania na tych terenach. 

Nowa analiza nowe myślenie

Wobec zamiaru uelastycznienia zasad WPR dla krajów członkowskich UE, koniecznym wydaje się nowa dogłębna analiza warunków społecznych, ekonomicznych, uwarunkowań struktury gospodarstw czy nawet zaszłości historycznych społeczeństw, w tym przede wszystkim ludności wiejskiej poszczególnych krajów tak, aby zrozumieć specyfikę mentalności tej grupy społecznej w poszczególnych krajach czy regionach. W przeciwnym razie wątpliwa wydaje się przychylność władz Unii do zatwierdzania różnorodnych planów strategicznych WPR, które mogą być bez tej wiedzy po prostu niezrozumiałe i trudne do zaakceptowania. Szczególnie jest to konieczne w przypadku krajów Europy środkowo-wschodniej w tym Polski, gdzie losy historii, transformacji ustrojowych, wpływających na sposób myślenia i działania,  znacząco różnią się od tych z krajów dawnej Unii. 

Lekcja do odrobienia

Nie ulega żadnej wątpliwości, że system WPR jest dobrym i jedynie skutecznym środkiem ochrony rolnictwa UE przed ekspansją rynków trzecich. Nie zapominajmy o tym, że obecnie system  wspiera około 7 mln gospodarstw rolnych obejmujących ponad 90% UR UE.  Od 1962 roku WPR przeszła wiele zmian i reform, które pozwoliły w miarę spokojnie funkcjonować zarówno producentom rolnym, jak i konsumentom i ludności mieszkającej na obszarach wiejskich. Dziś wobec nasilających się zagrożeń i ujawnionych słabości funkcjonującego systemu WPR, zmiany jakich trzeba dokonać muszą być nie tylko ewolucyjne, ale w niektórych przypadkach wręcz rewolucyjne, tak aby ich ostateczny kształt skutecznie odpowiadał interesom rolnictwa UE i jej mieszkańcom wobec dzisiejszego świata, jakże odmiennego od tego sprzed 50 laty!

Miejmy nadzieje, że Unia sprosta tym wyzwaniom!

 

 

kontakt1.jpg
Maurycy Hankiewicz
Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie 

Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie realizuje na obszarach wiejskich województwa śląskiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.

POWIĄZANE TEMATY:wspólna polityka rolna
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO