Plon kukurydzy - nie tylko pogoda jest winna

W artykule opisuję najczęstsze błędy w uprawie kukurydzy. Część z nich jest popełniana co roku, a niektóre wynikają ze specyficznych warunków, jakie panowały w danym sezonie wegetacyjnym.

Nawożenie

Temat nawożenia mineralnego jest plantatorom kukurydzy znany i dawki azotu, fosforu, potasu są raczej dobrze bilansowane. Jednak planując nawożenie kukurydzy nie można zapominać o magnezie i siarce. Efektywne nawożenie azotem, tj. pobranie go z gleby i przetworzenie w plon ziarna, jest możliwe tylko przy dobrym odżywieniu kukurydzy tymi składnikami. Na wyprodukowanie tony ziarna rośliny potrzebują 4-5 kg magnezu oraz tyle samo siarki. 

Kolejnym błędem jest nieuwzględnienie w nawożeniu ważnych dla tej uprawy mikroelementów (głównie cynku i boru). W tym przypadku na każdą tonę ziarna kukurydzy rośliny potrzebują ok. 40 g cynku i 20 g boru. Nawet niewielkie niedobory cynku mogą doprowadzić do utraty 10-15% plonu ziarna. Natomiast deficyt boru jest szczególnie groźny w czasie kwitnienia. Skutkuje występowaniem mniejszych kolb gorzej wypełnionych ziarnem.

Pamiętajmy, że kukurydza w niższych temperaturach (a takie mieliśmy podczas zimnej i mokrej ubiegłorocznej wiosny) ma poważne problemy z pobieraniem fosforu. Wskazane jest zatem umieszczenie nawozu fosforowego w bezpośrednim sąsiedztwie korzeni kukurydzy. Jest to tzw. nawożenie startowe (rzędowe, zlokalizowane). Pozwala ono ograniczyć ilość stosowanych nawozów, co istotnie wpływa na poniesione koszty i opłacalność tej uprawy, zmniejsza zagrożenie dla środowiska naturalnego oraz minimalizuje zależność plonu od przebiegu pogody.

Plantatorzy kukurydzy nie doceniają dolistnego dokarmiania, które jest sposobem uzupełnienia składników pokarmowych w roślinach (nie wpływa ono na wzrost ilości pierwiastków w glebie). Jest to ponadto metoda pozwalająca ograniczyć ewentualne błędy, popełnione przy nawożeniu przedsiewnym bądź sposób na leczenie niedoborów poszczególnych makro- i mikroskładników zaobserwowanych na rosnących już roślinach.

Głębokość siewu a gleba

Często popełnianym błędem jest źle dopasowana do warunków glebowych głębokość siewu, która powinna być uzależniona od zwięzłości gleby i stanu jej uwilgotnienia. Na ciężkich glebach wynosi ona 3-4 cm, natomiast na lżejszych 5-6 cm. Głębsze siewy zapewniają lepsze uwilgotnienie, ale temperatura gleby wokół ziarniaka jest niższa, co negatywnie oddziałuje na proces kiełkowania. Wschody opóźniają się i słabnie tempo początkowego wzrostu roślin. Z kolei płytki siew na glebach podatnych na przesuszenie obarczony jest ryzykiem niepełnych wschodów z powodu niedoboru wody.

Bardzo ważna jest temperatura gleby podczas wysiewu nasion. Ziarno kukurydzy potrzebuje do kiełkowania temperatury o wartości co najmniej 8-10° C (mierzonej na głębokości 5 cm) i to ten warunek powinien decydować o terminie wysiewu, a nie data w kalendarzu. 

Odmiana kukurydzy

Nie mniej istotnym elementem prawidłowej agrotechniki kukurydzy jest wybór właściwej odmiany. 

Chwasty

W początkowym okresie wegetacji wzrost kukurydzy jest powolny i z tego powodu istnieje bardzo duże zagrożenie zagłuszenia uprawy przez chwasty. Utrzymanie plantacji wolnej od chwastów należy więc do najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych. Ubiegłoroczne warunki sprzyjały wykonaniu zabiegu przedwschodowego (dobre uwilgotnienie gleby), natomiast przeszkadzały w terminowym odchwaszczaniu powschodowym. Zaistniała sytuacja doskonale uzasadniła zalecenie dotyczące przedwschodowego zwalczania chwastów jako zabiegu podstawowego. Późniejsze opryski nalistne powinny stanowić jedynie uzupełnienie skierowane głównie przeciwko ciepłolubnym, późno wschodzącym chwastom prosowatym. Taka strategia, choć droższa, likwiduje konkurencję chwastów już od wschodów kukurydzy i jednocześnie w znacznym stopniu uniezależnia od warunków pogodowych.

Szkodniki

Kukurydza w okresie swojej wegetacji narażona jest na atak wielu szkodników mniej lub bardziej niebezpiecznych. Plantacje kukurydzy opłaca się przed nimi chronić. W ostatnich latach szkodnikiem powodującym znaczne straty gospodarcze była omacnica prosowianka. Bardzo skuteczna w walce z nią jest metoda mechaniczna, polegająca na niszczeniu resztek pożniwnych. Gąsienice omacnicy zimują w łodygach tuż przy ziemi, dlatego ich dokładne rozdrobnienie przed orką zimową (np. za pomocą mulczera) niszczy niemal wszystkie szkodniki. Niszczenie resztek pożniwnych powinno być standardową czynnością na każdej plantacji kukurydzy ziarnowej. Przy zbiorze na kiszonkę jest duże prawdopodobieństwo, że gąsienice nie zeszły jeszcze w dół łodygi na zimowanie. Bardzo ważne jest także, aby resztki pożniwne niszczone były przez wszystkich producentów kukurydzy w rejonie, gdyż tylko wówczas walka z tym szkodnikiem będzie skuteczna.

Kwestie ekonomiczne

Kwestie ekonomiczne w uprawie kukurydzy są i będą zawsze bardzo ważne. Jest to roślina, której uprawę można w wysokim stopniu zmechanizować, stosować uproszczenia, a jednocześnie zbierać wysokie plony. Szukanie oszczędności jest szczególnie uzasadnione w warunkach podobnych do ubiegłorocznego bardzo mokrego sezonu uprawowego, który stał się przyczyną dużych opóźnień w zbiorach, podczas których uzyskane ziarno charakteryzowało się wysoką wilgotnością (nawet ponad 40% zawartością wody). Mając na względzie, że koszty suszenia stanowią około 30% nakładów na uprawę kukurydzy, warto dążyć do ich obniżania. Planując suszenie zebranego plonu pamiętajmy, że mniejsza wilgotność jest ważniejsza niż wysoki plon mokrego ziarna kukurydzy.