Na stanowiskach bardziej zwięzłych, trudno ogrzewających się, pożądana była pielęgnacja mechaniczno-chemiczna. Od posadzenia do wschodów ziemniaka wykonuje się wyłącznie zabiegi mechaniczne ograniczania zachwaszczenia, przy pomocy obsypnika, opielacza i ewentualnie brony zgrzebła. Zabiegi te przeprowadzamy w odstępach co 6-8 dni. Tuż przed wschodami, po ostatecznym obredleniu i ukształtowaniu redlicy, stosujemy herbicydy o działaniu doglebowym, po wschodach można wykonać jeszcze jeden zabieg na chwasty jednoliścienne.
Ziemniaki mogą być także odchwaszczane mechanicznie, zwłaszcza w mniejszych gospodarstwach, uprawiających go na samozaopatrzenie oraz w gospodarstwach ekologicznych, produkujących ziemniaki bez użycia chemicznych środków ochrony roślin.
Wymagania przetwórców
Rozwijający się przemysł przetwórczy ziemniaka, zapotrzebowanie na produkty uszlachetnione, wysokie wymagania jakościowe bulw i względy organizacyjne, zwłaszcza na plantacjach wielkopowierzchniowych, sprawia, że rola zabiegów mechanicznych została sprowadzona do prawidłowego uformowania redliny. Na tego typu plantacjach chemicznie ograniczamy zachwaszczenie, z zastosowaniem herbicydów, przedstawionych w tabelach 1 i 2.
Konkurencja przez osiem tygodni
Ziemniaki uprawia się rzędowo, w redlinach, najczęściej w rozstawie od 67,5-75 cm do nawet 90 cm przy uprawie na frytki i czipsy. Od posadzenia do zakrycia międzyrzędzi rośliny potrzebują od 45 do 60 dni. Są szczególnie narażone na konkurencję chwastów w międzyrzędziach w pierwszych 6-8 tygodniach wegetacji. Dlatego wymagają wsparcia pielęgnacyjnego, ograniczającego zachwaszczenie, od pierwszych tygodni wegetacji.
Szkodliwość występowania chwastów w ziemniakach prowadzi do:
- ograniczania roślinie ziemniaka wody, światła i składników pokarmowych, co obniża plon i pogarsza jego strukturę,
- zwiększenia podatności roślin na choroby i szkodniki,
- utrudnień w zbiorze, obniżenia wydajności pracy i zwiększeniu uszkodzeń mechanicznych bulw, a w konsekwencji wzrost strat podczas przechowywania,
- pogorszenia cech jakościowych plonu i obniżenia wartości odżywczej i handlowej.
Oprysk glifosatem
Jednym z popularniejszych i prostych w stosowaniu zabiegów herbicydowych jest oprysk nieselektywnymi preparatami zawierającymi glifosat. Po raz pierwszy zastosowano go w ziemniakach w preparacie Roundup 360 SL, dziś jest obecny także w preparacie Roundup Transenergy 450 SL i innych generykach.
Zabieg ten powinien być wykonany ze szczególną ostrożnością. Najlepiej przeprowadzić go na 3-5 dni przed pierwszymi, spodziewanymi wschodami, aby nie doszło do kontaktu preparatu z rośliną ziemniaka. Mogłoby to spowodować uszkodzenia lub co najmniej zahamować wegetację ziemniaków.
Okno czasowe
Do wykonania zabiegu konieczna jest obecność chwastów najlepiej we wczesnych fazach wzrostu ‒ od dwóch do czterech liści właściwych, podatnych na niskie dawki. W praktyce oznacza to, że zabieg można przeprowadzić w dość szerokim oknie czasowym. Zwracajmy szczególną uwagę na warunki pogodowe, temperaturę, spodziewane opady deszczu po zabiegu oraz wiatr, aby nie doszło do zniesienia kropel cieczy roboczej na inne uprawy w sąsiedztwie. Bezpieczne będzie zastosowanie dyszy inżektorowych, antydryftowych, redukujących ryzyko zniesienia oprysku i wyrządzenia niezamierzonej szkody.
Na wilgotną glebę
Jedną z najstarszych substancji aktywnych, do stosowania w ziemniakach jest linuron, zarejestrowany w herbicydzie o formulacji płynnej Afalon Dyspersyjny 450 SC i innych generykach wymienionych w tabeli 1. Jest on klasycznym herbicydem do doglebowego stosowania. Efektywność działania środka zwiększa wilgotna gleba. Dlatego w praktyce rolniczej, jego stosowanie zaleca się na świeżo obsypane i uformowane redliny, które są jeszcze wilgotne. Na glebach o wyższej zasobności w próchnicę stosujemy górne zalecane dawki herbicydu.
Do 20 stopni
Inną substancją czynną herbicydów doglebowych jest chlomazon, stosowany w mieszaninach fabrycznych z linuronem (np. w postaci formulacji Harrier 295 EC) i innymi substancjami, w mieszaninach zbiornikowych zwłaszcza, gdy zachodzi potrzeba ograniczenia przytulii czepnej.
Ze względu na dużą lotność substancji aktywnej, powinniśmy ograniczyć jego stosowanie w temperaturze powyżej 20 stopni C. Wskutek prądów konwekcyjnych i zjawisku inwersji, drobne krople cieczy roboczej są niesione z wiatrem nawet na większe odległości. Po opadnięciu mogą wyrządzać niespodziewane szkody w innych uprawach. Szkody te objawiają się w postaci jasnożółtych odbarwień chlorofilu. Mogą mieć charakter przejściowy o małej lub większej szkodliwości dla roślin wrażliwych na chlomazon.
Wrażliwe na metrybuzynę
Substancją aktywną o dosyć szerokim spektrum ograniczania gatunków chwastów jest metrybuzyna. Działa ona na chwasty dwukierunkowo. Jest pobierana przez korzenie młodych chwastów, w fazie do 4 liści. Jest też częściowo pobierana przez liście. W programie ochrony upraw ziemniaka przed chwastami, jest polecana do doglebowego oraz nalistnego stosowania np. w nowej płynnej formulacji Sencor Liquid 600 SC oraz w mieszankach zbiornikowych z preparatami zawierającymi inne substancje aktywne (linuron, rimsulfuron, a także w formulacji fabrycznej z flufenacetem do przedwschodowego stosowania w preparacie Plateen 41,5 WG).
Nie na suszę
Jedną z najbardziej wrażliwych substancji aktywnych na niedostateczną wilgotność gleby jest pendimetalina, obecna między innymi w Stompie 330 SC i innych formulacjach odtworzeniowych. Może być ona mieszana np. z Afalonem Dyspersyjnym 450 SC, dla rozszerzenia spektrum zwalczanych chwastów. Nie powinniśmy tych herbicydów stosować w warunkach suszy glebowej, gdyż ich skuteczność drastycznie maleje.
Po posadzeniu
Spośród substancji doglebowych, do stosowania w ziemniakach po posadzeniu, do zwalczania chwastów dwuliściennych oraz jednorocznych chwastów jednoliściennych, zarejestrowany został także fluorochloridon. Wchodzi on w skład preparatu Racer 250 EC. Jest to herbicyd selektywny, działający na chwasty głównie w okresie ich kiełkowania, który w niewielkim stopniu działa po wschodach. Jest pobierany przez korzenie i liścienie kiełkujących chwastów. Dobrze sobie radzi z takimi chwastami jednoliściennymi, jak miotła zbożowa i wiechlina roczna, a w średnim stopniu z chwastnicą jednostronną, palusznikiem krwawym, włośnicą siną, włośnicą zieloną oraz wyczyńcem polnym.
Należy go stosować nie później niż 10 dni po posadzeniu bulw ziemniaka, po uprzednim obredleniu i zabronowaniu pola. Po zabiegu nie wykonujemy żadnych uprawek mechanicznych. W uprawie ziemniaków wczesnych, podkiełkowanych, środek stosujemy do 3-5 dni po posadzeniu i uprzednim obredleniu oraz zabronowaniu pola. Ostatnim preparatem do przedwschodowego zwalczania chwastów jest metobromuron, obecny w herbicydzie NP. Inigo 500 S.C. Służy on do ograniczania chwastów jedno- i dwuliściennych. Jest zalecany w dawce 3-4,0 l/ha.
Razem z adiuwantem
Spośród substancji aktywnych, zwalczających chwasty dwuliścienne i jednoroczne chwasty jednoliścienne oraz chwasty wieloletnie, jak perz właściwy, do stosowania powschodowego w ziemniakach stosujemy rimsulfuron. To dziś jedyny sulfonomocznik, zarejestrowany dla tej uprawy. Dla ograniczenia perzu należy zastosować maksymalną, zarejestrowaną dawkę preparatu Titus 25 WG, w ilości 60 g/ha.
Herbicydy zawierające rimsulfuron powinny być stosowane z adiuwantami, wspomagającymi jego działanie – np. Trend 90 EC, który zawsze dodajemy do zabiegu w ilości 0,1% stężenia, czyli w ilości 100 ml na każde 100 litrów cieczy roboczej w opryskiwaczu. Preparaty oparte na rimsulfuronie, najlepiej stosować w dawkach dzielonych oraz w kombinacjach powschodowych z innymi substancjami aktywnymi, jak między innymi metrybuzyna, obecnie obok odtworzeniowych preparatach formulacji mikrogranulatu, jak i najnowszej formulacji płynnej Sencor Liquid 600 SC, który jest bardziej przyjazny i bezpieczniejszy.
Kilka dni przed wschodami
Inną substancją aktywną w herbicydzie doglebowym, obecną wraz z metrybuzyną jest flufenacet, obecny w herbicydzie do doglebowego stosowania ‒ Plateen 41,5 WG. Herbicyd może słabiej działać w warunkach suszy i nie powinien być stosowany na zbryloną i przesuszoną glebę oraz na stanowiskach bardzo lekkich, piaszczystych i przepuszczalnych, podatnych na niedobór wilgoci oraz w temperaturze powyżej 25 oC. Powinien on być zastosowany najpóźniej na kilka dni przed wschodami ziemniaka.
Jedną z ostatnich ze znanych substancji aktywnych do nalistnego stosowania po wschodach ziemniaka jest bentazon, występujący w formulacji Basagran 480 SC i generykach, który jest najskuteczniejszy w ograniczaniu chwastów dwuliściennych do fazy 3-4 liści właściwych. Aplikujemy go w dawce 3,0 l/ha, gdy ziemniaki osiągną 10-15 cm wysokości.
Dla uzyskania najlepszej efektywności zwalczania chwastów dwuliściennych i niektórych jednorocznych, jednoliściennych, niezbędna jest odpowiednia wilgotność gleby.
Na tym wyczerpuje się lista substancji aktywnych do ograniczenia chwastów dwuliściennych. Niektóre ograniczają także chwasty jednoliścienne, przeważnie jednoroczne. Tylko rimsulfuron obecny w Titusie 25 WG i preparatach odtworzeniowych, podany w maksymalnej dawce, niszczy perz właściwy. Inne herbicydy do ograniczania chwastów jednoliściennych – graminicydy, wraz z ich substancjami aktywnymi zostały podane w tabeli 2.
Wszystkich stosujących chemiczne środki do pielęgnacji upraw, obowiązuje stosowanie się do zaleceń, zawartych w etykietach rejestracyjnych i troska o poszanowanie środowiska naturalnego, w tym należytej dbałości o pożyteczne owady, szczególnie zapylające. Stosowanie pielęgnacji chemicznej wymaga przestrzegania przepisów BHP i używania osobistych środków ochrony ciała w postaci odpowiednich kombinezonów i rękawic, dróg oddechowych, w postaci używania masek i półmasek i oczu, w postaci okularów ochronnych.
Tabela 1. Herbicydy do ograniczania chwastów dwuliściennych w ziemniakach
|
HERBICYD
|
SUBSTANCJA AKTYWNA
|
DAWKA w kg, l /ha
|
|
Herbicydy przedwschodowe do doglebowego stosowania
|
|
Afalon Dyspersyjny 450 SC
|
linuron
|
1,5-2,0
|
|
Aflex Super 450 SC
|
1,5-2,0
|
|
Hufiec 500 SC, Ipiron 450 SC
|
2,0
|
|
Linur 450 SC
|
1,5-2,0
|
|
Linurex 500 SC,
|
1,8
|
|
Nightjar C 450 SC, Nuflon 450 SC
|
1,5-2,0
|
|
Avatar 293 ZC
|
chlomazon + metrybuzyna
|
1,25-1,5 l
|
|
Clomate 360 CS, Clomaz 36 CS, Command 360 CS
|
chlomazon
|
0,25
|
|
Kilof 480 EC, Szpada 480 EC
|
0,2
|
|
Reaktor 360 CS
|
0,2-0,25
|
|
Command 360 CS + Linurex 500 SC
|
chlomazon +
linuron
|
0,25 +1,0
|
|
Command 480 +
Afalon Dyspersyjny 450 SC,
Kilof 480 EC +
Afalon Dyspersyjny 450 SC,
Szpada 480 EC +
Afalon Dyspersyjny 450 SC
|
0,1-0,2
+ 1,0
|
|
Harrier 295 ZC
|
1,5-2,0
|
|
Stallion 363 CS*2
|
chlomazon + pendimetalina
|
3,0
|
|
Plateen 41,5 WG
|
flufenacet + metrybuzyna
|
2,0
|
|
Citation 70 WG, Tuberon 70 WG,
|
metrybuzyna
|
0,5*
|
|
Aurelit 70 WG, Buzzin 70 WG, Elafi 70 WG, Mistral 70 WG, Raba 70 WG
|
0,75
|
|
Sencor Liquid 600 SC
|
0,75-1,0
|
|
Racer 250 WG
|
flurochloridon
|
2,0-3,0
|
|
Acomac, Clayton Rhizeup 360 SL,Etna 360 SL, Figaro 360 SL, Glifto 360 SL, Glifto Duo 360 SL, Katameran 360 SL, Marker 360 SL,, Roudup 360 SL, Torinka SL,
|
glifosat
|
2,0
|
|
Roudup Max 2,
|
0,75
|
|
Roundup Transenergy 450 SL
|
1,0-2,0
|
|
Roundup 360 Plus
|
1,25-1.8
|
|
Sencor Liquid 600 S.C.*1
|
metrybuzyna
|
0,3-1 zabieg przedwschodowo
0,2-2 zabieg powschodowo
|
|
Sencor Liquid 600 SC
|
0,75-1,0
|
|
Stomp 330 SC,*2
|
pendimetalina
|
3,5-5,0
|
|
Stomp 400 SC*2
|
3,0-4,0
|
|
Stomp 330 SC +
Afalon Dyspersyjny 450 SC
|
pendimetalina
+
linuron
|
3,5-5,0 +
2,0
|
|
Stomp 400 SC +
Afalon Dyspersyjny 450 SC
|
3,0-4,0 +
2,0
|
|
Przed wschodami roślin ziemniaka po uprzednim obredleniu i zabronowaniu pola
|
|
Inigo 500 SC, Proman 500 SC, Soleto 500 SC,
|
metobromuron
|
3,0-4,0
|
|
Po posadzeniu do wysokości 5 cm roślin ziemniaka BBCH 00-13
|
|
Boxer 800 SC
|
prosulfukarb
|
3,0-5,0
|
|
Fidox 800 SC, Pluto, Roxy
|
4,0
|
|
Arcade 880 EC
|
prosulfokarb metrybuzyna
|
4,0-5,0
|
|
Gdy rośliny ziemniaka osiągnęły 8-10 cm wysokości BBCH 12-15
|
|
Mistral 70 WG
|
metrybuzyna
|
0,5
|
|
Raba 70 WG,
|
|
Sencor Liqiuid 600 SC
|
|
Egzekutor 25 SG, Mambo 25 WG,
Ramzes 25 WG, Rimel 25 SG, Rincon 25 SG,
Titus 25 WG,
|
rimsulfuron
|
60 g
|
|
Titus 25 WG + Sencor Liquid 600 SC
|
rimsulfuron +
metrybuzyna
|
50 g+0,3
|
|
Gdy rośliny ziemniaka osiągnęły 10-15 cm wysokości BBCH 15-17
|
|
Agro Bentazon 480 SL
|
bentazon
|
3,0
|
|
Basagran 480 SL
|
|
Bazon
|
|
Bento
|
|
Gransol 480 SL
|
|
Realchemie Bentazon SL
|
|
Wolof A 480 SL
Wolof B 480 SL
Wolof C 480 SL
|
|
Titus 25 WG*1, Mac-Rimsulfuron 25 WG*1, Mambo 25 WG*1, Ramzes 25 WG*1
|
rimsulfuron*4
|
30 g/ha + Trend 90 EC -1 dawka
30 g/ha + Trend 90 EC -2 dawka
|
|
Titus 25 WG, Rima 25 WG, Rimel 25 SC, Rincon 25 SG, Egzekutor 25 SG
|
Gdy zagraża perz
60 g + Trend 90 EC stężenie 0,1%
|
|
Titus 25 WG +
Sencor Liquid 600 SC*1
|
rimsulfuron + metrybuzyna
|
40-50 g + 0,3 l + Trend 90 EC
|
|
Sencor Liquid 600 SC
Titus 25 WG
|
metrybuzyna
|
- 0,5 1 – zabieg przed-wschodowo
- 50 g + Trend 90 EC 2 - zabieg powschodowo, gdy rośliny mają
do 15 cm)
|
|
rimsulfuron
|
1 – także w dawkach dzielonych przed i po wschodach ziemniaka, 2 – nie stosować na gleby przesuszone, 3 – po obredleniu ale nie później niż 10 dni po posadzeniu,
4 – preparaty zawierające rimsulfuron należy zawsze stosować z adiuwantami np. Trend 90 EC w stężeniu 0,1% tj. 100 ml na każde 100 l cieczy roboczej
Tabela 2. Herbicydy do ograniczania chwastów jednoliściennych w ziemniakach
|
Herbicyd
|
Substancja aktywna
|
Dawka w kg, l /ha
|
|
Herbicydy powschodowe – graminicydy na chwasty jednoliścienne stosowane po wschodach lecz przed zakryciem 50%
międzyrzędzi
|
|
Agil-S 100 EC, Bosiak 100 EC,
Vima Propachizafop
|
propachizafop
|
0,5-1,5
|
|
jednoroczne jednoliścienne w niższych dawkach
do perzu w wyższych dawkach
|
|
Focus Ultra 100 EC
|
cykloksydym
|
1,5 -5,0
|
|
jednoroczne jednoliścienne w niższych dawkach
do perzu w wyższych dawkach
|
|
Centurion Plus 120 EC
Select Super 120 EC
|
0,8-2,0
|
|
Fusilade Forte 150 EC
|
fluazyfop-P-butylowy
|
0,63-1,7
|
|
samosiewy zbóż, miotła, owies głuchy niższe, a wiechlina zwyczajna, perz wyższe dawki
|
|
Trivko
|
0,75-2,0
|
|
Achiba 05 EC
|
chizalofop-P-etylowy
|
1,0-2,0
|
|
Leopard Extra 050 EC
|
0,75-3,0
|
|
Lampart 05 EC
|
1,0-3,0
|
|
Pilot 10 EC
Pilot 1 Max 10 EC
Szogun 10 EC
Targa 10 EC
|
0,35-1,5
|
|
Targa Super 050 EC
|
0,75-2,0
chwasty jednoroczne od 3. liścia do końca krzewienia, dawki najwyższe stosować do zwalczania perzu w fazie 4-6 liści
|
Źródła:
1. Metodyka integrowanej ochrony ziemniaków. Instytut Ochrony Roślin, PIB Poznań,
2. Uprawa ziemniaka. G. Hołubowicz-Kliza, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa, PIB Puławy 2015,
3. Program ochrony roślin rolniczych 2018. Praca zbiorowa Instytutu Ochrony Roślin PIB w Poznaniu.
 |
Marian Karasek
Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
|
_llal.jpg)
