_llal.jpg)
Produkcja żywca wołowego. System QMP oraz chów i hodowla bydła
Opublikowano 27.04.2018 r.
Mięso wołowe jest praktycznie w 80% mięsem kulinarnym. Hodowcy oraz przetwórcy muszą przede wszystkim zadbać o wysoką jakość surowca i umożliwić jego podaż, jako produktu mało przetworzonego. Wołowina w Polsce cieszy się coraz większą popularnością. Jak uzyskać najlepsze wyniki produkcji?
Bez poprawy jej jakości i powtarzalności dostaw oraz obniżki cen, mięso to wciąż będzie przegrywać z drobiem i wieprzowiną.
Spożycie mięsa wołowego w Polsce w roku 2016 wyniosło 2,10 kg na osobę i było o 75% wyższe niż rok wcześniej. Polska jest jednym z większych eksporterów wołowiny w Europie. Ponad 80% naszej produkcji wołowiny idzie na eksport. Polska produkuje rocznie 650-700 tys. ton mięsa wołowego, a jego eksport wynosi 500 tys. ton.
O opłacalności produkcji wołowiny decyduje popyt oraz rentowne metody produkcji żywca wołowego. Wytwarzanie wołowiny zależy przede wszystkim od czynników środowiskowych oraz potencjału genetycznego bydła.
Zbiór zasad
W celu uzyskania dobrej jakości wołowiny pomocny może być system QMP. QMP, czyli Quality Meat Program – jest to zbiór zasad określający cały proces produkcji mięsa wołowego, od wskazania rasy bydła na najlepsze mięso, po sposób jego pakowania i oznakowania. Stworzony i nadzorowany przez Polskie Zrzeszenie Producentów Bydła Mięsnego, który w roku 2008 został uznany przez Ministerstwo Rolnictwa za oficjalny krajowy system jakości żywności.
System QMP to:
- najlepsze rasy bydła,
- dbałość o dobrostan zwierząt,
- naturalne pasze wysokiej jakości,
- chów, transport i ubój z poszanowaniem dobrostanu zwierząt,
- dbałość o jakość mięsa w ubojni i przy porcjowaniu,
- kontrolowana wysoka kruchość mięsa,
- rzetelne oznakowanie na etykiecie,
- stała kontrola jakości.
Każdy, kto pracuje w systemie QMP (hodowca, przetwórca czy firmy transportowe) musi przestrzegać standardów QMP. Dzięki nim wołowina z certyfikatem QMP, która trafia do handlu i na stoły konsumenckie jest zawsze smaczna, krucha, soczysta, miękka i z pewnego źródła, niezależnie od tego, z którego regionu pochodzi.
Hodowla
Zespół zabiegów hodowlanych (selekcja, dobór par do rozpłodu, embriotransfer, inseminacja) w celu uzyskania jak najlepszego materiału hodowlanego o dużym potencjale genetycznym. Hodowlę prowadzi się w czystości ras.
Chów
Zespół metod i środków produkcji, będący w dyspozycji hodowcy, mający na celu uzyskanie jak najbardziej optymalnego wariantu utrzymania zwierząt.
Hodowla bydła w czystości rasy i produkcja mięsa wołowego zależą od potencjału genetycznego zwierząt, czynników środowiskowych, organizacyjnych i ekonomicznych. Efekt hodowlany w stadzie można zmierzyć liczbą zwierząt odchowanych i zakwalifikowanych do dalszej hodowli, jako rozpłodniki. Końcowy efekt produkcji żywca wołowego określa jego wartość rzeźna i właściwości jakościowe mięsa. Zależą one od:
- typu użytkowego,
- rasy,
- płci,
- końcowej masy ciała,
Liczba i waga
Zostają one również ukształtowane przez hodowcę w procesie chowu, poprzez systemy utrzymania i zastosowanie odpowiednich metod żywienia. Zasadą mięsnego kierunku użytkowania bydła jest wykorzystanie krów tylko do rozrodu i wychowu cieląt, przez 6-8 pierwszych miesięcy życia tych ostatnich.
Miarą produkcji w stadach towarowych krów mięsnych jest liczba i waga cieląt odsadzanych od matek na koniec sezonu pastwiskowego. Jednym z warunków opłacalności chowu bydła mięsnego jest wielkość stada podstawowego matek.
Efektywność hodowli i produkcji jest determinowana trzema grupami czynników:
- reprodukcją (rozród ‒ sezonowość krycia i ocielenia, odchów cieląt przy krowach-matkach oraz odchów jałówek do remontu stada),
- technologią chowu (żywienie i utrzymanie),
- genotypem zwierząt (rasa).
Na użytkach zielonych
Bydło mięsne powinno bazować przede wszystkim na użytkach zielonych, które są najtańszą bazą paszową, dostępną u nas od maja do listopada. Trwałe użytki zielone (TUZ) obejmują swym zasięgiem 11,4% obszaru kraju (łąki 8,1% a pastwiska 3,3%), co stanowi 21,1% terenów rolniczych Polski.
Wykorzystanie TUZ jest dziś najbardziej opłacalne w chowie i hodowli bydła mięsnego. Zmiany w dopłatach obszarowych uwzględniają poziom utrzymywanej rogacizny. Sprzyjające warunki rozwoju mięsnego użytkowania bydła to:
- minimalne wymagania w stosunku do pomieszczeń inwentarskich,
- małe zapotrzebowanie kapitałowe na rozwój bazy paszowej i środki techniczne produkcji, zakup zwierząt (z wyjątkiem czystorasowych),
- niewielkie zapotrzebowanie na siłę roboczą,
- zróżnicowane wymagania paszowe (dominują pasze objętościowe i gospodarcze).
Optymalny wynik
System chowu koncentruje się na wykorzystaniu wartości genotypowych zwierząt, w celu uzyskania postępu hodowlanego oraz optymalnych wyników produkcji. System chowu zawiera skoncentrowany układ czynników:
- organizacyjnych,
- technologię utrzymania zwierząt,
- żywienia i użytkowania,
- spełniających zasady dobrostanu,
- warunkujących fizjologiczną efektywność reprodukcyjną.
Wybór systemu chowu bydła mięsnego zależy przede wszystkim od założonego celu:
- zakładamy stado hodowlane – czystorasowe,
- zakładamy stado produkcyjne – towarowe,
Wielkość stada podstawowego
Niezależnie od przyjętego kierunku chowu i hodowli, ważne jest określenie wielkości stada podstawowego. Najogólniej można zaplanować, że w gospodarstwie, które posiada dobre pastwiska, baza paszowa przeliczana jest na cały rok utrzymania zwierząt. Przyjmujemy wtedy za realne utrzymanie krowy z cielęciem na 1 ha TUZ. W stadach towarowych, możliwe jest żywienie przy wykorzystaniu tylko pastwiska (ekstensywne). Natomiast w stadach hodowlanych zadowalających wyników produkcyjnych bez odpowiednio dobrego żywienia – dokarmiania na pewno nie uzyskamy.
Doskonalenie ras
W gospodarstwach hodowlanych wielkość stad jest różna ‒ od małych, elitarnych, czystorasowych, do dużych (500 i więcej krów matek). Obowiązkiem w takiej hodowli są kojarzenia w czystości rasy, a także odpowiedni dobór par do rozpłodu. Nie wolno samowolnie wprowadzać krzyżowania międzyrasowego. Podstawowy cel to – utrzymanie i doskonalenie zwierząt w czystości rasy. Pozwala to na sprzedaż zwierząt hodowlanych ‒ wyselekcjonowanych buhajów o wysokiej wartości hodowlanej do Stacji Hodowli i Unasieniania Zwierząt (SHiUZ) lub do krycia w stadach towarowych, jałówek cielnych, odsadków.
Zalecane są różne systemy utrzymania:
- alkierzowo-pastwiskowy,
- obory wolnostanowiskowe,
- obory wolnowybiegowe,
- pastwiska kwaterowe.
Mieszańcowe stada towarowe zakładają utrzymanie od kilku do tysiąca i więcej krów matek (często są stosowane farmerskie systemy chowu). Nadrzędnym celem takich gospodarstw jest wysoka efektywność produkcyjna. System chowu jest przeważnie prymitywny, alkierzowo-okólnikowy, całoroczny pastwiskowy z wiatą lub całoroczny pastwiskowy bez jakichkolwiek zabudowań. Można również tworzyć pastwiska otwarte, z wariantem łączenia małych stad producentów w duże stada na sezon wypasu. Ekstensywne pastwiska to niezagospodarowane łąki, górskie hale i doliny rzek, ugory.
Na pastwisku przez cały rok
Niezależnie od kierunku produkcji (hodowlana, towarowa), możemy zastosować ekstensywny system utrzymania bydła mięsnego przez cały rok na pastwiskach. Rasy takie, jak Hereford, Charolaise, Salers czy Simental mogą przebywać przez cały rok w warunkach naturalnych bez jakichkolwiek zabudowań. Konieczna jest jedynie osłonięta kwatera zimowa (z zakrzewieniem) zabezpieczająca przed wiatrem i śnieżycą. Wystarczy sterta słomy, na której zwierzęta chętnie leżą, odpoczywają, nocują.
Wycielenia odbywają się na pastwiskach. Krowa przed zbliżającym się porodem odchodzi na ubocze stada. Wyszukuje dla siebie i cielęcia ustronnego, spokojnego miejsca na poród i pierwsze dni odchowu. Zimowanie w takich warunkach nie wpływa negatywnie na poród i zdrowie cieląt.
Zalety utrzymania pastwiskowego:
- kompleksowo wpływa na cały organizm zwierzęcia (lepsza przemiana materii),
- zwiększa odporność zwierząt na choroby,
- przyczynia się do lepszego rozwoju młodych zwierząt,
- lepszy rozwój narządów rozrodczych zwiększa zdolność rozrodczą,
- wydłuża okres użytkowania i wydajność bydła,
- zmniejsza koszty utrzymania,
- wpływa na łatwość wycieleń.
Jak widać, rolniczy biznes wołowiny jest trudny i wymagający. Niemniej jednak coraz więcej rolników decyduje się na jego rozpoczęcie, gdyż prowadzi on do podniesienia kondycji ekonomicznej gospodarstwa.
 |
Czesław Teleszko
Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu
Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu realizuje na obszarach wiejskich województwa dolnośląskiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich. Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
|
