Zbiór kukurydzy na ziarno - kosztowny proces

Najczęściej stosowanym sposobem konserwacji mokrego ziarna kukurydzy jest suszenie termiczne, które cechuje się dużą energochłonnością. Szacuje się, że dla kukurydzy to aż 30-40% całkowitych kosztów jej uprawy.

Bardzo ważną czynnością podczas suszenia jest odpowiednie oznaczenie wilgotności ziarna kukurydzy. Pozwala to ograniczyć zużycie energii i koszty. Często stosowane przez rolników przesuszanie wpływa na nieuzasadniony wzrost kosztów suszenia, dlatego miernik do określania wilgotności ziarna powinien być niezbędnym wyposażeniem producenta ziarna kukurydzy.

Jako typową w naszych warunkach dla omłacanej kukurydzy trzeba przyjąć wilgotność około 30%. Bywają jednak lata, w których oscyluje ona w granicach 20%, a także okresy, kiedy przekracza nawet 45%. Często obserwowanym objawem odpowiedniej do omłotu dojrzałości ziarna jest tzw. stadium czarnej plamki, czyli powstanie niewielkiego sczernienia u nasady ziarniaka. Doświadczenia dowodzą, że optymalne warunki do zbioru uzyskuje się po odczekaniu 10-20 dni od jego ukazania się. Pojawienie się czarnej plamki wskazuje, że zakończył się proces przekazywania substancji odżywczych do ziarniaków i dalsze przemiany polegają już tylko na utracie wody. Jest to dobry wskaźnik dojrzałości fizjologicznej, ale tylko w latach ciepłych i o normalnym przebiegu pogody. Ziarno zawiera wówczas 32-33% wilgotności. W latach zimnych proces napełniania ziarna i jego dosychania przebiega powoli, a czarna plamka ukazuje się nierównomiernie i przy wilgotności nasion powyżej 38%. Nie stanowi wówczas wiarygodnego wskaźnika.

W październiku można jeszcze oczekiwać pewnego zmniejszenia wilgotności ziarna, ale nie warto czekać zbyt długo. W sprzyjających warunkach może się ona obniżyć o 0,5 do 1% na dobę. Każdy więc dzień opóźnienia zbioru sprzyja na ogół wysychaniu i obniża końcową wilgotność. Przy przesunięciu zbioru na listopad wilgotność już się nie zmniejsza, natomiast plony zaczynają spadać, co jest wynikiem rosnących strat powodowanych przez ptaki, opadanie kolb, jak też szkodniki i choroby, w tym zwłaszcza fuzariozę.

Pamiętać trzeba, że lepsza dojrzałość ziarna to istotne poprawienie wskaźników jakościowych, zaś niższa wilgotność to określone oszczędności przy suszeniu.

Rolnicy, którzy uzyskali bardziej dojrzałe ziarno, to tak jakby mieli większe plony, bowiem ze względu na mniejszą wilgotność nakłady na suszenie będą mniejsze, a więc w ostatecznym rachunku uprawa będzie bardziej opłacalna. Zatem na ziarno powinno się uprawiać nieco niżej plonujące odmiany wczesne. Ich konkurencyjność przedstawia poniższy zapis:

wilgotność przy zbiorze mniejsza o 1% równoważy plon mniejszy o 1-2 dt/ha

Ziarno kukurydzy, które zaraz po zbiorze nie może być skierowane do suszenia, powinno być poddane procesowi przewietrzania. Suszenie przez wentylację polega na przetłaczaniu powietrza przez warstwę ziarna za pomocą wentylatora. W metodzie tej możemy stosować powietrze atmosferyczne lub lekko podgrzane. Jest to jednak proces powolny, który nie gwarantuje równomiernego suszenia całej warstwy.

Należy podkreślić, że tylko suszenie termiczne może zapewnić obniżenie wilgotności ziarna kukurydzy o 20%, czyli do poziomu 13-14%. Niestety, jest ono etapem bardzo energochłonnym, kapitałochłonnym i wymagającym odpowiedniej obsługi. Przyjmuje się, że obniżenie wilgotności 1 tony ziarna o 1% wymaga zużycia 2 litrów oleju opałowego.

Ziarno kierowane do suszenia powinno być oczyszczone nie tylko ze względu na niepotrzebny nakład ciepła na dosuszanie zanieczyszczeń, lecz także na możliwość zakłóceń swobodnego jego przepływu przez urządzenie suszarni. Również intensywność odbioru wilgoci z suszonego ziarna w dużej mierze zależy od temperatury i ilości przepływającego powietrza suszącego. Aby nie dopuścić do pogorszenia jakości ziarna kukurydzy, nie należy go suszyć w zbyt wysokiej temperaturze.

Oferta suszarni do kukurydzy jest bardzo szeroka i zróżnicowana. Duże magazyny silosowe, które realizują skup surowca od rolników, powinny zaopatrzyć się w suszarnię o dużej wydajności, zintegrowaną z ciągiem technologicznym. Urządzenia przewoźne są rozwiązaniem dla mniejszych gospodarstw, które mogą wykorzystywać je usługowo.

Dodatkowo mobilność suszarni przewoźnych jest kolejnym plusem w przypadku niekorzystnego rozmieszczenia magazynów i braku odpowiednich
środków transportowych.

Suszarnie mogą być zasilane różnymi rodzajami paliw. Powszechnie wykorzystuje się olej opałowy. Niektórzy rolnicy decydują się na zmianę tego rodzaju paliwa na gaz ziemny. Jest to jednak możliwe tylko tam, gdzie gaz dostępny jest w odpowiedniej ilości i w typach suszarni do tego przystosowanych.

Innym sposobem obniżenia kosztów suszenia jest użycie biomasy jako paliwa (np. słomy). Ziarno kukurydzy po procesie suszenia należy stale kontrolować, szczególnie w okresie występowania wysokich temperatur. Najważniejszymi parametrami są odpowiednia wilgotność i temperatura ziarna. Jeśli są zbyt wysokie, prowadzi to do niekorzystnych zmian mikrobiologicznych. W celu utrzymania założonych, bezpiecznych wskaźników przechowywania, należy przewietrzać ziarno za pomocą wentylatorów powietrzem atmosferycznym.

Alternatywą dla termicznego suszenia kukurydzy jest kiszenie mokrego ziarna. Oczywiście, proces taki ma sens w przypadku gospodarstw zwierzęcych. Zakiszanie jest kilkakrotnie tańsze niż suszenie. Najlepiej kisi się stosunkowo mokre ziarno (30-38% wilgotności) po jego ześrutowaniu lub zgnieceniu.

Można je zakiszać w silosach komorowych, przejazdowych, workach i rękawach foliowych. Kukurydza przechowywana w postaci wilgotnej zachowuje wszystkie swoje właściwości odżywcze, a często jej wartość jest nawet wyższa niż w stanie suchym. Najważniejsze wydają się być jednak oszczędności ekonomiczne.

Hubert Sierant Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj