Czy krowy są eko?

HODOWLA ZWIERZĄT

Popyt na produkty pochodzenia zwierzęcego stale rośnie, szacuje się, że do 2050 roku może wzrosnąć nawet o 50% w stosunku do obecnego poziomu. Hodowli zwierząt przypisuje się 15% emisji gazów cieplarnianych, z czego prawie 2/3 są związane z hodowlą przeżuwaczy, szczególnie bydła. Dlatego jednostki naukowe w kontakcie z rolnikami na całym świecie, pracują nad różnymi nowymi strategiami, aby pogodzić intensywną produkcję zwierzęcą z wymaganiami klimatycznymi. Poszukują najlepszych rozwiązań z genetyki, precyzyjnego żywienia, organizacji produkcji oraz technologii informacyjnych. Priorytetem jest osiągnięcie balansu i równowagi miedzy produkcją zwierzęcą ograniczającą negatywny wpływ na środowisko, a działaniami na rzecz ograniczenia ubóstwa i głodu na świecie.

NISKOEMISYJNE ŻYWIENIE

Na ilość produkowanego przez bydło metanu wpływa głównie skład i czas pobierania paszy. Im więcej pobieranej paszy pod względem objętościowym lub im więcej błonnika w dawce pokarmowej, tym więcej wytwarzanego metanu. Przeprowadzone badania wykazały, że dawka oparta na zielonce przyczynia się do wytwarzania mniejszej ilości metanu, niż w przypadku pełnoporcjowej dawki TMR. Zalecenia wskazują też na
lepsze wyniki emisyjności po zmniejszeniu stosunku kiszonki do koncentratu w dawce – szczególnie ważne są łatwo fermentujące węglowodany w nich zawarte, zwiększenie zawartości oleju, a także dodawanie do paszy modyfikatorów żwacza i inhibitorów metanu.

W przypadku kiszonek korzystniejsze okazuje się wybieranie kiszonki z kukurydzy, która w porównaniu do kiszonek z traw czy z całych roślin zbożowych, oprócz zmniejszania emisji metanu dodatkowo zwiększa wydajność mleczną.

MINIMALIZACJA STRAT

Szansą na zwiększenie wydajności produkcji żywności jest promowanie biogospodarki w obiegu zamkniętym, gdzie odpady z jednych procesów stają się produktami dla innych. W żywieniu bydła wskazane jest wykorzystywanie produktów ubocznych sektora spożywczego: otrąb, makuchów, wysłodków buraczanych, młóta, drożdży pastewnych czy wywaru gorzelnianego.

W hodowli bydła mlecznego należy skupić się na jak największym ograniczaniu strat mleka w gospodarstwach rolnych, co jest możliwe przez maksymalizację wymogów dobrostanu ukierunkowanych na zmniejszenie zachorowalności krów. Natomiast branża mleczarska musi skoncentrować się na ograniczaniu strat produktu podczas produkcji, transportu, handlu i konsumpcji przetworów mleczarskich, na przykład stosując biodegradowalne opakowania.

Dodatkowo niewykorzystany potencjał stanowi produkcja energii odnawialnej i recykling składników odżywczych – na całym świecie tylko 62% azotu z obornika wraca w użyteczny sposób na grunty rolne pod uprawy.

SZYBKA SZCZEPIONKA?

Zespoły naukowców z Nowej Zelandii oraz Stanów Zjednoczonych pracują nad opracowaniem tzw. szczepionki metanowej, której działanie ma być oparte na wprowadzaniu do śliny krów przeciwciał, które po dotarciu do żwacza wiązałyby się z metanogenami i ograniczały proces przekształcania wodoru w metan. Takie odkrycie mogłoby być prawdziwą szansą na szybką, krótkoterminową reakcję na zmiany klimatu, podczas gdy nadal prowadzone są prace nad długoterminowymi podejściami.

Obecnie taka szczepionka jest testowana zarówno w warunkach laboratoryjnych, jak i stadach hodowlanych. Nie jest to łatwe zadanie, szczepionka musi działać tylko na drobnoustroje produkujące metan, nie może niszczyć cennych bakterii i pierwotniaków niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego przeżuwaczy. Ponadto cały czas trzeba mieć na uwadze dobrostan zwierząt, szczepionka musi działać
na tyle długo, aby ograniczyć liczbę wykonywanych zastrzyków. Jednak powodzenie tych badań może doprowadzić do powstania uniwersalnego narzędzia, skutecznego niezależnie od warunków środowiskowych i skali produkcji.

Naukowcy sugerują, że po otrzymaniu zgody organów regulacyjnych taka szczepionka mogłaby być dostępna na świecie już od 2025 roku, dla hodowców jednak kluczowa jest kwestia ekonomiczna – czy koszty zakupu takiego produktu pozwolą na dalsze prowadzenie opłacalnej produkcji. Jeśli jednak regulacje prawne doprowadzą do wprowadzenia podatków i kar dla rolników za wysoką emisję metanu, co planują zrobić np. politycy Nowej Zelandii, rolnicy, którzy będą chcieli kontynuować produkcję zwierzęcą na tym samym poziomie, będą zmuszeni szukać innowacyjnych
środków.

Jednak biorąc pod uwagę transformację systemów produkcji zwierzęcej pod względem ich wpływu na środowisko, wskazane jest poszukiwanie efektywnych rozwiązań, ponieważ dotychczas znane możliwości ograniczenia emisji metanu, chociaż skuteczne i sprawdzone, nie wszędzie mogą być użyte ze względu na rozmaite ograniczenia.