Formy sprzedaży w gospodarstwie rolnym

Formy sprzedaży w gospodarstwie

Sprzedaż bezpośrednia to również korzyść dla odbiorcy produktów rolnych. Klienci są coraz bardziej świadomi pochodzenia artykułów, ich walorów smakowych, jakościowych i zdrowotnych, szukają więc możliwości zakupu produktów prosto od rolnika. Gospodarz zaś jest gwarantem jakości swoich wyrobów, ich autentyczności i bezpieczeństwa. Rolnik, aby legalnie mógł sprzedawać żywność bezpośrednio konsumentom, musi spełnić obowiązujące wymogi sanitarne oraz przepisy podatkowe, które są określone w ustawach i rozporządzeniach. Dlatego, w zależności od warunków, zakresu i możliwości gospodarstwa, może wybrać jedną z czterech form działalności sprzedaży produktów rolno-spożywczych na małą skalę, które zminimalizują liczbę pośredników pomiędzy kupującym a producentem.

Rolnik dystrybuujący własne produkty ma do wyboru następujące formy sprzedaży z własnego gospodarstwa rolnego:

• dostawy bezpośrednie (sprzedaż bezpośrednia) środków spożywczych pochodzenia niezwierzęcego

Uregulowania prawne odnoszące się do dostaw bezpośrednich znajdziemy w: Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 6 czerwca 2007 r. w sprawie dostaw bezpośrednich środków spożywczych (Dz.U. 2007 r. Nr 112, poz. 774) oraz w Ustawie z 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. Nr 171, poz. 1225).

Dostawcami bezpośrednimi są producenci małych ilości żywności nieprzetworzonej pochodzenia roślinnego, sprzedawanej konsumentowi finalnemu, tj. osobom fizycznym, np. na targowiskach, placach targowych w bramach własnych gospodarstw rolnych i w handlu obwoźnym, a także lokalnym sklepom i zakładom gastronomicznym (restauracje, bary, stołówki szkolne i inne).

Dostawy bezpośrednie obejmują również środki spożywcze pochodzące z produktów lub surowców w postaci kiszonej lub suszonej.

Działalność w ramach tych dostaw może być wykonywana na terenie województwa, w którym prowadzona jest produkcja pierwotna lub na terenie województw przyległych. Wymaga ona rejestracji u państwowego powiatowego inspektora sanitarnego. Producent zobowiązany jest, co najmniej na 14 dni przed rozpoczęciem działalności, wnioskować o wpis do rejestru zakładów.

Wniosek powinien złożyć do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego – właściwego, ze względu na miejsce prowadzenia działalności.

• sprzedaż bezpośrednia dotycząca wyłącznie nieprzetworzonych produktów pochodzenia zwierzęcego z własnej produkcji

Działalność ta podlega rejestracji i jest nadzorowana przez Inspekcję Weterynaryjną. Wymagania z zakresu bezpieczeństwa żywności określa dla tej formy Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 30 września 2015 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej (Dz.U., poz. 1703).

Obejmuje ona następujące produkty: mięso i podroby z drobiu, mięso lub podroby zajęczaków, tusze lub podroby zwierząt łownych, produkty rybołówstwa, żywe ślimaki lądowe określonych gatunków, mleko surowe, siarę, surową śmietanę (pozyskane w gospodarstwie produkcji mleka), jaja (uzyskane od drobiu lub ptaków bezgrzebieniowych), produkty pszczele nieprzetworzone, w tym: miód, pyłek pszczeli, pierzgę oraz mleczko pszczele.

Producenci w ramach tej formy handlu prowadzą bezpośrednią sprzedaż konsumentowi końcowemu zarówno indywidualnemu, jak i np.: stołówkom, sklepom, jadłodajniom, gospodarstwom agroturystycznym czy restauracjom. Może być ona prowadzona na terenie gospodarstwa producenta, na targowiskach, jak i adresowana do zakładów zajmujących się handlem detalicznym bezpośrednio zaopatrujących klienta finalnego.

Zasięg terytorialny działalności prowadzonej w ramach sprzedaży bezpośredniej ograniczony jest do obszaru województwa, w którym odbywa się wytwarzanie produktów pochodzenia zwierzęcego, województw sąsiadujących oraz innych na terenie Polski, jeżeli jest prowadzona podczas wystaw, festynów, targów lub kiermaszy, organizowanych w celu promocji tych artykułów.

W dwóch ostatnich z wymienionych przypadków konieczne jest poinformowanie o tym fakcie powiatowego lekarza weterynarii, właściwego ze względu na miejsce prowadzenia planowanej sprzedaży, w terminie 7 dni przed dniem jej rozpoczęcia.

• rolniczy handel detaliczny (RHD) – jedna z form handlu detalicznego, dla której w polskim porządku prawnym przyjęto odrębne uregulowania w zakresie nadzoru organów urzędowej kontroli żywności oraz wprowadzono określone preferencje podatkowe

Szczególne uregulowania z punktu widzenia przepisów higienicznych i podatkowych znajdują się w Ustawie z 16 listopada 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników (Dz.U., poz. 1961). Natomiast wymagania z zakresu bezpieczeństwa żywności regulują dla takiej działalności przepisy Unii Europejskiej, szczególnie Rozporządzenie nr 852/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie
higieny środków spożywczych.

W ramach takiego handlu możliwe jest m.in. przetwórstwo i zbywanie wytworzonej żywności konsumentom końcowym. Wyjątek stanowi tutaj możliwość udziału pośrednika w jej sprzedaży podczas wystaw, festynów, targów lub kiermaszy, organizowanych w celu promocji tego typu asortymentu. Także od 1 stycznia 2019 r., w zakresie RHD można prowadzić zbyt produktów na rzecz zakładów prowadzących taki handel z przeznaczeniem dla konsumenta finalnego, zlokalizowanych na ograniczonym obszarze. Dopuszcza się sprzedaż żywności pochodzącej w całości lub części z własnej uprawy, hodowli lub chowu podmiotu działającego na rynku spożywczym.

Handel odbywa się z zachowaniem limitów wskazanych w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 16 grudnia 2016 r. w sprawie maksymalnej ilości żywności zbywanej w ramach rolniczego handlu detalicznego oraz zakresu i sposobu jej dokumentowania (oraz limitu przychodów z takiej sprzedaży do kwoty 40.000 zł, o ile producent chce korzystać z preferencji podatkowych).

Gospodarstwa rodzinne mogą uruchomić działalność w ramach rolniczego handlu po uprzedniej rejestracji (bez obowiązkowego zatwierdzenia) u powiatowego lekarza weterynarii (dotyczy to produktów pochodzenia zwierzęcego lub żywności zawierającej jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego i produktów pochodzenia zwierzęcego, tj. żywności złożonej).

W tym celu na 30 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności należy złożyć stosowny wniosek do – właściwego ze względu na siedzibę zakładu lub miejsce prowadzenia działalności – powiatowego lekarza weterynarii.

• działalność marginalna, ograniczona i lokalna (MOL), czyli na małą skalę, prowadzona w zakładach rodzinnych wytwarzających określonego rodzaju produkty, często o specyficznych cechach, na które istnieje zapotrzebowanie głównie na rynku lokalnym

Regulacja prawna dla tego typu aktywności znajduje się w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 21 marca 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (Dz.U., poz. 451), obowiązującym od 1 czerwca 2016 r.

Dokument ten wskazuje również niektóre dodatkowe wymagania weterynaryjne, jakie powinny być spełnione przy prowadzeniu tego rodzaju działalności (poza wymaganiami określonymi w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 852/2004 z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych).

W ramach działalności marginalnej, ograniczonej i lokalnej (MOL) można prowadzić:
‒ produkcję i sprzedaż artykułów pochodzenia zwierzęcego, takich jak: surowe wyroby mięsne, mięso mielone czy gotowe posiłki (potrawy),
produkty: mleczne, rybołówstwa – wstępnie przetworzone lub przetworzone, na bazie siary, mięsne, jajeczne z gotowanych jaj ‒ rozbiór i sprzedaż świeżego mięsa wołowego, wieprzowego, baraniego, koziego, końskiego, drobiowego lub zajęczaków, zwierząt łownych oraz dzikich, utrzymywanych w warunkach fermowych.

W ramach prowadzenia działalności MOL miejsca produkcji lub sprzedaży produktów pochodzenia zwierzęcego oraz zakłady prowadzące handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego, do których następuje dostawa, ograniczone są do obszaru jednego województwa lub do obszaru powiatów sąsiadujących z tym województwem, położonych na obszarach innych województw. Działalność rejestrujemy w ciągu 30 dni u właściwego terytorialnie powiatowego lekarza weterynarii, przed rozpoczęciem działalności i po otrzymaniu decyzji.

Zaletą przedstawionych form sprzedaży produktów pochodzących z własnego gospodarstwa jest osobista prezentacja swojej oferty, uwiarygodnienie jakości udostępnianego produktu w oczach konsumentów, co w perspektywie czasu z pewnością zaowocuje powstaniem bazy stałych odbiorców. Warto więc zastanowić się, która z form byłaby dla nas odpowiednia, jakie musimy spełnić warunki oraz gdzie zarejestrować działalność.

Małgorzata Bogdańska Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj